Η κυπριακή κοινωνία δεν έχει ξεπεράσει ακόμα τον συγκλονισμό από την τεράστια καταστροφή που προκάλεσε η πυρκαγιά στην ορεινή Λεμεσό, από την οποία έχασαν τη ζωή τους δύο συμπολίτες μας, στην προσπάθειά τους να διαφύγουν από τον πύρινο μέτωπο.
Κάηκαν πάνω από 120 τετραγωνικά χιλιόμετρα βλάστησης, καταστράφηκαν ολοσχερώς σπίτια, περιουσίες, καλλιέργειες.
Οι έρευνες για λάθη και παραλείψεις για την πρόληψη ή την αντιμετώπιση της πυρκαγιάς είναι σε εξέλιξη. Και δεν λέει να κοπάσει ούτε η πολιτική αντιπαράθεση.
Οι μεγάλες, ανεξέλεγκτες και καταστροφικές πυρκαγιές δεν είναι όμως κυπριακό φαινόμενο. Και δυστυχώς, δεν είναι παροδικό φαινόμενο, δεν είναι σπάνιες τραγωδίες. Είναι όλο και πιο συχνές, σχεδόν σε όλες τις χώρες της Ευρώπης.
Κακή επίδοση Πορτογαλίας
Σε ρεπορτάζ του την περασμένη Παρασκευή, το Euronews επισημαίνει πως η ανθρώπινη συμπεριφορά ευθύνεται για τη συντριπτική πλειονότητα των πυρκαγιών στην Ευρώπη, αλλά η κλιματική αλλαγή είναι αυτή που τις κάνει πιο συχνές και πιο έντονες.
Οι θερμότερες και ξηρότερες συνθήκες, σε συνδυασμό με τις συχνότερες ξηρασίες και τους καύσωνες, δημιουργούν εξαιρετικά εύφλεκτα τοπία, ιδίως στη νότια και κεντρική Ευρώπη, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος.
Όπως καταγράφει το ρεπορτάζ του Euronews, η Πορτογαλία κατέγραψε τη μεγαλύτερη καμένη έκταση στην ΕΕ το 2024, με σχεδόν 450 km2 γης να έχουν καταστραφεί.
Οι πυρκαγιές εκδηλώθηκαν σε πρώτο στάδιο στο νησί Μαδέρα και αργότερα, γύρω στα μέσα Σεπτεμβρίου 2024, στην ηπειρωτική χώρα.
Μετά την Πορτογαλία, η Βουλγαρία και η Ισπανία ήταν οι χώρες στις οποίες οι φλόγες κατανάλωσαν μεγαλύτερη έκταση, με 310,9 km2 και 186,5 km2 καμένων εκτάσεων, αντίστοιχα.
Από τα στοιχεία που δημοσιεύει το Euronews προκύπτει ότι η Κύπρος ήταν στην 9η θέση της έκτασης που κάηκε από πυρκαγιές το 2024, με 17 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Αλλά μόνο φέτος κάηκαν άλλα 120 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Για την Ελλάδα σημειώνεται πως οι καμένες εκτάσεις το 2024 ήταν 140 τετραγωνικά χιλιόμετρα.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι πυρκαγιές πλήττουν περισσότερο την Πορτογαλία.
Το 2017 η χώρα βίωσε μια εξαιρετικά καταστροφική αντιπυρική περίοδο. Συνολικά 117 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και 902,6 km² κάηκαν.
Παρόλο που η φετινή περίοδος δεν έχει ακόμη τελειώσει, από την αρχή του έτους έως τις 15 Ιουλίου η έκταση που κάηκε είναι ήδη τριπλάσια από την ίδια περίοδο πέρυσι, σύμφωνα με το πορτογαλικό Εθνικό Ινστιτούτο Προστασίας της Φύσης και των Δασών.
Μεταξύ του 2000 και του 2024, οι πυρκαγιές έκαψαν κατά μέσο όρο 3.770 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης της ΕΕ κάθε χρόνο.
Αυτό αντιστοιχεί σε ετήσιο μέσο όρο 10% των δασών και 21% των λιβαδιών που καίγονται στην ΕΕ.
Εκτιμάται ότι οι πυρκαγιές κοστίζουν στην ΕΕ 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ κάθε χρόνο, λόγω της καταστροφής ή των σοβαρών ζημιών σε κτίρια και υποδομές, όπως γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, δίκτυα ύδρευσης και διαδρομές μεταφορών. Μπορούν επίσης να αποτρέψουν τους τουρίστες, πλήττοντας τις τοπικές οικονομίες που εξαρτώνται από τον τουρισμό.
Τι προκαλεί τις πυρκαγιές;
Το Euronews γράφει ότι ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος εκτιμά ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά και οι ανθρώπινες δραστηριότητες, όπως η αμέλεια και ο εμπρησμός, ευθύνονται άμεσα ή έμμεσα για το 95% των πυρκαγιών στην Ευρώπη.
Οι πυρκαγιές που προκαλούνται από τον άνθρωπο συχνά ξεκινούν κοντά στα σύνορα μεταξύ δομημένων περιοχών και ημιφυσικών ή άγριων περιοχών, όπως δρόμοι ή πόλεις που γειτνιάζουν με δάση.
Ωστόσο, η ανθρώπινη συμβολή από μόνη της δεν σχετίζεται άμεσα με την εξάπλωση και την ένταση μιας πυρκαγιάς.
Μόνο το 1,2% των ευρωπαϊκών πυρκαγιών έχει ως αποτέλεσμα να καεί το 65% της συνολικής έκτασης. Η πιθανότητα μια πυρκαγιά να γίνει ανεξέλεγκτη εξαρτάται από το είδος της βλάστησης, την καύσιμη ύλη στο έδαφος, την τοπογραφία και τις καιρικές συνθήκες (υψηλή θερμοκρασία, χαμηλή σχετική υγρασία και γρήγορος άνεμος).
Καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται λόγω της κλιματικής αλλαγής, αυξάνεται και ο κίνδυνος πυρκαγιών στην Ευρώπη να γίνουν πιο συχνές, έντονες και μακροχρόνιες.
Μια μελέτη του 2025 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι πυροσβέστες που συμμετείχαν άμεσα στην ακραία αντιπυρική περίοδο του 2017 στην Πορτογαλία αποκαλύπτει περιορισμένη κατανόηση της συμπεριφοράς των ακραίων πυρκαγιών και στρέφουν ελάχιστη προσοχή σε μέτρα πρόληψης.
