Έχει σημάνει ευρωπαϊκός συναγερμός για τις απάτες με τις οποίες μπορούν να βρεθούν αντιμέτωποι εκατομμύρια πελάτες των τραπεζών της Ευρώπης και μάλιστα τώρα στο παιχνίδι της εξαπάτησης έχει μπει και η τεχνητή νοημοσύνη (ΑΙ).

Οι τρεις Ευρωπαϊκές Εποπτικές Αρχές (EBA, EIOPA και ESMA – ESAs) δημοσίευσαν πριν λίγες ημέρες δύο ενημερωτικά δελτία «online financial frauds and scams in an artificial intelligence world» και «crypto frauds & scams» που έχουν σχεδιαστεί για να βοηθήσουν τους καταναλωτές να προστατευτούν από κρυπτονομίσματα και άλλες διαδικτυακές απάτες και να εξηγήσουν πώς οι απατεώνες χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερο την τεχνητή νοημοσύνη  για να εξαπατήσουν.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι και αρκετοί Κύπριοι έχουν πέσει στην παγίδα των απατεώνων για να τους αποσπάσουν χρήματα με διάφορους τρόπους και οι εποπτικές Αρχές στην Κύπρο, όπως η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς, η Κεντρική Τράπεζα, η Αστυνομία, συνεχώς προειδοποιούν πόσο προσεκτικοί πρέπει να είναι οι καταναλωτές.

Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί εξηγούν ότι οι απάτες δεν είναι κάτι καινούργιο, αλλά έχουν γίνει πολύ πιο εξελιγμένες. Τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το blockchain καθιστούν τις απάτες πιο πειστικές και πιο δύσκολο να εντοπιστούν. Για παράδειγμα, φωνές ή βίντεο που δημιουργούνται από την τεχνητή νοημοσύνη μπορούν να μιμηθούν φίλους ή μέλη της οικογένειας. Οι συνέπειες για τους καταναλωτές μπορεί να περιλαμβάνουν οικονομική απώλεια, κλοπή ταυτότητας και συναισθηματική δυσφορία.

Επιπλέον, τα ενημερωτικά δελτία συμβουλεύουν τους καταναλωτές σχετικά με τα βήματα για την πρόληψη της απάτης, όπως η μη κοινοποίηση προσωπικών ή τραπεζικών πληροφοριών, η συνεχής σκέψη πριν από οποιαδήποτε ενέργεια και η επαλήθευση της πηγής τυχόν μηνυμάτων που λαμβάνουν.

Βήμα – βήμα για προστασία

Ο Φιλελεύθερος παρουσιάζει αναλυτικά τις πληροφορίες που περιέχονται στο κοινό ενημερωτικό δελτίο των εποπτικών αρχών. Τα οκτώ βήματα για την προστασία του εαυτού σας είναι τα εξής όπως αναφέρεται.

– Μην κοινοποιείτε ποτέ προσωπικά ή τραπεζικά στοιχεία: Οι νόμιμες εταιρείες δεν θα σας ζητήσουν ποτέ τους κωδικούς PIN, τους κωδικούς πρόσβασης, τους κωδικούς internet banking ή τους κωδικούς ασφαλείας σας μέσω email, SMS, μέσων κοινωνικής δικτύωσης ή τηλεφώνου.

– Σταματήστε και σκεφτείτε πριν ενεργήσετε: Μην βιάζεστε να στείλετε χρήματα, να κοινοποιήσετε πληροφορίες ή να κάνετε κλικ σε συνδέσμους – οι απατεώνες δημιουργούν σκόπιμα μια αίσθηση επείγοντος (π.χ. προβλήματα πληροφορικής με την τράπεζά σας, κλήσεις έκτακτης ανάγκης που αφορούν φίλους και μέλη της οικογένειάς σας, απειλητική γλώσσα κ.λπ.). Σε περίπτωση αμφιβολιών, ακόμη και μικρών, μην ενεργήσετε. Τερματίστε την κλήση και επαληθεύστε προσεκτικά την πηγή ή την ταυτότητα.

