Η είσοδος στην κυπριακή πολιτική ζωή του Οδυσσέα Μιχαηλίδη σηματοδοτεί μια πολιτική εξέλιξη που ενδεχομένως θα επηρεάσει τις ισορροπίες του κυπριακού πολιτικού πολιτικού συστήματος μετά τις βουλευτικές εκλογές του 2026. Για την ώρα τουλάχιστον, φαίνεται ότι θα είναι το πιο σημαντικό νέο δεδομένο αυτών των εκλογών. Παρόλο που σε ένα τόσο ρευστό πολιτικό πεδίο πολλά μπορεί να συμβούν μέχρι τις βουλευτικές εκλογές του 2026.
Η κριτική που ασκείται στον Οδυσσέα Μιχαηλίδη από τη στιγμή που ανακοίνωσε την ίδρυση κόμματος, με στόχο την αποδόμηση και την απαξίωση του, δείχνει την ανησυχία που επικρατεί στα συστημικά κόμματα αλλά και τις ευρύτερες δομές εξουσίας. Έπεσε επάνω του όλο το κατεστημένο, ανήσυχο μήπως διαταραχτούν πολιτικές ισορροπίες δεκαετιών που έφεραν την Κύπρο στα σημερινά της χάλια.
Να ξεκαθαρίσω όμως από την αρχή κάποια πράγματα. Τον στήριξα στο έργο του ως Γενικό Ελεγκτή γιατί ήταν ένας από τους θεσμούς που παρουσίασε έργο, ανεξάρτητα κάποιων αδυναμιών του που ήταν δευτερεύουσας φύσης σε σχέση με το έργο του για την αποκάλυψη της διαφθοράς και της διαπλοκής.
Καμιά αμφιβολία ότι μεθοδεύτηκε η παύση του από ένα σύστημα που το ενοχλούσαν οι αποκαλύψεις του. Και ότι χωρίς το πράσινο φως του Νίκου Χριστοδουλίδη, δεν θα προχωρούσε ποτέ η δίωξη του.
Δεν συμφωνώ με αυτά που εξάγγειλε για το Κυπριακό ιδρύοντας το κόμμα του. Η ομοσπονδία στη βάση των ψηφισμάτων του ΟΗΕ είναι η διζωνική με φυλετικές δομές, που δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Όταν βέβαια μιλά για απόλυτη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου έρχεται σε αντίφαση με τη διζωνική. Κανένα σχέδιο που υποβλήθηκε ως τώρα για λύση του Κυπριακού δεν προέβλεπε απόλυτη εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου. Διότι απόλυτη εφαρμογή του ανατρέπει τις φυλετικές δομές της διζωνικής, ανατρέπει την ίδια τη διζωνική και εισάγει το δημοκρατικό πολίτευμα που ισχύει σε όλα τα κανονικά κράτη. Άρα εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να εφαρμοστεί απόλυτα το ευρωπαϊκό κεκτημένο με λύση φυλετικών δομών.
Στα υπόλοιπα που ανακοίνωσε για την εσωτερική διακυβέρνηση, είναι φυσικό να ανησυχούν τα διαπλεκόμενα συμφέροντα του πολιτικο-οικονομικού κατεστημένου. Διότι εκεί που θα επιμείνει είναι η διαφθορά με την οποία συμβιβάστηκαν τα παραδοσιακά κόμματα, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο.
Δεν ξέρω όλους τους συνεργάτες του, αλλά οι δύο πρωταγωνιστές που βρίσκονταν δίπλα του όταν ανακοίνωσε την ίδρυση του κόμματος του, δεν εμπνέουν καμιά εμπιστοσύνη και τον ζημιώνουν πολιτικά.
Οι «αντιδιζωνικοί» επικριτές του είναι οι περισσότεροι από αυτούς που ψήφισαν Χριστοδουλίδη, και τότε δεν τους ενοχλούσε η διζωνική, ενώ υπάρχουν και αρκετοί που στο παρελθόν στήριξαν Αναστασιάδη. Άρα αυτό που τους ενοχλεί είναι η πιθανότητα να αφαιρέσει ψήφους από τον εκλεκτό τους και από τα κόμματα που στήριξαν κατά καιρούς και όχι η διζωνική. Ο Μιχαηλίδης αποδομεί το σύστημα στο οποίο οι περισσότεροι είναι ενσωματωμένοι.
Το κυπριακό πολιτικό σύστημα είναι πλήρως απαξιωμένο. Η πολεμική που γίνεται στον Οδυσσέα Μιχαηλίδη στοχεύει να τον παρουσιάσει ότι είναι και αυτός μέρος του ίδιου συστήματος. Είναι νωρίς για να κρίνει κανείς πως θα εξελιχτεί το πολιτικό του εγχείρημα. Πολλά θα εξαρτηθούν από τον ίδιο. Και από τους ανθρώπους που θα επιλέξει για συνεργάτες του. Και από του αν θα δημιουργήσει ένα κόμμα με δημοκρατικές δομές, όχι προσωποπαγές, που να μπορεί να επιβιώσει και χωρίς τον ίδιο. Δεν θα πρόκειται για ένα επαναστατικό ή ριζοσπαστικό κόμμα, αλλά στην κατάσταση που βρίσκεται το κυπριακό πολιτικό σύστημα, ακόμη και ένα δημοκρατικό αστικό κόμμα που δεν θα υπηρετεί τη διαφθορά και τα διαπλεκόμενα συμφέροντα, θα είναι κάτι καλό για τον τόπο.
