Πρύτανης Τεχνολογικού Πανεπιστημίου Κύπρου (ΤΕΠΑΚ)
Άρθρο που δημοσιεύτηκε στην έντυπη ειδική έκδοση «2025: Έτος Προκλήσεων και Ευκαιριών», η οποία περιλαμβάνει σημαντικές επώνυμες απόψεις και κυκλοφόρησε με τον «Φιλελεύθερου» την Κυριακή 12/1. Δείτε εδώ όλα τα άρθρα σε ηλεκτρονική μορφή
Είμαι της άποψης ότι η Κύπρος τα επόμενα χρόνια, παράλληλα με την έμφαση που δίνει στην Πράσινη και την Ψηφιακή Οικονομία, θα πρέπει να δώσει την απαραίτητη προσοχή και στην ραγδαία αναπτυσσόμενη διεθνώς Γαλάζια Οικονομία.
Πέραν από την ακαδημαϊκή ανάπτυξη, οι επιστημονικοί κλάδοι της γαλάζιας οικονομίας, όπως η θαλάσσια βιολογία, οι βιώσιμες ιχθυοκαλλιέργειες και η θαλάσσια τεχνολογία, διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ενίσχυση των τοπικών οικονομιών, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην αντιμετώπιση παγκόσμιων περιβαλλοντικών προκλήσεων.
Η θάλασσα καλύπτει πάνω από το 70% της επιφάνειας της Γης, προσφέροντας τεράστιες ευκαιρίες για οικονομικές δραστηριότητες. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Γαλάζια Οικονομία συμβάλλει σημαντικά στο ΑΕΠ και την απασχόληση. Σύμφωνα με την Έκθεση Γαλάζιας Οικονομίας της ΕΕ για το 2024, απασχολεί 3,6 εκατομμύρια εργαζομένους σε όλη την Ευρώπη και δημιουργεί μικτή προστιθέμενη αξία €171 δισεκατομμυρίων. Βασικοί τομείς περιλαμβάνουν την ανανεώσιμη ενέργεια από τη θάλασσα, τις βιώσιμες ιχθυοκαλλιέργειες, τις θαλάσσιες μεταφορές και τον παράκτιο τουρισμό. Αυτοί οι τομείς είναι ουσιώδεις, όχι μόνο για την οικονομική ανάπτυξη, αλλά και για την επίτευξη των παγκόσμιων στόχων βιωσιμότητας.
Σε περιοχές όπως η Κύπρος, με την εκτεταμένη ακτογραμμή και τη στρατηγική θέση της στην Ανατολική Μεσόγειο, η Γαλάζια Οικονομία έχει μετασχηματιστικό δυναμικό. Τομείς όπως η ναυτιλία, η θαλάσσια έρευνα και η αλιεία αποτελούν ήδη αναπόσπαστο μέρος της εθνικής οικονομίας. Ωστόσο, η αξιοποίηση αυτού του δυναμικού απαιτεί καταρτισμένο εργατικό δυναμικό, στοχευμένη έρευνα και καινοτομίες που ευθυγραμμίζονται με βιώσιμες πρακτικές.
Τα ιδρύματα Ανώτερης Εκπαίδευσης λειτουργούν ως κέντρα γνώσης, καινοτομίας και ανάπτυξης ανθρώπινου δυναμικού. Οι επιστημονικοί κλάδοι που συνδέονται με τη γαλάζια οικονομία είναι ιδιαίτερα σημαντικοί, καθώς:
1. Καλύπτουν ελλείψεις δεξιοτήτων: Τομείς όπως η θαλάσσια τεχνολογία, η υδατοκαλλιέργεια και η ναυτιλιακή νομοθεσία απαιτούν εξειδικευμένες δεξιότητες.
2. Προωθούν την έρευνα και την καινοτομία: Η ακαδημαϊκή έρευνα οδηγεί σε εξελίξεις στις βιώσιμες ιχθυοκαλλιέργειες, τη θαλάσσια βιοτεχνολογία και την ενέργεια από τη θάλασσα.
3. Υποστηρίζουν τη βιωσιμότητα: Τα πανεπιστήμια διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διδασκαλία βιώσιμης διαχείρισης πόρων και στην ευαισθητοποίηση για τη σημασία της προστασίας των ωκεανών.
4. Ενισχύουν τη διεθνή συνεργασία: Οι θαλάσσιες επιστήμες συχνά περιλαμβάνουν διασυνοριακές προκλήσεις όπως η κλιματική αλλαγή και η υπεραλίευση. Τα ιδρύματα Ανώτερης Εκπαίδευσης διευκολύνουν τις διεθνείς συνεργασίες για την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων συλλογικά.
