Στα βαθιά του Κυπριακού και μάλιστα χωρίς σωσίβιο μπήκε για τα καλά η Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ και κατά το τρίτο της ταξίδι στην Κύπρο την ερχόμενη εβδομάδα καταδεικνύεται – τουλάχιστον απ’ όσους ευελπιστούν για μια ελάχιστη κινητικότητα στο Κυπριακό – καθοριστικό.
Διπλωματικοί κύκλοι στη Λευκωσία σημειώνουν πως οι επισκέψεις της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων συνέβαλαν «στο να αντιληφθεί που ακριβώς έχει εμπλακεί» και ότι χρειάζεται να γίνουν κινήσεις ουσίας για να μπορέσει να πετύχει κάτι ουσιαστικό.
Από τις συνομιλίες της Ολγκίν σε Γερμανία και Γαλλία, αλλά και στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις Βρυξέλλες, φαίνεται πως γίνεται από πλευράς της απεσταλμένης του διεθνούς οργανισμού ότι το κλειδί για τα όποια βήματα προς τα εμπρός βρίσκεται στην Άγκυρα. Τα όσα επισήμανε η Λευκωσία κατά την προηγούμενη περίοδο ότι η κινητικότητα εξαρτάται πρωτίστως από την στάση της τουρκικής κυβέρνησης φαίνεται τώρα πως δεν ήταν απλώς μια αόριστη διατύπωση της κυπριακής κυβέρνησης αλλά η ουσία του θέματος.
Δεν θεωρείται, από διπλωματικούς κύκλους, τυχαίο το γεγονός ότι αίφνης – μετά τις συνομιλίες σε Βερολίνο και Παρίσι – αποφάσισε να ταξιδέψει εκ νέου προς την Άγκυρα. Και η πρόθεση της Ολγκίν είναι να πάει στην Άγκυρα πριν έρθει στις 7 Μαΐου στην Κύπρο. Το κατά πόσο θα συναντηθεί με τον Χακάν Φιντάν ή κάποιο άλλο αξιωματούχο θα εξαρτηθεί από το πρόγραμμα του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών και εάν δεν θα βρίσκεται στο εξωτερικό.
Η προσωπική απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για το Κυπριακό στις Βρυξέλλες είχε συναντήσεις με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, το Ύπατο Εκπρόσωπο Ζοζέπ Μπορέλ, την Επίτροπο Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζα Φερέιρα, και τον επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Μεταρρυθμίσεων της Κομισιόν Μάριο Νάβα. Η τοποθέτηση του Σαρλ Μισέλ, στη διάρκεια συνάντησής του με δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες, η οποία έγινε μετά που είδε την Ολγκίν τυγχάνει ιδιαίτερης ανάγνωσης καθώς καταγράφει το μήνυμα που έλαβε η απεσταλμένη του ΟΗΕ κατά την ευρωπαϊκή της πορεία.
Ο Σαρλ Μισέλ υπέδειξε πως το μήνυμα της ΕΕ «είναι εξαιρετικά σαφές, είναι ξεκάθαρο. Είχαμε τη στρατηγική συζήτηση πριν από δύο εβδομάδες και σας προσκαλώ να διαβάσετε τα συμπεράσματα. Κάθε λέξη είναι εξαιρετικά σημαντική. Πρώτον, θα θέλαμε να συνεργαστούμε εποικοδομητικά με την Τουρκία γιατί έχουμε κοινό συμφέρον για ένα σταθερό περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο. Επομένως, θεωρούμε ότι η μεγαλύτερη πρόοδος στον τομέα αυτής της διαδικασίας του ΟΗΕ σχετικά με την Κύπρο είναι θεμελιώδες στοιχείο. Όταν συνεργαζόμαστε με τρίτες χώρες λαμβάνουμε υπόψη όλη την παγκόσμια εικόνα και λαμβάνουμε υπόψη όλα τα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα συμπεράσματά μας είναι ξεκάθαρα».
Περιμένει κάτι συγκεκριμένο
Λαμβάνοντας υπόψη και το ταξίδι της Ολγκίν στην Άγκυρα, η Λευκωσία περιμένει αυτή τη φορά να ακούσει από την απεσταλμένη του ΓΓ κάτι συγκεκριμένο για το πως η προσπάθεια θα προχωρήσει. Εν ολίγοις αναμένεται να γίνει ένα ουσιαστικό βήμα προς τα εμπρός και να μην περιοριστεί σε συναντήσεις με τις δύο πλευρές για να καταγράψει τις θέσεις της.