– Ελέγξτε προσεκτικά την πηγή/ταυτότητα: Πάντα να επαληθεύετε από πού προέρχονται τα μηνύματα, οι κλήσεις, τα email και οι σύνδεσμοι – ακόμα κι αν φαίνονται επίσημα, φαίνεται να προέρχονται από έναν φίλο ή την οικογένειά σας ή ακόμα και από ένα δημόσιο πρόσωπο. Για παράδειγμα, καλέστε ή στείλτε μήνυμα στην οικογένεια και τους φίλους σας χρησιμοποιώντας έναν γνωστό αριθμό μέσω ενός αξιόπιστου καναλιού. Αναζητήστε ορθογραφικά λάθη, παράξενες διευθύνσεις URL ή ελλείποντες δείκτες ασφαλείας (π.χ. επαληθεύστε ότι ο σύνδεσμος του ιστότοπου περιλαμβάνει ένα «s» στο «HTTPS» για να βεβαιωθείτε ότι είναι ασφαλής και ελέγξτε για τυχόν πρόσθετα ή ελλείποντα γράμματα στο όνομα της εταιρείας).

Μην ανοίγετε συνδέσμους από ανεπιθύμητα μηνύματα, εγκαταστήστε μόνο επίσημες εφαρμογές μέσω αξιόπιστων καταστημάτων εφαρμογών, και μην σαρώνετε άγνωστους κωδικούς QR. Συμφωνήστε με την οικογένειά σας για μια «ασφαλή λέξη» – μια μυστική φράση που μπορείτε να χρησιμοποιήσετε για να επιβεβαιώσετε την ταυτότητά σας εάν κάποιος με μια οικεία φωνή σας καλέσει με ένα επείγον αίτημα για χρήματα και ισχυριστεί ότι είναι μέλος της οικογένειας (π.χ. γονείς, αδελφός/αδελφός, παιδί).Χρησιμοποιήστε επαληθευμένα στοιχεία επικοινωνίας για να επικοινωνήσετε απευθείας με την εταιρεία ή το άτομο και μην βασίζεστε ποτέ στα στοιχεία επικοινωνίας που παρέχονται από τον ύποπτο για απάτη (π.χ. αναζητήστε το όνομα της εταιρείας ανεξάρτητα, χρησιμοποιήστε επαληθευμένους επιχειρηματικούς καταλόγους, προηγουμένως επιβεβαιωμένες μεθόδους επικοινωνίας).

Οι απατεώνες ενδέχεται να ισχυριστούν ότι είναι εξουσιοδοτημένοι ή να μιμηθούν τον ιστότοπο μιας εξουσιοδοτημένης εταιρείας. Επαληθεύστε εάν έχουν εκδοθεί προειδοποιήσεις από την εθνική σας οικονομική αρχή ή εάν έχουν συμπεριληφθεί στη λίστα I-SCAN της IOSCO (iosco.org/i-scan/). Για τους παρόχους κρυπτονομισμάτων, ελέγξτε εάν είναι εξουσιοδοτημένοι στην ΕΕ, π.χ., ελέγξτε το μητρώο της ESMA (shorturl.at/zZwVI)

– Δώστε προσοχή σε πιθανά κόλπα τεχνητής νοημοσύνης: Καθώς η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης εξελίσσεται, οι απάτες γίνονται πιο πειστικές από ποτέ – ακόμη και με τις καλύτερες συμβουλές ασφαλείας. Εάν κάτι σας φαίνεται ασυνήθιστο ή εντοπίσετε κάποιο από τα προειδοποιητικά σημάδια που περιγράφονται παραπάνω, σταματήστε και επανεκτιμήστε.

– Μην εγκαθιστάτε ποτέ λογισμικό απομακρυσμένης πρόσβασης και μην κοινοποιείτε την οθόνη σας: Οι τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα δεν θα σας το ζητήσουν ποτέ αυτό.

