Πηλείδου: Αυξάνεται η οικονομική βιωσιμότητα των κοιτασμάτων

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΙΩΑΚΕΙΜ/ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

Σημαντικά και πολυδιάστατα θα είναι τα οφέλη που θα αποκομίσει η Κυπριακή Δημοκρατία από τις εξαγωγές φυσικού αεριού, τονίζει στο Ιnsider η υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, Νατάσα Πηλείδου. Σε συνέντευξη που μας παραχώρησε, η Νατάσα Πηλείδου τόνισε ότι οι εξαγωγές φυσικού αερίου από το κοίτασμα «Αφροδίτη» θα ξεκινήσουν το 2027, ενώ για τα υπόλοιπα κοιτάσματα θα εξαρτηθεί από τα σχέδια ανάπτυξης και παραγωγής των εταιρειών. Η υπουργός μιλά ακόμη για την Ανταγωνιστική Αγορά Ηλεκτρισμού της οποίας η εμπορική της λειτουργία είναι θέμα εβδομάδων, ενώ απαντά και στο κατά πόσο μελετά την επιβολή πλαφόν σε κάποια προϊόντα.

Ποιο είναι το μέλλον των κοιτασμάτων της κυπριακής ΑΟΖ μετά τις επίσημες ανακοινώσεις των TOTAL και ENI στο τεμάχιο 6; Είναι η τρίτη ανακάλυψη για την οποία υπάρχει ένδειξη ποσοτήτων. Υπάρχουν σημάδια προοπτικής και σε άλλα τεμάχια;

Το γεγονός ότι οι ανακαλυφθείσες ποσότητες φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ αυξάνονται είναι ενθαρρυντικό, καθώς αυξάνεται η οικονομική βιωσιμότητα των κοιτασμάτων και οι προοπτικές ανάπτυξής τους. Ταυτόχρονα, όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, οι συγκυρίες είναι ευνοϊκές για την επίσπευση της επέκτασης του διαδρόμου του φυσικού αερίου της Ανατολικής Μεσογείου λόγω της τεράστιας ανάγκης εξεύρεσης νέων πηγών φυσικού αερίου για απεξάρτηση της Ευρώπης από τις ρωσικές εισαγωγές υδρογονανθράκων. Υπό αυτά τα δεδομένα, ήδη οι αδειούχες εταιρείες μας επισπεύδουν το ενεργειακό τους πρόγραμμα, με την κοινοπραξία Eni-TotalEnergies να προχωρεί σε νέα ερευνητική γεώτρηση στο τεμάχιο 6, στον στόχο «Ζευς-1», η οποία ξεκίνησε αμέσως μετά την ανακάλυψη των 2,5 τρις κυβικών ποδιών στον «Κρόνο-1». Προχωρούν επίσης οι σεισμικές έρευνες από την κοινοπραξία ExxonMobil – Qatar Energy στα τεμάχια 5 και 10, ενώ αρχές του 2023 η Chevron προχωρεί σε νέα γεώτρηση στο τεμάχιο 12.  Όσον αφορά στα επόμενα βήματα, θα πρέπει να περιμένουμε τους αδειούχους να ολοκληρώσουν το ερευνητικό τους πρόγραμμα και τις διάφορες μελέτες που εκπονούν, ώστε να καταλήξουν στις τελικές αποφάσεις για τον τρόπο ανάπτυξης των κοιτασμάτων. Από δικής μας πλευράς αξιολογούμε τα σενάρια για την εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, στο πλαίσιο και των περιφερειακών συνεργασιών που έχουμε συνάψει με χώρες όπως η Ελλάδα, το Ισραήλ και η Αίγυπτος, προκειμένου να προχωρήσουμε στην ταχύτερη και αποτελεσματικότερη αξιοποίηση των ενεργειακών μας πόρων. Οι προοπτικές για ανακαλύψεις και σε άλλα τεμάχια φυσικά και υπάρχουν, στην πράξη ωστόσο αυτό θα φανεί από τις γεωτρήσεις που θα γίνουν.

ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Πότε ρεαλιστικά θα μπορεί να εξαχθεί το φυσικό αέριο που εντοπίστηκε και ποια κατά την άποψη σας θα είναι τα οφέλη για την κυπριακή οικονομία;

Οι εξαγωγές φυσικού αερίου από το κοίτασμα «Αφροδίτη», με βάση το εγκεκριμένο Σχέδιο Ανάπτυξης και Παραγωγής που συμφωνήθηκε το 2019 με την αδειούχο κοινοπραξία, αναμένεται να ξεκινήσουν το 2027. Σύμφωνα με το Σχέδιο το φυσικό αέριο της «Αφροδίτης» θα μεταφέρεται με αγωγό στην Αίγυπτο για υγροποίησή του σε ένα από τα τερματικά υγροποίησης. Οι άλλες ανακαλύψεις (Glaucus, Calypso, Cronos) βρίσκονται ακόμη στο στάδιο αξιολόγησης και δεν υπάρχουν σαφή χρονοδιαγράμματα για την έναρξη παραγωγής. Αυτό θα φανεί μέσα από τα Σχέδια Ανάπτυξης και Παραγωγής που θα μας υποβάλουν οι εταιρείες. Πάντως η πρόσφατη αναφορά του γενικού διευθυντή επιχειρήσεων της ΕΝΙ, Γκουίντο Μπρούσκο, στο συνέδριο Gastech 2022 στο Μιλάνο, ότι ο ενεργειακός διάδρομος της Ανατολικής Μεσογείου θα ολοκληρωθεί πλήρως έως το 2025, καταδεικνύει τη σημασία που αποδίδουν οι εταιρείες υπό τις παρούσες συγκυρίες στα κοιτάσματα της περιοχής μας και στη δυναμική που υπάρχει για επίσπευση των εργασιών. Όσον αφορά στα οφέλη που θα αποκομίσει η Κυπριακή Δημοκρατία, αυτά αναμένεται να είναι σημαντικά και πολυδιάστατα. Το κυριότερο μέρος αφορά τα άμεσα έσοδα από την πώληση του μεριδίου της Κυπριακής Δημοκρατίας από το φυσικό αέριο, ενώ θα υπάρχουν και έμμεσα οφέλη από την είσπραξή διαφόρων φόρων, δημιουργία θέσεων εργασίας, ανάπτυξη βιομηχανίας φυσικού αερίου, απόκτηση τεχνογνωσίας και άλλα.

Σε ποιο στάδιο βρίσκεται το ενδεχόμενο συνεργειών με άλλες χώρες όπως Αίγυπτο, Ισραήλ και Ελλάδα;

Βρισκόμαστε σε συνεχή επαφή με τις τρεις αυτές χώρες, οι οποίες μέσω των διαφόρων σχημάτων τριμερών και τετραμερών συνεργασιών που έχει προωθήσει η Κυβέρνηση, αποτελούν στρατηγικούς μας εταίρους στα θέματα υδρογονανθράκων και ενέργειας γενικότερα. Επιπρόσθετα η Κύπρος και οι τρεις αυτές χώρες είναι ιδρυτικά μέλη του διεθνούς οργανισμού East Mediterranean Gas Forum (EMGF), του οποίου η χώρα μας έχει την Προεδρία για το 2022. Ο EMGF έχει ως στόχο τη δημιουργία μιας βιώσιμης αγοράς φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο. Σε αυτά τα πλαίσια, και στη βάση της διακρατικής συμφωνίας που έχουμε υπογράψει με την Αίγυπτο, προχωρούμε μέσω μίας κοινής επιτροπής τεχνοκρατών από τις δύο χώρες, στην εξέταση όλων των πτυχών κατασκευής του υποθαλάσσιου αγωγού που θα μεταφέρει το φυσικό αέριο από το κοίτασμα «Αφροδίτη» στα τερματικά υγροποίησης της χώρας και απ’ εκεί εξαγωγής τους στην Ευρώπη ή και στις άλλες αγορές ως LNG. Να υπενθυμίσω ότι μελετούμε και την πρόταση της ελληνικής εταιρείας Energean στο πλαίσιο της Τριμερούς συνεργασίας Κύπρου, Ελλάδας και Ισραήλ, για μεταφορά φυσικού αερίου με αγωγό από την ισραηλινή ΑΟΖ σε πλωτό σταθμό υγροποίησης για μεταφορά του στην Ευρώπη. Μία σημαντική παράμετρος, που θα πρέπει να έχετε υπόψη, είναι το Μνημόνιο Συνεργασίας που υπέγραψε η ΕΕ με Ισραήλ και Αίγυπτο για την εξαγωγή φυσικού αερίου από την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, γεγονός που αναδεικνύει τη σημασία των ανακαλύψεων στην περιοχή και τη δυνατότητα να συμβάλουν στην ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ.

ΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΣΚΟΠΕΛΟΣ

Πώς θα ξεπεράσουμε το σκόπελο που λέγεται Τουρκία σε αυτή την προσπάθεια;

Αν και οι δραστηριότητες έρευνας υδρογονανθράκων στο παρόν στάδιο δεν λαμβάνουν χώρα στις περιοχές που αμφισβητεί η Τουρκία, σίγουρα δεν μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο να προχωρήσουν σε νέες προκλητικές και έκνομες ενέργειες. Ως Κράτος παρακολουθούμε στενά τις εξελίξεις και είμαστε έτοιμοι να λάβουμε μέτρα και να δράσουμε εκεί και όπου χρειάζεται. Εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι η ομαλή συμβίωση και η συνεργασία με όλες τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, είναι προς όφελος όλων και προς αυτή την κατεύθυνση εργαζόμαστε. Η Τουρκία θα πρέπει επιτέλους να καταλάβει ότι η αποφυγή συγκρούσεων, η συνεργασία με τις χώρες της περιοχής και η σταθερότητα, θα δημιουργήσουν το κατάλληλο περιβάλλον που θα αναδείξει τις τεράστιες δυνατότητες της Ανατολικής Μεσογείου, που μόνο οφέλη θα έχει και για την ίδια.

Η ΑΓΟΡΑ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ

Έχετε δηλώσει πρόσφατα πως η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισµού θα λειτουργήσει εντός του φθινοπώρου του 2022. Παραµένουν αυτά τα χρονοδιαγράµµατα; 

Η προσπάθειά µας ήταν η ανταγωνιστική αγορά ηλεκτρισµού να λειτουργήσει το φθινόπωρο και στη βάση αυτού του χρονοδιαγράµµατος εργαστήκαµε εντατικά όλοι συναρµόδιοι φορείς: Υπουργείο, ΡΑΕΚ και ΔΣΜΚ. Παρόλα αυτά, όπως ενηµερωθήκαµε από τη ΡΑΕΚ, ο ρόλος της οποίας είναι η διασφάλιση της οµαλής µετάβασης στην ανταγωνιστική αγορά προς όφελος των καταναλωτών, δυστυχώς κατά τη δοκιµαστική λειτουργία παρατηρήθηκαν σηµαντικές αποκλίσεις από το επιθυµητό αποτέλεσµα. Τα εµπόδια αυτά δεν σταµατούν την προσπάθεια για µετάβαση το γρηγορότερο δυνατό στην ανταγωνιστική αγορά και ήδη η ΡΑΕΚ, όπως µας ενηµέρωσε ο Πρόεδρός της, έδωσε οδηγίες στον Διαχειριστή Συστήµατος Μεταφοράς να προχωρήσει σε δεύτερη δοκιµαστική περίοδο λειτουργίας. Παράλληλα επισπεύδουµε τις διαδικασίες για προκήρυξη µειοδοτικού διαγωνισµού για αποθήκευση ενέργειας σε συνδυασµό µε ΑΠΕ, σε µία προσπάθεια µείωσης του κόστος προµήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Επιθυµία είναι επίσης η τροποποίηση του Σχεδίου Στήριξης για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ για αυτοκαταναλωτές. Το νέο σχέδιο, για το οποίο έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία διαβούλευσης, προτείνει µεταξύ άλλων προώθηση του virtual net metering για οινοποιητικές και γεωργικές µονάδες και virtual net billing για όλους τους υπόλοιπους εµπορικούς καταναλωτές, συµπεριλαµβανοµένων των ξενοδοχείων, στρατοπέδων κλπ. Σκοπός είναι να δοθεί η δυνατότητα σε όσους είχαν τεχνικούς περιορισµούς για να εγκαταστήσουν συστήµατα για ιδία κατανάλωση, να µπορούν πλέον να το πράξουν ώστε να µειώσουν το κόστος κατανάλωσής τους.

ΕΙΣΑΓΟΜΕΝΗ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΚΑΙ ΚΟΣΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΙΣΜΟΥ

Θεωρείτε ικανοποιητικές τις μέχρι στιγμής ενέργειες της κυβέρνησης σε σχέση με την εισαγόμενη ακρίβεια και το υψηλό κόστος του ηλεκτρισμού; Τι άλλο περιλαμβάνουν οι μελλοντικοί σας σχεδιασμοί προς αυτή την κατεύθυνση;

