Μενέλαος Μενελάου: Μείζον ζητούμενο η επανέναρξη ουσιαστικών συνομιλιών

• Έχουν προκύψει τα επόμενα βήματα που διατηρούν την προσπάθεια σε εξέλιξη
• Στη Νέα Υόρκη δεν υπήρξε ο αναγκαίος βαθμός ευελιξίας από την άλλη πλευρά

Τα συν της άτυπης πολυμερούς στη Νέα Υόρκη καταγράφει ο Ελληνοκύπριος Διαπραγματευτής, Μενέλαος Μενελάου, αναλύοντας τα αποτελέσματα της συνάντησης και καταγράφοντας, παράλληλα, τη σημασία των όσων συμφωνήθηκαν αλλά και τι σημαίνει για τη συνέχεια.

Ο Μ. Μενελάου καθιστά, την ίδια ώρα, σαφές πως όλα τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης  συμφωνήθηκαν ή καταβάλλεται προσπάθεια για να συμφωνηθούν, «δεν υποκαθιστούν την ουσία» και έχουν ως στόχο το «να εξυπηρετηθεί το μείζον ζητούμενο» που είναι να «υποβοηθήσουν την προσπάθεια η οποία έχει ως στόχο να φτάσουμε σε επανέναρξη διαδικασίας, να έχουμε ουσιαστικές συνομιλίες».

Αναλύοντας, με συνέντευξή του στον «Φ», τα αποτελέσματα της Νέας Υόρκη, ο Μ. Μενελάου αναφέρει πως έγινε πολλή προσπάθεια για το θέμα των σημείων διέλευσης, στη Νέα Υόρκη «η συζήτηση επέτρεψε να τεθούν επί τάπητος τα στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα προκειμένου να μπορέσει συμφωνία», αλλά ο λόγος που δεν επιτεύχθηκε συμφωνία «ήταν διότι δεν υπήρξε ο αναγκαίος βαθμός ευελιξίας από την άλλη πλευρά».

Όσον αφορά τη συνέχεια:

Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης:

– Ξεκινώντας από τη Νέα Υόρκη τι είναι αυτό που κρατούμε ως αποτέλεσμα αυτής της άτυπης πολυμερούς, η οποία αν την συγκρίνουμε με την πρώτη άτυπη είχαμε ένα πιο απτό αποτέλεσμα ενώπιον μας;

– Πρώτον, είναι σημαντικό ότι η συνάντηση έλαβε χώρα. Άρα υλοποιήθηκε η απόφαση η οποία λήφθηκε στην προηγούμενη διευρυμένη συνάντηση στη Γενεύη. Δεύτερον, διασφαλίστηκε ότι η προσπάθεια η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη θα συνεχιστεί, που είναι βασική μας επιδίωξη έτσι ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε στο σημείο στο οποίο να διαφανεί αν μπορεί να διαμορφωθεί μια πιο απτή προοπτική. Και τρίτον η συνάντηση προσέφερε την δυνατότητα σε αυτό το ψηλό επίπεδο να επαναβεβαιωθεί ακόμα μια φορά από πλευράς του Γενικού Γραμματέα και όλων των υπόλοιπων συμμετεχόντων, πλην της τουρκικής πλευράς βεβαίως, ότι το πλαίσιο και η βάση λύσης του Κυπριακού είναι αυτό το οποίο προβλέπεται από τα ψηφίσματα του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, δηλαδή η δικοινοτική διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα και ότι ο στόχος είναι η αναζωογόνηση μιας διαδικασία συνομιλιών και η επίτευξη συνολικής λύσης.

– Επειδή, το ακούσαμε μερικές φορές αυτό το ότι διασφαλίστηκε η συνέχεια της προσπάθειας, διαπιστώνετε ότι μεταξύ Μαρτίου και Ιουλίου υπήρχε κάτι το οποίο να δείχνει ότι κινδυνεύει η προσπάθεια με το να μην υπάρξει η συνέχεια;

– Όχι. Αλλά επειδή είχε ληφθεί απόφαση το Μάρτιο ότι θα πραγματοποιείτο η επόμενη διευρυμένη συνάντηση τον Ιούλιο, ήταν σημαντικό αυτή η απόφαση να υλοποιηθεί και να διασφαλιστεί μέσα από την πραγματοποίησή της ότι θα προέκυπταν, όπως και έχουν προκύψει, επόμενα βήματα, τα οποία διατηρούν αυτή την προσπάθεια σε εξέλιξη.

