Τα χαρακτηριστικά πρώτα μέτρα του μπουζουκιού, που συνέθεσε για τη «σκηνή με το συρτάκι» στον «Ζορμπά» του Μιχάλη Κακογιάννη συνιστούν το πιο αναγνωρίσιμο ελληνικό στοιχείο.
Ο Λουξεμβούργιος βιογράφος του Μίκη Θεοδωράκη, Γκι Βάγκνερ, είχε κάποτε ισχυριστεί ότι ο Θεοδωράκης είναι σημαντικότερος συνθέτης από τον Μπετόβεν, γιατί εκεί που ο Μπετόβεν χρειάστηκε τέσσερις νότες για να κερδίσει την αθανασία με την 5η Συμφωνία, ο Μίκης χρειάστηκε μόλις δύο με τη μουσική για τον Ζορμπά. Τον θεωρούσε μάλιστα τον πιο μεγάλο μελωδό μετά τον Σούμπερτ, σημειώνοντας ότι υπάρχουν σήμερα παιδιά ανά τον κόσμο που τραγουδούν τις μελωδίες του χωρίς καν να γνωρίζουν ποιος τις έγραψε.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ο Μίκης Θεοδωράκης κοίταξε τον ήλιο στα μάτια
Ο Μίκης άφησε παντοτινό αποτύπωμα στην παγκόσμια μουσική. Αλλά το μεγαλύτερό του επίτευγμα ήταν ότι έβαλε την υψηλή ποίηση στα σπίτια των απλών ανθρώπων, χρησιμοποιώντας ως στίχους ποιήματα βραβευμένων ποιητών ελληνικής και ξένης καταγωγής: Ρίτσος, Σεφέρης, Νερούδα, Ελύτης, Γκάτσος, Αναγνωστάκης, Λόρκα. Οι διάσημες ανά τον κόσμο μελωδίες του, άλλοτε εμβατηριακές, άλλοτε λυρικές, θα συντροφεύουν για αιώνες την ανθρωπότητα. Συνθέσεις του έχουν ερμηνευτεί από καλλιτέχνες παγκοσμίου βεληνεκούς, όπως οι Beatles, η Σίρλεϊ Μπάσεϊ, η Τζόαν Μπαέζ, η Εντίθ Πιάφ, ενώ έχει γράψει μουσική για γνωστές ταινίες: «Φαίδρα» (1962), «Αλέξης Ζορμπάς» (1964), «Ζ» (1969) και «Σέρπικο» (1973).
Η είδηση του θανάτου του έκανε τον γύρο του κόσμου. Τα μεγαλύτερα ΜΜΕ του πλανήτη, κάνουν εκτενείς αναφορές στη ζωή και τη σταδιοδρομία του. «Κανένας άλλος δεν κατάφερε να ερμηνεύσει την ελληνική νοοτροπία με τόσο πρωτότυπο τρόπο και να την κάνει γνωστή σε όλον τον κόσμο» έγραψε χαρακτηριστικά το περιοδικό Focus.
Το 1970, διεύθυνε τη Συμφωνική Ορχήστρα του Λονδίνου στο εμβληματικό «Πνευματικό Εμβατήριο» σε ποίηση του Άγγελου Σικελιανού. «Ήταν σαν να διευθύνει ο ίδιος ο Ζορμπάς» έγραφε τότε το Newsweek. Όταν τελείωσε, το κοινό δεν τον άφηνε να φύγει: παρατεταμένο χειροκρότημα, ζητωκραυγές, βροντοχτύπημα των ποδιών. Επέστρεψε στη σκηνή πέντε φορές. Η «Τριλογία του Μαουτχάουζεν», που δημιούργησε το 1965 μελοποιώντας τα αυτοβιογραφικά ποιήματα του Ιάκωβου Καμπανέλλη, ακούστηκε ζωντανά τον Μάιο του 1995 μέσα στο ίδιο το διαβόητο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Αυστρίας κατά την εκδήλωση για τα 50χρονα από την απελευθέρωσή του από τους Ναζί.