– Διατηρήστε τις συσκευές και τους λογαριασμούς σας ασφαλείς: Χρησιμοποιήστε ισχυρούς και μοναδικούς κωδικούς πρόσβασης, κρατήστε τους μυστικούς και αποφύγετε την επαναχρησιμοποίηση των ίδιων διαπιστευτηρίων σε διαφορετικές πλατφόρμες. Ενεργοποιήστε τον έλεγχο ταυτότητας πολλαπλών παραγόντων όπου είναι δυνατόν.

– Να είστε προσεκτικοί με απροσδόκητες και περιορισμένου χρόνου επενδυτικές ευκαιρίες: Αν ακούγεται πολύ καλό για να είναι αληθινό, πιθανότατα δεν είναι.

– Σκεφτείτε πριν κοινοποιήσετε πληροφορίες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: Οι ομάδες συνομιλίας, τα φόρουμ, οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι φωτογραφίες μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμες πηγές γνώσης για τους απατεώνες. Η αποκάλυψη πολλών πληροφοριών για τον εαυτό σας ή τις επενδύσεις σας μπορεί να σας καταστήσει εύκολο στόχο.

Τι να κάνετε όταν έχετε πέσει θύμα απάτης

Οι ευρωπαϊκές Αρχές στο εγχειρίδιο προς τους καταναλωτές σημειώνουν πέντε κινήσεις που πρέπει να γίνουν. Το πρώτο βήμα είναι η άμεση διακοπή συναλλαγών, για να μπλοκάρετε τυχόν περαιτέρω μεταφορές σε ύποπτους λογαριασμούς και να αποφύγετε πρόσθετες απώλειες. Διακόψτε κάθε επαφή με τους απατεώνες – αγνοήστε τις κλήσεις και τα email τους και μπλοκάρετε τον αποστολέα. Το δεύτερο βήμα είναι να ενημερώστε αμέσως την τράπεζά σας ή την χρηματοοικονομική σας εταιρεία μέσω επίσημων καναλιών επικοινωνίας, για να διερευνήσετε επιλογές για πάγωμα ή ακύρωση συναλλαγών.

Στη συνέχεια πρέπει να αλλάξετε τους κωδικούς πρόσβασής σας σε όλες τις συσκευές και τις εφαρμογές/ιστοσελίδες. Οι απατεώνες αγοράζουν διαρροή κωδικών πρόσβασης στο διαδίκτυο και τους δοκιμάζουν σε πολλούς λογαριασμούς. Η αλλαγή μόνο ενός κωδικού πρόσβασης δεν είναι αρκετή. Βεβαιωθείτε ότι τους αλλάζετε όλους, ώστε οι απατεώνες να μην μπορούν να τους χρησιμοποιήσουν ξανά. Τέταρτο βήμα είναι να αναφέρετε το περιστατικό στην αστυνομία ή στην εθνική οικονομική αρχή σας και ενημερώστε το δίκτυό σας (π.χ. φίλους και συγγενείς) για να ευαισθητοποιήσετε το κοινό. Αυτές οι ενέργειες μπορούν να σας βοηθήσουν να προστατεύσετε τον εαυτό σας και τους άλλους. Πέμπτο βήμα είναι προσοχή στην απάτη «ανάκτησης».

Ο απατεώνας μπορεί να επικοινωνήσει μαζί σας γνωρίζοντας ότι είστε θύμα προηγούμενης απάτης, ισχυριζόμενος ότι είναι δημόσια αρχή (π.χ. αστυνομία, φορολογική ή οικονομική αρχή κ.λπ.) και προσφερόμενος να ανακτήσει τα χαμένα σας χρήματα έναντι αμοιβής. Αυτή συχνά είναι μια ακόμη προσπάθεια εξαπάτησης. Να θυμάστε: το να έχετε πέσει θύμα απάτης μία φορά δεν σας εμποδίζει να είστε ξανά θύμα απάτης.