Πάντως με τα σημερινά δεδομένα, με ένα χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα, με τη διαφθορά και όλα τα παρεπόμενα της, παρέχει μια ελπίδα. Με όλες φυσικά τις διαφωνίες και αδυναμίες που αναφέρθηκαν παραπάνω. Για να έχει όμως μέλλον το κόμμα αυτό και για να ανοίγει και στον ίδιο το δρόμο για τις προεδρικές εκλογές του 2027, θα πρέπει στις βουλευτικές εκλογές να πετύχει διψήφιο ποσοστό. Αν το πετύχει αυτό, ενδεχομένως θα είναι ο κύριος πολιτικός αντίπαλος του Χριστοδουλίδη. Αν όχι, αυξάνονται οι πιθανότητες του νυν προέδρου για μια δεύτερη θητεία, υπό την προϋποθεση ότι θα ευωδοθεί η διαφαινόμενη στήριξη του ΕΛΑΜ στην υποψηφιότητα του..
Το ΕΛΑΜ είναι άλλωστε το δεύτερο μεγάλο ερωτηματικό για τις μελλοντικές ανακατατάξεις και ισορροπίες του κυπριακού πολιτικού συστήματος. Αν οι δημοσκοπήσεις επιβεβαιωθούν από την κάλπη και καταλάβει στις βουλευτικές εκλογές την τρίτη θέση, το πιθανότερο θα στοιχηθεί με τον Χριστοδουλίδη. Αν όμως συμβεί αυτό που φαίνεται να προβλέπουν κάποιες δημοσκοπήσεις και ανέβει στη δεύτερη θέση, τότε θα είναι κόμμα εξουσίας και ασφαλώς θα διεκδικήσει με δικό του υποψήφιο τις προεδρικές εκλογές.
Σε αυτή την περίπτωση το ερώτημα είναι για ποιο από τα δύο κόμματα της κορυφής, το ΔΗΣΥ και το ΑΚΕΛ, χτυπά η καμπάνα! Αν μια σημαντική μερίδα της μεταπρατικής αστικής τάξης στοιχηθεί πίσω από το ΕΛΑΜ, ο μεγάλος χαμένος θα είναι ο ΔΗΣΥ. Αν όμως παραμείνει πίσω από τον ΔΗΣΥ, τότε θα κινδυνεύσει το ΑΚΕΛ.
Όλα αυτά είναι βέβαια ασκήσεις επί χάρτου διότι μέχρι τις εκλογές πολλά μπορεί να συμβούν. Φαίνεται όμως ότι τα κόμματα του παλιού συστήματος δεν αντιλαμβάνονται ότι η μάχη θα κριθεί μέσα στην κοινωνία με τα πολλαπλά προβλήματα της και όχι με παλαιομοδίτικα συνθήματα για τον Μακάριο και τον Γρίβα. Έχουν ασφαλώς και αυτά την σημασία τους, αλλά δεν είναι αυτά που θα κρίνουν τις μελλοντικές εκλογές, ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές.
Όσο και αν κάποιοι υποβαθμίζουν το Κυπριακό, δεν θα πάψει να είναι το πρώτο θέμα στις εκλογικές αναμετρήσεις. Επηρεάζει και αφορά κάθε Κύπριο, όπως και αν τοποθετείται για τη λύση του. Από την άλλη τα προβλήματα της κοινωνίας, αυτά της καθημερινότητας αλλά και αυτά που επηρεάζουν κάθε πολίτη, μεσοπρόθεσμα ή και μακροπρόθεσμα, γίνονται κάθε μέρα και πιο δύσκολο να αντιμετωπιστούν, ιδιαίτερα αυτά των νέων ανθρώπων που δυσκολεύονται να βρουν στέγη και να δημιουργήσουν οικογένεια, που ζουν με χαμηλούς μισθούς, που αναγκάζονται να αναζητήσουν το μέλλον τους εκτός Κύπρου.
Τις εκλογές στο μέλλον θα τις κερδίζουν τα κόμματα που θα έχουν ένα όραμα για τον τόπο και που θα πείθουν για το όραμα τους αυτό, έστω και αν ακόμη θα είναι απατηλό. Θα τις κερδίζουν τα κόμματα που οι πολίτες θα τα βλέπουν, καλώς ή κακώς, δικαίως ή αδίκως, ως κόμματα τιμωρούς του παλιού διεφθαρμένου κατεστημένου. Αυτό έδειξε στις προηγούμενες εκλογές και η άνοδος του Φειδία Παναγιώτου ως τρίτης πολιτικής δύναμης!
Φυσικά και πίσω από αυτές όλες τις διαδικασίες, σε ένα ρευστό πολιτικό τοπίο, θα υπάρχει πάντα εμπλοκή και των μεγάλων συμφερόντων, με στόχο να ελέγχουν το πολιτικό παιχνίδι επί σκηνής.
Σε κάθε περίπτωση και οι πολίτες έχουν τη δική τους ευθύνη, σε μια στιγμή που διακυβεύεται η ίδια η υπαρξιακή μας διάσταση. Η δημοκρατία και η κοινωνική δικαιοσύνη δεν είναι συνταγή μαγειρικής. Είναι κοινωνικό άθλημα ! Για όσους λαούς εννοείται δεν θέλουν να καταλήξουν στην χωματερή της Ιστορίας.
*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας. Email stephanos.constantinides@gmail.com