– Από το Μάρτη μέχρι τον Ιούλιο τι ήταν αυτό που επιτεύχθηκε ως αποτέλεσμα, το οποίο κρατάτε εσείς ως διαπραγματευτής;

– Επαναδιορίστηκε, όπως αποφασίστηκε στη διευρυμένη του Μαρτίου, η Προσωπική Απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Πραγματοποίησε δύο γύρους επισκέψεων και επαφών στην Κύπρο, στη διάρκεια των οποίων συναντήθηκε με τους δύο ηγέτες και είχε και συναντήσεις κοινές με τους διαπραγματευτές. Όπως επίσης, πραγματοποίησε επισκέψεις στην Τουρκία, στην Αθήνα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, στις Βρυξέλλες, στο Παρίσι. Πραγματοποιήθηκε επίσης ο διορισμός του Ειδικού Απεσταλμένου της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που και αυτό κατά την άποψη μας είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό βήμα, ενισχυτικό των προσπάθειών, τις οποίες καταβάλουμε για να αποκτήσει αυτή η προσπάθεια μια πιο απτή προοπτική.

Όσον αφορά στις υπόλοιπες αποφάσεις οι οποίες λήφθηκαν το Μάρτιο, για κάποιες πρωτοβουλίες οικοδόμησης εμπιστοσύνης, έχουν μπει σε πορεία υλοποίησης το θέμα της αποκατάστασης των κοιμητηρίων, κάποιες πρωτοβουλίες στο πεδίο του περιβάλλοντος και είχαμε επίσης τη σύσταση της Τεχνικής Επιτροπής για την Νεολαία. Έχουμε επίσης κάνει πρόοδο στο θέμα της αποναρκοθέτησης και έχει καταβληθεί πολλή προσπάθεια και για το θέμα των σημείων διέλευσης. έχουμε επίσης το θέμα του φωτοβολταϊκού πάρκου στη νεκρή ζώνη και οι επιπλέον πρωτοβουλίες οι οποίες έχουν αποφασιστεί στην τελευταία συνάντηση στην Νέα Υόρκη. Για όλα αυτά είναι σημαντικό να επισημαίνουμε πάντα ότι επιδιώκονται με στόχο να εξυπηρετηθεί το μείζον ζητούμενο. Δεν υποκαθιστούν την ουσία. Υποβοηθούν την προσπάθεια η οποία έχει ως στόχο να φτάσουμε σε επανέναρξης διαδικασίας, να έχουμε ουσιαστικές συνομιλίες με προοπτική επίτευξης συνολικής λύσης του κυπριακού.

– Επειδή οι πληροφορίες λένε ότι ο ΓΓ ΟΗΕ, στη συνάντηση της Νέας Υόρκης ήταν προετοιμασμένος για το θέμα της  διάνοιξης των σημείων διέλευσης και είδαμε και την κυρία Ολγκίν να κάνει επισκέψεις, θα θέλαμε να δούμε αυτό το θέμα τόσο ως προς την προσπάθεια των Ηνωμένων Εθνών αλλά και για το που σκοντάφτει η όλη προσπάθεια.

– Έγινε πολλή προσπάθεια για αυτό το θέμα, των σημείων διέλευσης, αναγνωρίζοντας ότι από εκείνα τα οποία αποφασίστηκαν στη Γενεύη ως πεδία για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, η διάνοιξη νέων σημείων διέλευσης θα είχε τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στις ζωές των πολιτών και τη μεγαλύτερη απήχηση και συνεισφορά σε αυτήν την προσπάθεια που κάνουμε για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης.

Συζητήθηκε εκτεταμένα και κατά τις εδώ επαφές της κυρίας Ολγκίν και έγινε και ιδιαίτερη προσπάθεια για αυτό το θέμα από μέρους του Γενικού Γραμματέα στη συνάντηση της Νέας Υόρκης. Η συζήτηση επέτρεψε να τεθούν επί τάπητος τα στοιχεία τα οποία είναι απαραίτητα προκειμένου να μπορέσει να υπάρξει μια συμφωνία πάνω σε αυτό το θέμα. Δεν κατέστη δυνατή η επίτευξη συμφωνίας, παρά τις επίμονες προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα. Εμείς τηρήσαμε εποικοδομητική στάση στη συζήτηση η οποία έγινε και θα συνεχίσουμε την προσπάθεια το επόμενο διάστημα, έτσι ώστε να μπορέσουμε να φτάσουμε σε αποτέλεσμα. Ο λόγος για τον οποίο δεν ήταν δυνατόν να επιτευχθεί μια συμφωνία στη Νέα Υόρκη ήταν διότι δεν υπήρξε ο αναγκαίος βαθμός ευελιξίας και από την άλλη πλευρά.

