Δεν φτάνει που δεν πλήρωναν τους φόρους τους και δεν συμμορφώνονταν με τις υπόλοιπες φορολογικές τους υποχρεώσεις, έμειναν αλώβητοι λόγω των κενών στη νομοθεσία. Ο λόγος για πολλούς φορολογούμενους, οι οποίοι εκμεταλλευόμενοι τα κενά και τα ανοιχτά παραθυράκια του νόμου αφήνουν εκτεθειμένο το φορολογικό σύστημα της χώρας. Κάποιοι, για παράδειγμα, ενώ είναι μέτοχοι εταιρειών δεν εμφανίζουν περιουσιακά στοιχεία και καταθέσεις στο όνομα τους, με αποτέλεσμα ο Φόρος να μην μπορεί να τους φορολογήσει.

Με το πακέτο των νομοθετημάτων που κατατέθηκε στη Βουλή για τη φόρο-μεταρρύθμιση προστίθεται άλλο ένα εργαλείο στα χέρια του Τμήματος Φορολογίας για το κυνήγι της φοροδιαφυγής, μέσω της δέσμευσης μετοχών για οφειλόμενους φόρους. Το συγκεκριμένο μέτρο ενσωματώνεται στα εισπρακτικά μέτρα του Τμήματος που εφαρμόζει από το 2014, μέσω των οποίων μπαίνει ΜΕΜΟ στην ακίνητη περιουσία και δεσμεύονται τραπεζικές καταθέσεις των ασυνεπών φορολογουμένων.

Πώς θα γίνεται η δέσμευση μετοχών

Συγκεκριμένα, με το νομοσχέδιο περί Εισπράξεως Φόρων εισάγεται νέο εισπρακτικό μέτρο, στη διάθεση του Εφόρου Φορολογίας. Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών, το συγκεκριμένο μέτρο μπορεί να εφαρμόζεται όταν οι οφειλόμενοι φόροι ξεπερνούν το ποσό των €100.000. Ο εκάστοτε Έφορος Φορολογίας έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει στη  δέσμευση οποιασδήποτε ιδιοκτησίας επί μετοχών εταιρειών. Επιχειρηματολογώντας, το υπουργείο θεωρεί πως η θέσπιση του συγκεκριμένου μέτρου είναι αναγκαία, επειδή υπάρχουν περιπτώσεις όπου ο ίδιος ο φορολογούμενος δεν κατέχει περιουσιακά στοιχεία επί των οποίων μπορούν να επιβληθούν εισπρακτικά μέτρα, αλλά κατέχει μετοχές εταιρειών που συνίστανται σε σημαντικής αξίας περιουσιακά στοιχεία.

Με τη συμπερίληψη της συγκεκριμένης πρόνοιας, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των τεχνοκρατών του αρμόδιου υπουργείου, ενισχύεται η δίκαιη αντιμετώπιση των μη συμμορφούμενων φορολογούμενων, είτε κατέχουν απευθείας περιουσιακά στοιχεία, είτε έμμεσα μέσω εταιρειών.

Αναλυτικά, η δέσμευση των μετοχών για οφειλόμενο φόρο θα γίνεται ως εξής:

◗ Στην περίπτωση που φορολογούμενος αρνείται, παραλείπει, καθυστερεί ή αμελεί να καταβάλει οφειλόμενες φορολογίες που υπερβαίνουν τις €100.000 για περίοδο 30 ημερών από την ημέρα που το ποσό καθίσταται πληρωτέο, τότε το Τμήμα Φορολογίας θα μπορεί να προχωρήσει στη δέσμευση μετοχών που του ανήκουν.

◗ Ο Έφορος Φορολογίας μπορεί να ενεργοποιήσει το συγκεκριμένο μέτρο εφόσον έχει λόγους να πιστεύει πως οι οφειλόμενοι φόροι δεν είναι δυνατό να εισπραχθούν ή όταν οι οφειλέτες έχουν ιστορικό εκπρόθεσμης υποβολής δηλώσεων ή καθυστερημένης πληρωμής οφειλόμενων φόρων.

◗ Η δέσμευση μετοχών αποτελεί εγγύηση για την πληρωμή του οφειλόμενου φόρου, με την κατάθεση στον Έφορο Εταιρειών σημειώματος το οποίο είναι χρονολογημένο και υπογραμμένο από τον Έφορο Φορολογίας και με το οποίο αξιώνει όπως το συμφέρον του συγκεκριμένου φορολογούμενου επί των μετοχών παραμείνει δεσμευμένο για την πληρωμή του οφειλόμενου φόρου.

◗ Μετά τη δέσμευση των μετοχών, ο φορολογούμενος έχει το δικαίωμα εντός 30 ημερών να υποβάλει ένσταση, για την οποία θα πρέπει να αποφανθεί ο Έφορος σε διάστημα ενός μηνός.

◗ Έχει και το δικαίωμα να αιτηθεί στο Δικαστήριο τη έκδοση απόφασης άρσης της δέσμευσης, μετά την εξόφληση των οφειλών. Επίσης, μπορεί να το πράξει με την αιτιολογία πως με την εφαρμογή των άλλων εισπρακτικών μέτρων, δηλαδή, αυτών της τοποθέτησης ΜΕΜΟ στα ακίνητα και της δέσμευσης τραπεζικών καταθέσεων, θα του επέφεραν σε λιγότερες επιπτώσεις από τη δέσμευση των μετοχών.

◗ Όταν ο φορολογούμενος εξοφλήσει τις οφειλές του, τότε εντός 15 ημερών ο Έφορος Φορολογίας ζητά από τον Έφορο Εταιρειών να αποδεσμεύσει τις μετοχές.

