Ένα γλυπτό της Ελίνας Ιωάννου έχει γίνει μέρος της καθημερινότητας των μαθητών του Λανιτείου Γυμνασίου στη Λεμεσό.
Η εγκατάσταση «Οι Βαστάζοι της Αντίστασης», στην ουσία αποτελείται από πολλά μικρά έργα με αναφορές στην Ιστορία, τη μνήμη, τους μύθους και τον τόπο. Το πρωτότυπο έργο, που προκαλεί την περιέργεια και τη φαντασία των μαθητών, δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της νομοθεσίας εμπλουτισμού των δημοσίων κτηρίων με έργα τέχνης.
Τα τελευταία χρόνια, την Ελίνα Ιωάννου απασχολεί ιδιαίτερα το εικαστικό έργο στον δημόσιο χώρο καθώς και ο τρόπος με τον οποίο μπορεί να αλληλοεπιδράσει με ένα ευρύ κοινό. Επίσης την ενδιαφέρει η χρηστική πτυχή ενός έργου. Η πέτρα και η χρήση της ως δομικό υλικό από την αρχαιότητα, καθώς και η αρχιτεκτονική της ανθεκτικότητας και επιβίωσης. Όλες αυτές οι πτυχές της έρευνάς της ξεδιπλώνονται στην εγκατάστασή της «Οι Βαστάζοι της Αντίστασης», η οποία τοποθετήθηκε στην αυλή του Λανιτείου Γυμνασίου στη Λεμεσό. Το έργο της επιλέγηκε σε διαγωνισμό που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της εφαρμογής της νομοθεσίας του εμπλουτισμού των δημοσίων κτηρίων με έργα τέχνης. Η εικαστικός έλαβε υπόψη της το γεγονός ότι οι μαθητές θα έρχονταν καθημερινά σε επαφή μαζί του. Έτσι, την ενδιέφερε να υπάρχει μια ζωντανή σχέση ανάμεσα στους μαθητές και το έργο. «Τα περισσότερα στοιχεία της εγκατάστασης μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως καθίσματα ή για να ακουμπάνε πάνω τους. Το έργο ενεργοποιείται με ένα διαφορετικό τρόπο όταν οι μαθητές γίνονται μέρος του», θα μας πει.
Η εγκατάσταση δεν έχει σκοπό να αφηγηθεί μια γραμμική ιστορία, αλλά «να συνταιριάξει εκ νέου νοήματα στο πεδίο μεταξύ ύλης, συμβόλων, χώρου και χρόνου για να αποδείξει ότι, ακόμη και σε ένα φαινομενικά ξηρό κι άγονο τόπο και ορίζοντα, η ζωή μπορεί να είναι πιο έξυπνη από εμάς».
Ποιοι είναι όμως «Οι Βαστάζοι της Αντίστασης»; Μας εξηγεί ότι ο τίτλος αναφέρεται σε αυτά τα είδη που αντιστέκονται ή κουβαλούν στην ύλη τους την ανθεκτικότητα, και που έχουν καταφέρει να επιβιώσουν, μέσα σε συνθήκες καθόλου εύφορες, σε ένα τόπο ξηρασίας που φέρει μια ιστορία σκληρή και δυσχερή εδαφικά. «Οι βαστάζοι είναι αυτοί που διανύουν ζωές διαμορφωμένες από αυτό τον τόπο και είναι μοιραία δεμένες μαζί του».
Η εικαστικός αναφέρεται στα συστατικά της εγκατάστασης που ανακαλύπτουν οι μαθητές καθημερινά:
Η ΦΡΑΓΚΟΣΥΚΙΑ Ή ΠΑΠΟΥΤΣΟΣΥΤΖΙΑ: Είναι ένα από αυτά τα έμβια όντα που έχουν καταφέρει να αναπτύξουν μηχανισμούς επιβίωσης ενάντια στην άγονη συνθήκη της ξηρασίας. Είναι φυτό εισαγόμενο, κατάγεται από το Μεξικό και είναι ένα από τα πρώτα φυτά μετανάστες που ήρθαν στην Ευρώπη από την Αμερική. Σήμερα βρίσκεται στη χώρα μας ως αυτοφυές, εξημερωμένο είδος. Η επιβίωσή της βασίζεται στην προσαρμοσμένη κηρώδη επιφάνειά της και στην ικανότητά της να αποθηκεύει μεγάλες ποσότητες νερού.