– Η κυρία Ολγκίν κατά την τελευταία της επίσκεψη είχε, ίσως, τις πιο πολλές συναντήσεις με τους διαπραγματευτές;

– Ναι, την τελευταία φορά φυσιολογικά, διότι ήταν η τελευταία της επίσκεψη πριν από τη διευρυμένη συνάντηση της Νέας Υόρκης, ήταν περισσότερες και πιο εντατικές. Έγιναν τρεις κοινές συναντήσεις της κυρίας Ολγκίν με τους διαπραγματευτές.

– Συζητήσατε όλα τα θέματα ή…

– Ναι, συζητήσαμε όλα τα θέματα, φυσιολογικά με περισσότερη επικέντρωση σε εκείνα στα οποία χρειαζόταν να γίνει περισσότερη εργασία, έτσι ώστε να έχουμε αποτελέσματα στη Νέα Υόρκη.

– Ξέρουμε πότε θα επιστρέψει ή ακόμα;

– Για την ώρα όχι, αλλά φυσιολογικά θα υπάρξει συνέχεια των επαφών της και στην Κύπρο και αλλού.

– Και οι επαφές σας σε επίπεδο διαπραγματευτών;

– Θα συνεχιστούν κανονικά. Δεν έχουμε πραγματοποιήσει συνάντηση μετά την επιστροφή από τη Νέα Υόρκη, αλλά θα πραγματοποιήσουμε κατά πάσα πιθανότητα την ερχόμενη εβδομάδα. Και θα συνεχιστούν οι συναντήσεις και το επόμενο διάστημα.

– Και η επικέντρωση είναι στα θέματα, τα οποία μέχρι στιγμή έχουν αποφασιστεί ή υπάρχει ενδεχόμενο να καλυφθούν από τα νέα θέματα που μπήκαν κατά τη συνάντηση στη Νέα Υόρκη;

– Ναι, μέσα στο πνεύμα, το οποίο σας έχω περιγράψει προηγουμένως, το οποίο είναι ότι αυτά τα θέματα προωθούνται στο πλαίσιο μιας γενικότερης προσπάθειας, έτσι ώστε να συνδράμουμε για να διαμορφωθεί μια πιο απτή ουσιαστική προοπτική για επανέναρξη διαδικασίας συνομιλίων επίτευξης συνολικής λύσης. Όχι ως υποκατάστατα της ουσίας.

Δεν τίθεται θέμα διαμοιρασμού της απόστασης

– Το ρόλο του διεθνούς παράγοντα πως τον βλέπετε σε όλη αυτή την προσπάθεια, που μπορεί να πούμε ότι άρχισε τον περασμένο Οκτώβρη με τη συνάντηση των δύο ηγετών στη Νέα Υόρκη και συνεχίζει. Βοηθά ο διεθνής παράγοντας, ώστε να διατηρείται η διαδικασία και να προχωρά, χωρίς παρεμβάσεις, οι οποίες να προκαλούν αναταράξεις;

– Το σταθερό μήνυμα από πλευράς των Ηνωμένων Εθνών, των Μονίμων Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, της Γραμματείας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, του Γενικού Γραμματέα, της Ευρωπαϊκής Ένωσης, είναι ενισχυτικό αυτής της προσπάθειας η οποία έχει αναληφθεί.

Γι’ αυτό είχαμε και τα βήματα τα οποία έχουμε αναφέρει προηγουμένως, γι’ αυτό και μέσα σε ένα ιδιαίτερα βεβαρημένο περιφερειακό και διεθνές περιβάλλον, ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών έχει αφιερώσει πόρους και χρόνο έτσι ώστε να πραγματοποιηθούν αυτές οι υψηλού επιπέδου συναντήσεις για το Κυπριακό. Οπότε η απάντηση είναι ναι, είναι υποβοηθητικός ο ρόλος και το μήνυμα από όλες τις κατευθύνσεις είναι ότι αυτή είναι η σωστή οδός και το πλαίσιο είναι αυτό το οποίο προβλέπεται από το διεθνές δίκαιο για την επίτευξη συνολικής λύσης.