Η επένδυση σε κλάδους που σχετίζονται με τη θάλασσα μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την τοπική οικονομική ανάπτυξη, ιδιαίτερα στις παράκτιες περιοχές. Συγκεκριμένα μέσω:
● Δημιουργίας θέσεων εργασίας: Οι επιστημονικοί κλάδοι της Γαλάζιας Οικονομίας δημιουργούν θέσεις εργασίας σε διάφορους τομείς, από τις υδατοκαλλιέργειες έως την εφοδιαστική αλυσίδα της ναυτιλίας. Για παράδειγμα, τα έργα ανανεώσιμης ενέργειας από τη θάλασσα απαιτούν μηχανικούς, τεχνικούς και περιβαλλοντικούς επιστήμονες, δημιουργώντας ευκαιρίες για εξειδικευμένο και μη εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό.
2. Ενίσχυσης παράκτιου τουρισμού: Θαλάσσιοι βιολόγοι και περιβαλλοντολόγοι συμβάλλουν στη διατήρηση υγιών οικοσυστημάτων, που είναι κρίσιμα για τον τουρισμό. Εκπαιδευτικά προγράμματα που επικεντρώνονται στον οικοτουρισμό και τη διαχείριση παράκτιων περιοχών μπορούν να ενισχύσουν περαιτέρω τον οικονομικό αντίκτυπο του κλάδου.
3. Υποστήριξης τοπικών επιχειρήσεων: Τα προγράμματα θαλάσσιας τεχνολογίας μπορούν να υποστηρίξουν μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) παρέχοντας τεχνογνωσία στη συντήρηση σκαφών, στον καινοτόμο εξοπλισμό αλιείας και στις βιώσιμες πρακτικές.
4. Αύξησης ανταγωνιστικότητας της περιοχής: Οι παράκτιες περιοχές με ισχυρά ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα γίνονται ελκυστικές για διεθνείς επενδυτές και οργανισμούς που επιθυμούν συνεργασίες σε θαλάσσια έργα.
Η στρατηγική τοποθεσία της Κύπρου και οι άφθονοι θαλάσσιοι πόροι της την καθιστούν φυσικό υποψήφιο για την ανάπτυξη της γαλάζιας οικονομίας. Η ναυτιλία, ένας από τους μεγαλύτερους τομείς στην Ευρώπη, και ο αναπτυσσόμενος τομέας της υδατοκαλλιέργειας αποτελούν κεντρικά στοιχεία της οικονομικής στρατηγικής του νησιού. Ωστόσο, προκλήσεις όπως η θαλάσσια ρύπανση, η υπεραλίευση και οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής καθιστούν απαραίτητη τη μετάβαση σε βιώσιμες πρακτικές.
Η Ανώτερη Εκπαίδευση έχει καθοριστικό ρόλο. Προγράμματα που επικεντρώνονται στις θαλάσσιες επιστήμες, την τεχνολογία και την πολιτική μπορούν να παράγουν αποφοίτους ικανούς να αντιμετωπίσουν αυτές τις προκλήσεις. Επιπλέον, οι συνεργασίες μεταξύ ακαδημαϊκών, βιομηχανίας και κυβέρνησης μπορούν να ενισχύσουν την καινοτομία και να διασφαλίσουν ότι η Γαλάζια Οικονομία συμβάλλει, τόσο στην οικονομική ανάπτυξη, όσο και στη διατήρηση του περιβάλλοντος.
Η Γαλάζια Οικονομία αντιπροσωπεύει ένα πεδίο βιώσιμης ανάπτυξης, προσφέροντας μονοπάτια για οικονομική ανθεκτικότητα, περιβαλλοντική διαχείριση και κοινωνική ευημερία. Τα ιδρύματα Ανώτερης Εκπαίδευσης διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο σε αυτό το όραμα, παρέχοντας τη γνώση, τις δεξιότητες και τις καινοτομίες που απαιτούνται για την υπεύθυνη αξιοποίηση των θαλάσσιων πόρων. Επενδύοντας στους επιστημονικούς κλάδους της θάλασσας, οι παράκτιες περιοχές μπορούν να ενισχύσουν τις τοπικές οικονομίες, να προστατεύσουν τη φυσική τους κληρονομιά και να συμβάλλουν στις παγκόσμιες προσπάθειες για βιωσιμότητα. Η ευθυγράμμιση της εκπαίδευσης με τη γαλάζια οικονομία δεν είναι απλώς στρατηγική επιλογή, αλλά αναγκαιότητα για ένα βιώσιμο μέλλον.