Δεν αποκλείεται αυτό το συγκεκριμένο να είναι μια φόρμουλα για το πως η διαδικασία θα κινηθεί προς τα εμπρός. Το ερώτημα που μπαίνει από διάφορες κατευθύνσεις είναι ως προς τη μορφή που θα έχει μια τέτοια φόρμουλα. Είναι ξεκάθαρο από πλευράς Λευκωσίας ότι αυτή η φόρμουλα δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να κινηθεί στη λογική της μέσης οδού.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Κωνσταντίνος Κόμπος, μιλώντας την περασμένη Τρίτη στο ΡΙΚ ήταν αρκούντως ξεκάθαρος ως προς το πως βλέπει η Λευκωσία τις προσεγγίσεις που θέλουν τις δύο πλευρές να συναντώνται κάπου στη μέση για να προχωρήσει η διαδικασία. Υπέδειξε με αρκετή σαφήνεια πως μια τέτοια προσέγγιση είναι αντιπαραγωγική και διαμήνυσε πως δεν θα βρει σύμφωνη την ελληνοκυπριακή πλευρά μια ανάλογη προσπάθεια.
Η Λευκωσία τόσο δημοσίως όσο και κατ’ ιδίαν έχει καταστήσει σαφές πως δεν συμφωνεί και ούτε θα αποδεχθεί λογικές που ζητούν από την ελληνοκυπριακή πλευρά να μετακινηθεί από τις θέσεις της – οι οποίες στηρίζονται στο πλαίσιο που καθορίζουν τα ίδια τα Ηνωμένα Έθνη – προκειμένου να προσεγγίσει τις θέσεις της τουρκικής πλευράς – οι οποίες είναι εκτός του πλαισίου του διεθνούς οργανισμού.
Τριμερής ή πενταμερής
Παρά το γεγονός ότι ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης αντέδρασε έντονα στη διαρροή των όσων είπε στο Εθνικό Συμβούλιο (στις 26 Απριλίου) για την πρόταση του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την πραγματοποίηση συνάντησης των δύο ηγετών σε τριμερές ή πενταμερές σχήμα, εντούτοις το θέμα θα είναι στην ατζέντα της 8ης Μαΐου όταν η Ολγκίν θα βρεθεί στο Προεδρικό. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, την επομένη του Εθνικού Συμβουλίου μιλώντας στο ΡΙΚ παρέπεμψε στη συνάντηση του ΠτΔ με την Ολγκίν στις 8 Μαΐου για συζήτηση της πρότασης Γκουτέρες.
Αυτό που εισηγήθηκε η πλευρά των Ηνωμένων Εθνών ήταν η πραγματοποίηση μιας τριμερούς συνάντησης, δηλαδή ανάμεσα στους Νίκο Χριστοδουλίδη και Ερσίν Τατάρ μαζί με τον Αντόνιο Γκουτέρες. Ή ακόμα και μια συνάντηση 5+1 (στο πρότυπο της συνάντησης της Γενεύης του 2021) όπου πέραν των δύο ηγετών θα ήταν παρούσες οι τρεις εγγυήτριες δυνάμεις και ο ΓΓ ΟΗΕ.
Η Λευκωσία αναμένει τώρα την Ολγκίν προκειμένου να δει που στέκεται αυτή η εισήγηση, λαμβανομένου υπόψη ότι ο μεν Νίκος Χριστουλίδης προσέγγισε θετικά την πρόταση και ο δε Ερσίν Τατάρ επέμεινε να είναι αρνητικός. Αυτό που αναμένεται την ερχόμενη εβδομάδα με την κάθοδο Ολγκίν είναι να φανεί αρχικά εάν ο ΟΗΕ επιμένει σ’ αυτού του είδους συναντήσεις και κυρίως να φανεί πως ο διεθνής οργανισμός βλέπει να υλοποιούνται στην πράξη.
Αυτό που η ελληνοκυπριακή πλευράς φαίνεται να αντιλαμβάνεται ξεκάθαρα είναι πως συναντήσεις των δύο ηγετών (ανεξαρτήτως σχήματος) θα πρέπει να έχουν μια συγκεκριμένη κατεύθυνση. Ακόμα και μια άτυπη συνάντηση μεταξύ Χριστοδουλίδη και Τατάρ θα πρέπει να έχει κάποιο περιεχόμενο και να μην είναι απλώς για σκοπούς φωτογράφισης και μόνο.