– Η προσέγγισης της κυρίας Ολγκίν, εσείς πώς την βλέπετε, γιατί υπήρξαν διάφορες ερμηνείες κατά την τελευταία της συνέντευξη. Υπάρχει εκτίμηση ότι προσπάθησε να προσεγγίσει τη μέση απόσταση μεταξύ των δύο πλευρών.

– Εκείνο το οποίο είναι το σημαντικό και το πιο κρίσιμο, είναι η θέση στην οποία ο ΟΗΕ είναι δεσμευμένος και αυτό το έχει επαναβεβαιώσει και ο Γενικός Γραμματέας και στη Γενεύη το Μάρτιο και πρόσφατα στη Νέα Υόρκη και επαναβεβαιώνεται και μέσα από τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας, τα ψηφίσματα, τις τοποθετήσεις της διεθνούς κοινότητας, ότι η βάση λύσης και οι όροι εντολής των ΗΕ, είναι όσα προβλέπονται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, λύση δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως ορίζεται στα ψηφίσματα. Δεν τίθεται θέμα οποιασδήποτε παρέκκλισης ή εκτροπής από αυτό το πλαίσιο.

Και αυτό ήταν ένα μήνυμα το οποίο διατυπώθηκε με σαφή τρόπο από μέρους του Γενικού Γραμματέα και στην τελευταία διευρυμένη συνάντηση στη Νέα Υόρκη.

– Αλλά έχουμε κάποιες ιδέες και κάποιες απόψεις οι οποίες ουσιαστικά το μήνυμα που στέλνουν είναι ότι η μια πλευρά και η άλλη πλευρά θα πρέπει να μετακινηθούν και να βρεθούν κάπου στη μέση. Αν η δική μας πλευρά είναι στο σημείο εκείνο που και ο ΓΓ ΟΗΕ λέει, ενώ η άλλη πλευρά επιμένει σε λύση δύο κρατών, τότε το ερώτημα είναι: σε ποια μέση θα βρεθούν;

– Από δική μας πλευράς έχει επανειλημμένα διατυπωθεί με πάρα πολλή σαφήνεια και καθαρότητα το μήνυμα ότι δεν τίθεται θέμα διαμοιρασμού της απόστασης μεταξύ της ομοσπονδίας και των «δύο κρατών». Αν μπούμε σε τέτοιες λογικές, αυτόματα παραβιάζουμε τη γραμμή ασφαλείας και οδηγούμαστε σε εκτροπή από το ομοσπονδιακό πλαίσιο που είναι μια κατεύθυνση προς την οποία εμείς δεν μπορούμε, δεν πρέπει και δεν πρόκειται να πάμε.

Και εκείνο το οποίο διαπιστώνουμε είναι ότι και από πλευράς όλων των εμπλεκομένων, – πλην βεβαίως της τουρκικής πλευράς, η οποία έχει τις γνωστές θέσεις – το μήνυμα είναι πάρα πολύ καθαρό ότι δεν μπορεί να υπάρξει άλλο πλαίσιο εκτός από αυτό που προβλέπουν τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και ούτε τίθενται λογικές διαμοιρασμού της απόστασης μεταξύ της Ομοσπονδίας και των «δύο κρατών».

Η προσπάθεια συνεχίζεται ανεξαρτήτως των «εκλογών»

– Πόσο επηρεάζει την όλη προσπάθεια, το γεγονός ότι στην άλλη πλευρά έχουν εισέλθει σε περίοδο «εκλογών»

– Είναι ένας παράγοντας ο οποίος δεν μπορεί να αγνοηθεί. Όμως όπως είδαμε στην τελευταία διευρυμένη συνάντηση αποφασίστηκε ότι θα πραγματοποιηθεί ακόμα μια συνάντηση του Γενικού Γραμματέα με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη τον Σεπτέμβριο μετά την εβδομάδα υψηλού επίπεδου της Γενικής Συνέλευσης, όπως επίσης και ότι θα πραγματοποιηθεί και μια επόμενη συνάντηση σε διευρυμένη μορφή πριν από το τέλος του έτους.

Οπότε το σκεπτικό με βάση το οποίο λειτουργούμε, – αντιλαμβανόμενοι βεβαίως  όλοι οι εμπλεκόμενοι τις ευαισθησίες – είναι ότι αυτή η προσπάθεια που βρίσκεται σε εξέλιξη πρέπει να συνεχιστεί.