ΤΑ ΣΑΛΙΓΚΑΡΙΑ: Είναι δραστήρια την υγρή περίοδο του έτους και μπαίνουν σε θερινή παύση τη θερμή περίοδο. Η παρατεταμένη ανομβρία και οι ψηλές θερμοκρασίες τα επηρεάζουν αρνητικά έτσι υποχωρούν στο εσωτερικό του κελύφους τους, σφραγίζοντας την είσοδο με τη βλέννα τους, μέχρι οι συνθήκες να γίνουν ευνοϊκές. Μπορούν να αντέξουν σε αυτή την κατάσταση «νάρκης», θερινής παύσης, μέχρι και τρία χρόνια.
ΤΟ ΠΕΖΟΥΝΙΝ, όπως λέγεται στην Κύπρο, είναι μαζί μας από τα αρχαία χρόνια. Η λέξη πεζούνιν καθιερώθηκε από́ την περίοδο της Φραγκοκρατίας κι είναι η ελληνική́ απόδοση της γαλλικής pigeon. Ήταν το ιερό πουλί της Αφροδίτης και συνδεόταν με τη λατρεία της, την αγάπη, τον ερώτα και τη γονιμότητα. Συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα. Αποτελεί σύμβολο της ειρήνης. Ως τέτοιο και στο έμβλημα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σήμερα, οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι τα συμπαθή πτηνά κουβαλούν πολλά επιβλαβή μικρόβια για την υγεία του ανθρώπου.
ΟΙ ΠΡΙΖΕΣ και οι υποδοχές των πριζών διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Στην Κύπρο χρησιμοποιούμε τις βρετανικές τριπολικές πρίζες. Οι Βρετανοί εδραίωσαν τις δίκες τους πρίζες σε όλες τις αποικίες τους. Μέσα από τις ηλεκτρικές πρίζες μπορούμε να χαρτογραφήσουμε την ιστορία της αποικιοκρατίας, του πολέμου και των επαναστάσεων.
ΟΙ ΠΕΤΡΕΣ ήταν τα όπλα της μαθητιώσας νεολαίας κατά τον απελευθερωτικό αγώνα κατά της Αγγλοκρατίας.
ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΟΣΗΜΟ, γραμματόσημο που απεικονίζει ένα προσφυγόπουλο, σε σχέδιο του χαρακτή Α. Τάσσου, είχε στόχο να γνωστοποιήσει το δράμα της Κύπρου, γι’ αυτό και οτιδήποτε αποστελλόταν στο εξωτερικό έπρεπε να ήταν με το συγκεκριμένο γραμματόσημο, θυμίζοντας σε όλους τη συνεχιζόμενη τραγωδία που βιώνει το νησί.
Η ΚΑΡΕΚΛΑ ΜΟΝΟΜΠΛΟΚ είναι λαϊκό αντικείμενο ευρείας χρήσης. Όλοι έχουμε καθίσει σε μια τέτοια. Είναι η καρέκλα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στην ιστορία. Kι όμως, όλοι τη μισούμε. Η μονομπλόκ καρέκλα ήταν η εκπρόσωπος της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής. Ωστόσο επικρίθηκε ως προάγγελος μιας ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης. Παρόλα αυτά, είναι ανθεκτική, αναπαυτική, βολική, αποθηκεύεται εύκολα και -το κυριότερο- είναι προσιτή σε όλους.
Ο ασβεστιτικός ψαμμίτης Πάχνας, ή αλλιώς πέτρα Λεμεσού, είναι το κυρίαρχο υλικό της εγκατάστασης. «Πρόκειται για ένα ιζηματογενές πέτρωμα που συνδέεται με την γένεση της Κύπρου. Αυτό το αρχέγονο υλικό, ο πρώτος κάτοικος του νησιού, είναι αποτέλεσμα μιας σειράς μοναδικών και πολύπλοκων γεωλογικών διεργασιών που έγιναν πριν 22 εκατομμύρια χρόνια. Ο ασβεστιτικός ψαμμίτης είναι υλικό ταπεινό, εσωστρεφές και απορροφά το φως, σε αντίθεση με το εκθαμβωτικό́ φινίρισμα του μαρμάρου» μας εξηγεί η εικαστικός.
Το ίδιο υλικό πρωταγωνιστούσε και στην έκθεσή της Altituto με γλυπτικά έργα, στον χώρο Volks το 2015. Η ίδια σχολιάζει ότι υπάρχει μια συνεχής εξέλιξη στην πορεία της δουλειάς της μέσα στα χρόνια και πάντα υπάρχει ένα νήμα που συνδέει τα διάφορα κεφάλαιά της. «Η έκθεση στο Volks, ήταν η αρχή ενός μεγάλου κεφαλαίου που πραγματευόταν ερωτήματα τα οποία εξελίχτηκαν και μετουσιώθηκαν στο έργο του Λανιτείου Γυμνασίου».
Ελεύθερα 18.2.2024