Στο κράτος τα ακίνητα

Συνεπώς, με το νομοσχέδιο, στην περίπτωση που τα χρωστούμενα του οφειλέτη προς το Τμήμα Φορολογίας υπερβαίνουν τις €10 χιλ., τότε έχει το δικαίωμα να υποβάλει σχετικό αίτημα στον υπουργό Οικονομικών για ανταλλαγή του ακινήτου. Την τελική απόφαση θα λαμβάνει το Υπουργικό Συμβούλιο για τη μεταβίβαση του ακίνητου προς όφελος της Δημοκρατίας, έναντι της εξόφλησης των φορολογικών οφειλών.

Αξίζει να σημειωθεί πως η συγκεκριμένη πράξη θα γίνεται νοουμένου ότι το ακίνητο δεν έχει επιπρόσθετα βάρη ή άλλες  επιβαρύνσεις.

Παράλληλα, η διαδικασία αποδοχής μεταβίβασης ακινήτου προς όφελος της Δημοκρατίας έναντι των οφειλών προωθείται όταν η καθορισθείσα αξία του ακινήτου δεν αποκλίνει πέραν του 20% από το οφειλόμενο ποσό φόρου ή οποιοδήποτε άλλο ποσό πρόσθετου φόρου, χρηματικών επιβαρύνσεων και τόκου.

Στην περίπτωση που η αξία του ακινήτου είναι μεγαλύτερη των οφειλών, η διαφορά επιστρέφεται στον ιδιοκτήτη του ακινήτου.

Στο μεταξύ, εάν ο φορολογούμενος έχει ιστορικό μη εμπρόθεσμης υποβολής φορολογικής δήλωσης ή καταβολής των οφειλών, τότε υπάρχει δυνατότητα στο κράτος να μην του επιστρέφει τα χρήματα και το πιστωτικό υπόλοιπο να παραμένει στη μερίδα του για εξόφληση των επόμενων οφειλών. Σημειώνεται πως, αφού παρέλθουν πέντε χρόνια από τη μεταβίβαση του ακινήτου και παραμένει το πιστωτικό  υπόλοιπο, θα επιστρέφεται στον φορολογούμενο.

Εάν η αξία του ακίνητου είναι μικρότερη των οφειλών, θα πρέπει ο οφειλέτης να καλύψει τη διαφορά αλλιώς δεν θα παραχωρείται το ακίνητο προς το κράτος.

Δεν απέδωσαν τα προηγούμενα εισπρακτικά μέτρα

Στη φόρο-μεταρρύθμιση ενδυναμώνονται και τα υφιστάμενα εισπρακτικά μέτρα για τη δέσμευση και κατάσχεση ποσών σε τραπεζικούς λογαριασμούς όταν ο φορολογούμενος έχει ιστορικό μη συμμόρφωσης με τις φορολογικές του υποχρεώσεις ή συντρέχουν λόγοι που συνηγορούν ότι το ποσό του φόρου ενδέχεται να μην εισπραχθεί. Προστέθηκε νέα πρόνοια, σύμφωνα με την οποία καθίσταται δυνατή η εφαρμογή των εισπρακτικών μέτρων ακόμη και αν δεν έχουν εξαντληθεί οι διοικητικες και δικαστιστικές διαδικασίες καθορισμού του φόρου, με σκοπό την αποτελεσματικότερη είσπραξή του. Οι λόγοι που ενισχύθηκαν περαιτέρω τα υφιστάμενα εισπρακτικά μέτρα ήταν γιατί κατά εφαρμογή τους τα τελευταία έντεκα χρόνια δεν ήταν τόσο αποτελεσματικά στο βαθμό που αναμενόνταν. Σύμφωνα με στοιχεία, το 2024 το αρμόδιο τμμήμα προχώρησε στη δέσμευση τραπεζικών λογαριασμών (garnishing of bank accounts) ύψους €1.39 εκατ., που ανήκαν σε 337 φορολογούμενους. Το 2023 κατασχέθηκαν τραπεζικοί λογαριασμοί ύψους μόλις €141 χιλ., που ανήκαν σε 225 φορολογούμενους. Το 2022 δεσμεύθηκαν τραπεζικοί λογαριασμοί με €510 χιλ., που ανήκαν σε 510 φορολογούμενους. Σε σχέση με την τοποθέτηση ΜΕΜΟ στην ακίνητη περιουσία το 2024 μπήκε ΜΕΜΟ σε ακίνητα 5.293 οφειλετών για συνολικές οφειλές ύψους €442 εκατ. Το 2023 μπήκε ΜΕΜΟ στα ακίνητα 5.841 φορολογουμένων για συνολικές φορολογικές οφειλές €647.6 εκατ. Τέλος, το 2022 είχαν τοποθετηθεί ΜΕΜΟ σε ακίνητα 820 οφειλετών που είχαν φορολογικές οφειλές ύψους €44 εκατ.

Εναλλακτικός τρόπος για εξόφληση

Επιπλέον, οι φορολογούμενοι μέσω της φορολογικής μεταρρύθμισης θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν εναλλακτικό τρόπο εξόφλησης των φορολογικών τους οφειλών. Ο φορολογούμενος θα έχει τη δυνατότητα εάν το επιθυμεί, να μεταβιβάσει ακίνητο προς όφελος της Δημοκρατίας έναντι της εξόφλησης φορολογικών οφειλών του, νοουμένου ότι η μεταβίβαση εγκριθεί από τον Υπουργό Οικονομικών. Το συγκεκριμένο μέτρο εφαρμόζουν και οι τράπεζες για εξόφληση των δανειακών υποχρεώσεων των δανειοληπτών.