Μια συλλογή 80 χάλκινων στατήρων που ανακαλύφθηκαν από αρχαιολόγους σε σπάνια κρύπτη του 6ου αιώνα στη Φαναγορία αποτελεί ανεκτίμητη απόδειξη για ιστορικά γεγονότα και για την οικονομία του Πρώιμου Μεσαίωνα.
Η Φαναγoρία είναι μια από τις μεγαλύτερες αρχαίες ελληνικές πόλεις που βρίσκονται στη βόρεια ακτή της Μαύρης Θάλασσας, στη σημερινή νοτιοδυτική Ρωσία. Ο αρχαίος οικισμός βρίσκεται στη χερσόνησο Ταμάν, στην ακτή του κόλπου που έβλεπε προς το αρχαίο βασίλειο του Κιμμέριου Βοσπόρου.
Οι χάλκινοι στατήρες (τύπος ελληνικού νομίσματος) βρέθηκαν σε αμφορέα που ήταν θαμμένος για αιώνες στις στάχτες μιας καταστροφικής φωτιάς. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι είχαν καταχωνιαστεί στο αγγείο πριν από μια επίθεση, πιθανότατα από τους Ούννους ή τους Τούρκους, εξαιτίας της οποίας πυρπολήθηκαν μεγάλα τμήματα της πόλης. Η ανακάλυψη ανακοινώθηκε από το Ινστιτούτο Αρχαιολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.
«Τέτοιοι θησαυροί δεν ανακαλύπτονται συχνά» δήλωσε ο αρχαιολόγος Βλαντίμιρ Κουζνέτσοφ, επικεφαλής της τριετούς ανασκαφής στη Φαναγoρία. «Κατά κανόνα, αποτελούν στοιχεία καταστροφικών γεγονότων στη ζωή των ανθρώπων, με αποτέλεσμα αυτός που έκρυψε τα χρήματα ή τα πολύτιμα αντικείμενα δεν κατόρθωσε να επιστρέψει και να χρησιμοποιήσει τις αποταμιεύσεις του».
Ο Κουζνέτσοφ πρόσθεσε ότι το ίδιο το πλαίσιο της ανακάλυψης αποκαλύπτει τις εξαιρετικές συνθήκες υπό τις οποίες τα πολύτιμα αυτά αντικείμενα κρύφτηκαν, ελέω της αιφνιδιαστικής επίθεσης των εχθρών. Βιαστικά, ένας κάτοικος της Φαναγορίας έκρυψε το πακέτο με τα 80 νομίσματα στο λαιμό ενός παλιού σπασμένου αμφορέα που βρέθηκε στο χέρι του και στη συνέχεια τον έθαψε στο χώμα.
Ο επιστήμονας και η ομάδα του εκτιμούν ότι τα χάλκινα νομίσματα κόπηκαν πιθανότατα στα τέλη του 3ου ή στις αρχές του 4ου αιώνα, στο Βασίλειο του Βοσπόρου, αλλά συνέχισαν να κυκλοφορούν ως φθηνότερες εναλλακτικές λύσεις για τα χρυσά νομίσματα έως τον 6ο αιώνα. Εντοπίστηκαν μέσα σ’ ένα στρώμα συντριμμιών όπου έχουν επίσης αποκαλυφθεί απομεινάρια από ξύλινα πατώματα, πιάτα και από μια σπασμένη κολυβήθρα. Το τελευταίο αντικείμενο δείχνει ότι μια παλαιοχριστιανική βασιλική καταστράφηκε στην πυρκαγιά.
Το 2019, στον ίδιο χώρο, ο Κουζνέτσοφ ανακάλυψε ένα υπόδειγμα χρυσού νομίσματος που φτιάχτηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α’, το οποίο επίσης χάθηκε στα συντρίμμια μιας πυρκαγιάς του 6ου αιώνα. Με την τωρινή ανακάλυψη, οι ερευνητές κατάφεραν να καταλήξουν στο συμπέρασμα ότι στην πραγματικότητα συνέβησαν δύο διαφορετικές πυρκαγιές. Η πρώτη πιθανότατα προκλήθηκε κατά τη διάρκεια ευρείας εξέγερσης εναντίον του Ούννου ηγέτη Γόρδου το 528 ή το 534. Η αιτία της δεύτερης πυρκαγιάς, που οι επιστήμονες χρονολογούν στο δεύτερο μισό του αιώνα, παραμένει μυστήριο.
«Το χρυσό νόμισμα του Ιουστινιανού που βρήκαν πριν από δύο χρόνια στη Φαναγoρία αποτελεί απόδειξη ότι ο νέος θησαυρός συνδέεται με τη δεύτερη πυρκαγιά του 6ου αιώνα» σημειώνει ο αρχαιολόγος, που ωστόσο προσθέτει ότι παραμένει άγνωστο αν αυτοί που κατέστρεψαν την πρωτεύουσα της φαναγορικής επισκοπής ήταν οι Ούννοι ή οι Τούρκοι.
Το 2014 ιδρύθηκε στην περιοχή της Φαναγορίας το Ιστορικό και Αρχαιολογικό Μουσείο, που αποτελεί βάση του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. Το Ινστιτούτο διεξάγει πλήρους κλίμακας σύνθετες αρχαιολογικές έρευνες στην ευρύτερη περιοχή.
Πηγή: artnet