Η κυπριακή Κυβέρνηση ήταν ανάμεσα στις πρώτες χώρες της ΕΕ που προχώρησε, από τον Σεπτέμβριο του 2021, στη λήψη μέτρων για μετριασμό του αντίκτυπου από τις ανατιμήσεις στο κόστος της ενέργειας και του ηλεκτρισμού, για προστασία νοικοκυριών κι επιχειρήσεων και με στόχευση στις ευάλωτες ομάδες πολιτών. Το κόστος των μέτρων για τον κρατικό προϋπολογισμό ξεπερνά μέχρι σήμερα τα €350 εκατ., ενώ τα Σχέδια Χορηγιών για πράσινη ενέργεια υπερβαίνουν τα €160 εκατ. Υπενθυμίζω ότι τέλη Ιουλίου, το Υπουργικό Συμβούλιο αποφάσισε νέο μέτρο επιδότησης του κόστους κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας που θα ισχύει μέχρι το τέλος του έτους, βασιζόμενο σε κλιμακωτή στήριξη, ώστε να ενθαρρύνεται παράλληλα και η εξοικονόμηση ενέργειας. Πέρα από την απορρόφηση μέρους των ανατιμήσεων του ηλεκτρισμού και των καυσίμων, εμείς ως Υπουργείο Ενέργειας, αντιλαμβανόμενοι τη δεινή θέση των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων συνεπεία της ενεργειακής κρίσης, έχουμε επισπεύσει την υλοποίηση της Στρατηγικής μας για ταχεία μετάβαση στην πράσινη οικονομία.

Στόχος μας η προσφορά κινήτρων για επενδύσεις που θα μειώσουν σημαντικά το κόστος του ηλεκτρισμού και εν γένει της ενέργειας για τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, μεταξύ άλλων:

-Ολοκληρώθηκε με μεγάλη επιτυχία το Σχέδιο Χορηγιών για αντικατάσταση ενεργοβόρων ηλεκτρικών συσκευών από ευάλωτα νοικοκυριά ύψους €5 εκατ. με τα αιτήματα προέγκρισης να ανέρχονται σε 5.300. 

-Τετραπλασιάστηκε το ύψος της δαπάνης του Σχεδίου Χορηγιών για θερμομόνωση και φωτοβολταϊκά για οικίες, το οποίο ανέρχεται στα €70 εκατ. με τις χορηγίες να είναι αυξημένες κατά 50%, ενώ για τα ευάλωτα νοικοκυριά και αυτά που βρίσκονται στις ορεινές περιοχές να απολαμβάνουν ακόμη υψηλότερη χορηγία. Μέχρι στιγμής έχουμε ξεπεράσει τις 6000 αιτήσεις για θερμομόνωση, φωτοβολταϊκά και ηλιακούς θερμοσίφωνες, εκ των οποίων οι 1500 από ευάλωτους συμπολίτες μας, με το ενδιαφέρον να είναι τεράστιο.

-Διευρύνθηκε ο κατάλογος των δικαιούχων αυξημένης χορηγίας των πιο πάνω σχεδίων κατά 30 χιλ. και πλέον 80 χιλ. ευάλωτα νοικοκυριά είναι δικαιούχοι.

-Προκηρύχθηκαν Σχέδια Χορηγιών για την ενεργειακή αναβάθμιση επιχειρήσεων, ΜΚΟ και τοπικών αρχών με συνολικό προϋπολογισμό €49 εκατ.

-Τέλη του 2022 θα προκηρυχθεί για άλλα €35 εκατ. το Σχέδιο Χορηγιών που εφαρμόστηκε με τεράστια επιτυχία το 2021 για ενεργειακή αναβάθμιση κατοικιών.

Συνολικά φέτος, για την ενεργειακή αναβάθμιση νοικοκυριών, επιχειρήσεων και τοπικών αρχών θα διαθέσουμε σε σχέδια χορηγιών, όπως ανέφερα και πιο πάνω, πέραν των €160 εκατ. Επίσης, αυτή τη στιγμή τυγχάνει επεξεργασίας από το Υπουργείο Οικονομικών το πόρισμα της ομάδας εργασίας στην οποία συμμετείχαμε κι εμείς ως Υπουργείο και η ΡΑΕΚ, για φορολόγηση των ενδεχόμενων υπερκερδών που δημιουργήθηκαν από μονάδες παραγωγής ηλεκτρισμού από ΑΠΕ λόγω της απροσδόκητης αύξησης της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας. Υπό επεξεργασία βρίσκεται και η αξιολόγηση, σε συνεργασία με τη ΡΑΕΚ και το ΕΤΕΚ, της πιθανής αναδιαμόρφωσης του μοντέλου αγοράς ηλεκτρισμού, με στόχο τη μείωση του κόστους του στον τελικό καταναλωτή. Το Υπουργείο συμμετέχει ενεργά και στις συζητήσεις που γίνονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για να διαπιστωθεί κατά πόσον το υφιστάμενο μοντέλο αγοράς θα πρέπει να τροποποιηθεί ή να παραμείνει ως έχει και να θωρακιστεί από επιπρόσθετα μέτρα. Ένα άλλο πρότζεκτ που βρίσκεται σε εξέλιξη είναι η  λειτουργία της Υπηρεσίας Ενιαίας Εξυπηρέτησης (One stop center) για την καθοδήγηση και διευκόλυνση των επενδυτών μεγάλων έργων ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας. Ειδικά για την αποθήκευση ενέργειας, που μαζί με το έργο EuroAsia Interconnector αυξάνουν σημαντικά τη δυνατότητα αύξησης της ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ, προωθούμε κίνητρα €80 εκατ. Εν κατακλείδι, κι απαντώντας στο ερώτημά σας κατά πόσο όλα τα μέτρα που λαμβάνουμε είναι ικανοποιητικά, θα έλεγα ότι η αξιολόγηση των μέτρων από πλευράς της Κυβέρνησης είναι μία διαδικασία διαρκής, που θα βρίσκεται σε εξέλιξη όσο συνεχίζεται η ενεργειακή κρίση και όσο τα νοικοκυριά και οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε δεινή κατάσταση.