Από τις αναλύσεις όσων εμπλέκονται στο Κυπριακό (τόσο από πλευράς κυβέρνησης, αλλά και σε επίπεδο κομμάτων) δεν διαφεύγει η συνάντηση του 2021 όπου όχι μόνο δεν συνέβαλε στο να αρθεί το αδιέξοδο (μετά το ναυάγιο του Κραν Μοντάνα) αλλά χρησιμοποιήθηκε από την τουρκική πλευρά προκειμένου να θέσει στο τραπέζι των συνομιλιών την ικανοποίηση προαπαιτούμενων – κυριαρχική ισότητα και ίσο διεθνές καθεστώς – πριν συζητήσει ο,τιδήποτε άλλο. Μια θέση στην οποία επιμένει έκτοτε και η οποία οδήγησε συγκεκριμένους κύκλους που εμπλέκονται στο Κυπριακό στο να εμφανίζουν εισηγήσεις περί αναζήτησης μιας μέσης οδού προκειμένου να αλλάξει το κλίμα στο Κυπριακό.
Εργάζεται για το ναυάγιο
Η τουρκοκυπριακή πλευρά αντέδρασε άμεσα στη διαρροή των πληροφοριών περί πρότασης για σύγκληση συναντήσεων ανάμεσα στον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών και τις δύο πλευρές, με ή χωρίς τις εγγυήτριες δυνάμεις. Αντίδραση η οποία στοχεύει στην εκ προοιμίου αποτροπή συζήτησης της συγκεκριμένης πρότασης κατά την εδώ παρουσία της Ολγκίν την ερχόμενη εβδομάδα.
Το λεγόμενο «υπουργός εξωτερικών» του κατοχικού καθεστώτος έσπευσε να αναφέρει πως «δεν υπάρχει άλλη πρωτοβουλία εκτός από τη διαδικασία που διεξάγεται από την Ολγκίν». Μια διαδικασία την οποία εάν δεν αποδώσει θα οδηγηθεί σε ένα ναυάγιο και αυτό είναι το κύριο ζητούμενο της τουρκικής πλευράς και προς αυτή την κατεύθυνση συνεχίζει να εργάζεται. Καθόλου τυχαίο που στις τοποθετήσεις της η τουρκική πλευρά επιμένει να επαναλαμβάνει ότι «η εξάμηνη θητεία της Ολγκίν λήγει στις 4 Ιουλίου».
Βολιδοσκόπηση για νέα ΜΟΕ
Η απεσταλμένη των Ηνωμένων Εθνών κατά τον προηγούμενο κύκλο επαφών της στη Λευκωσία, σύμφωνα με πληροφορίες μας, μεταξύ άλλων βολιδοσκόπησε την ελληνοκυπριακή πλευρά για το ενδεχόμενο να προωθήσει νέα μονομερή μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ως ένα δέλεαρ για βελτίωση του κλίματος στο Κυπριακό.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης – σύμφωνα και με τα όσα ο ίδιος ανέφερε στο τελευταίο Εθνικό Συμβούλιο – πέραν από τα μονομερή μέτρα που είχε αποφασίσει η κυβέρνησή του για τους Τουρκοκύπριους, στην προηγούμενη συνάντησή του με την Μαρία Άνχελα Ολγκίν Κουεγιάρ, της παρουσίασε και τις προτάσεις που είχαν υποβάλει στο παρελθόν οι προκάτοχοί του.
Πρόθεσή του Προέδρου Χριστοδουλίδη, κατά τη νέα συνάντηση, είναι να δώσει έγγραφο με τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που έχουν ήδη υλοποιηθεί. Κίνηση η οποία αποσκοπεί και στο να απαντήσει σε κριτικές αλλά και καταγγελίες περί μη υλοποίησης των μέτρων που είχαν εξαγγελθεί από πλευράς κυπριακής κυβέρνησης.
Περαιτέρω στις συζητήσεις για ΜΟΕ η ελληνοκυπριακή πλευρά επανέρχεται και στο θέμα της διάνοιξης νέων οδοφραγμάτων, στη βάση των προηγούμενων εισηγήσεων που έχουν κατατεθεί και μέχρι στιγμής δεν προχωρούν λόγω άρνησης τη τουρκικής πλευράς.
Πέραν όλων αυτών, επί του εδάφους, η τουρκική πλευρά συνεχίζει τις παραβιάσεις εντός της νεκρής ζώνης. Παραβιάσεις οι οποίες ναι μεν δεν βρίσκονται στο επίκεντρο της δημοσιότητας πλην όμως κρατούν απασχολημένα τα Ηνωμένα Έθνη και την κυβέρνηση. Οι κινήσεις αυτές εντάσσονται στο πλαίσιο των πιέσεων της τουρκικής πλευράς προκειμένου να αναγκάζει την Ειρηνευτική Δύναμη των Ηνωμένων Εθνών να συνομιλεί με το κατοχικό καθεστώς. Σ’ αυτό το πλαίσιο των ενεργειών εντάσσεται οι ισχυρισμοί για το δρόμο στον Αστρομερίτη ότι υπήρξε παραβίαση μέσα στη νεκρή ζώνη.