– Το ότι το προεκλογικό κλίμα επηρεάζει άρα θα πρέπει οι συναντήσεις να πάνε μετά τον Οκτώβρη ήταν κάτι που το είχαν υπόψη τους τα Ηνωμένα Έθνη ή προέκυψε μέσα από τη συζήτηση στη Νέα Υόρκη;

– Όπως σας είπα θα γίνει συνάντηση και το Σεπτέμβριο, του Γενικού Γραμματέα με τους δύο ηγέτες. Από εκεί και πέρα προέκυψε φυσιολογικά και ήταν εμφανές ότι ήταν αντιληπτό από όλους τους εμπλεκομένους ότι μια επόμενη συνάντηση σε διευρυμένη μορφή θα ήταν καλύτερο να πραγματοποιηθεί σε μεταγενέστερο χρόνο, εντός του έτους.

– Από την έως τώρα εμπειρία σας από τις συναντήσεις αυτές, όσον αφορά την τουρκική πλευρά ποιος είναι αυτός που έχει τον πρώτο λόγο; Είναι η Τουρκία ή αφήνει τον κ. Τατάρ να μπαίνει μπροστά και η τουρκική πλευρά κινείται υποστηρικτικά;

– Το πλαίσιο μέσα στο οποίο διεξάγονται οι προσπάθειες για την επίτευξη λύσης του κυπριακού είναι ότι για τις εσωτερικές πτυχές οι συζητήσεις γίνονται μεταξύ των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων και έτσι πρέπει να είναι ακριβώς λόγω του θέματος αρχής ότι δεν μπορεί οποιοσδήποτε τρίτος να έχει λόγο για τα εσωτερικά θέματα της Κύπρου. Και οι διεθνείς πτυχές συζητούνται μεταξύ όλων των εμπλεκομένων, που είναι τα συμβαλλόμενα μέρη στις Συνθήκες του 1960. Γι’ αυτό και η σύνθεση των διευρυμένων συναντήσεων, περιλάμβανε την Τουρκία, την Ελλάδα και το Ηνωμένο Βασίλειο. Και γι’ αυτό και ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας λαμβάνει μέρος σε αυτές υπό την ιδιότητα του και ως Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ως ηγέτης της ελληνοκυπριακής κοινότητας.

Από εκεί και πέρα, μέσα από τις συζητήσεις οι οποίες διεξάγονται, επιβεβαιώνεται αυτό που αποτελεί διαχρονική μας διαπίστωση, ότι τον καθοριστικό λόγο για τις θέσεις της τουρκικής πλευράς, τον έχει η Τουρκία.

Η Προεδρία ΕΕ μπορεί να είναι υποβοηθητική στο Κυπριακό

– Πριν από το τέλος του χρόνου είναι παραμονές της έναρξης της Κυπριακής Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό πόσο θα επηρεάσει την όλη διαδικασία.

– Αυτός είναι ένας παράγοντας ο οποίος κατά την άποψη μας μπορεί να είναι υποβοηθητικός. Υπό την έννοια ότι αυτή η προσπάθεια την οποία διεξάγουμε για το κυπριακό λαμβάνει χώρα μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο, στο οποίο επιζητούμε την ενεργοποίηση παραγόντων οι οποίοι μπορούν να είναι υποβοηθητικοί για όλους τους εμπλεκόμενους. Και πιστεύουμε ότι τέτοιες δυνατότητες προσφέρονται και στο πλαίσιο της επερχόμενης Προεδρίας της Κύπρου του Συμβουλίου της ΕΕ.

Η δική μας προσέγγιση και προσδοκία είναι ότι και από τουρκικής πλευράς θα είναι εποικοδομητική η προσέγγιση πάνω σε αυτό το θέμα. Διότι το επόμενο διάστημα αυτή η προσπάθεια θα πρέπει να συνεχιστεί, θα πρέπει να προχωρήσει, να ενισχυθεί, και θα πρέπει να αποκτήσει μια πιο απτή μορφή. Εμείς δεν βλέπουμε κάποιο λόγο για τον οποίο μπορούν να υπάρξουν επιφυλάξεις. Αντίθετα, θεωρούμε ότι αυτό είναι κάτι το οποίο μπορεί να είναι υποβοηθητικό για τη γενικότερη προσπάθεια η οποία διεξάγεται.