ΕΠΙΒΟΛΗ ΠΛΑΦΟΝ;

Το ενδεχόμενο επιβολής πλαφόν σε κάποια προϊόντα βρίσκεται υπό μελέτη;

Η επιβολή πλαφόν αποτελεί ένα εργαλείο στα χέρια του/της εκάστοτε Υπουργού, το οποίο χρησιμοποιείται με φειδώ για να μην υπάρχουν παρεμβάσεις στην ελεύθερη αγορά και μόνο στην περίπτωση που αποδειχθεί ότι υπάρχει αισχροκέρδεια σε συγκεκριμένα προϊόντα. Το Υπουργείο μας, μέσω των μηχανισμών που διαθέτει, παρακολουθεί στενά τις αυξομειώσεις στο Δείκτη Τιμών Καταναλωτή, εξετάζει το εύρος και τους λόγους των μεταβολών στις τιμές των προϊόντων και βρίσκεται σε συνεχή συνεννόηση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, έτσι ώστε εάν και εφόσον κριθεί αναγκαίο, να παρέμβει με μέτρα για συγκράτηση των τιμών και πάταξη της όποιας πιθανής αισχροκέρδειας. Αυτά τα εργαλεία τα ενισχύσαμε κατά τη φετινή χρονιά λόγω της κρίσης, προσθέτοντας τη δυνατότητα επιβολής πλαφόν και στα σιτηρά, αλλά και στο περιθώριο μεικτού κέρδους των εμπόρων σε χονδρικό ή και λιανικό επίπεδο. Όσον αφορά στις τιμές των καυσίμων κίνησης, βρίσκονται καθημερινά υπό το μικροσκόπιό μας ώστε να ληφθούν άμεσα μέτρα όταν το δικαιολογούν οι συνθήκες.

MΕΛΛΟΝΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ

Σε λιγότερο από 5 μήνες ολοκληρώνεται η θητεία σας. Νιώθετε ότι πετύχατε όλους τους στόχους που είχατε θέσει; Που θα σας βρει η επόμενη μέρα;

Δεδομένων των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η χώρα μας αλλά και ολόκληρη η υφήλιος ως αποτέλεσμα της ενεργειακής κρίσης, στόχος μου είναι η επιτυχής αντιμετώπισή τους, σε συνεργασία με όλους τους εταίρους μας, στους πέντε μήνες που μας έχουν απομείνει. Σίγουρα, με τη συνεισφορά όλων εργαζομένων στο Υπουργείο, και μέσα από συνέργειες με την Προεδρία, άλλα Υπουργεία, τη Βουλή, αλλά και τους εταίρους μας όπως το ΚΕΒΕ και η ΟΕΒ, έχουμε κάνει βήματα προόδου σε όλους τους τομείς, από την ενέργεια, το εμπόριο, τη βιομηχανία, τον τομέα των υδρογονανθράκων, την προστασία του καταναλωτή, την εξυπηρέτηση των επιχειρήσεων. Το έργο που επιτεύχθηκε το αφήνουμε στην κρίση των πολιτών. Προσωπικά κρατάω αυτό το όμορφο επαγγελματικό ταξίδι, το οποίο μου έδωσε την ευκαιρία να εργαστώ για το καλό των συμπολιτών μου και την πρόοδο της χώρας μας. Όσο για την επόμενη μέρα, θα την σκεφτώ όταν θα έρθει η ώρα της.