O Λευτέρης Ολύμπιος σκιαγραφεί μια εμβληματική προσωπικότητα της βυζαντινής Κύπρου που ασκήτεψε στην Πάφο, μέσα από 44 έργα του τα οποία παρουσιάζονται στην έκθεση «Φανερώματα» στο NiMAC.

Η εικαστική ενότητα του Λευτέρη Ολύμπιου με τίτλο «Νεοφύτου του Εγκλείστου Ιστόρημα» παρουσιάστηκε στα Λεύκαρα το 2018 και στη Θεσσαλονίκη στο Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών Α.Π.Θ.  Ολόκληρη η ενότητα με 44 έργα ανήκει σε ιδιωτική συλλογή και παραχωρήθηκε για να παρουσιαστεί αυτή την περίοδο στο πλαίσιο της έκθεσης «Φανερώματα: Όψεις του αλλόκοσμου στη ζωγραφική και το σχέδιο» στο NiMAC.

Ο Ολύμπιος, μέσα από το δικό του καλλιτεχνικό ύφος που παραπέμπει στη βυζαντινή εικονογραφία, αφηγείται τη ζωή του αγίου Νεοφύτου του Εγκλείστου μέσα από 11 θεματικές ενότητες. Ποιο ήταν όμως το έναυσμα για να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο πρόσωπο; «Ο άγιος Νεόφυτος γεννήθηκε στα Λεύκαρα το 1134. Ήταν βοσκός και έζησε εκεί μέχρι τα 18 του. Μετά αποφάσισε να ασκητέψει και έγινε μοναχός. Στα Λεύκαρα γεννήθηκε και η μητέρα μου, έτσι άκουγα γι’ αυτόν από τα παιδικά μου χρόνια. Θυμάμαι που, όταν ήταν η γιορτή του, η μητέρα και η γιαγιά μου έψαλλαν τον ύμνο του, το «Λευκάρων το καύχημα…». Πολλοί κάτοικοι της περιοχής είχαν το όνομα Νεόφυτος. Η πρώτη φορά που πήγα στην Eγκλείστρα του αγίου στην Πάφο ήταν όταν ήμουν μαθητής στο σχολείο και μου έκανε μεγάλη εντύπωση η ιστορία του».

Αργότερα, ο Λευτέρης Ολύμπιος θα έρθει ξανά σε επαφή με τον βίο του αγίου Νεοφύτου, όταν η ιστορικός τέχνης Νάτια Αναξαγόρου θα του μιλήσει για το βιβλίο της Κάτιας Γαλαταριώτου «Το φτιάξιμο ενός αγίου». Ήταν η διδακτορική διατριβή της στο Κέϊμπριτζ.  «Παράγγειλα το βιβλίο, το διάβασα και εντυπωσιάστηκα από το πώς έβλεπε η Γαλαταριώτου αυτό τον άνθρωπο. Το βιβλίο ήταν το έναυσμα για να αρχίσω να δημιουργώ έργα με την πορεία του στον χώρο και τον χρόνο, γεγονότα και πράξεις από τη μακρά ζωή του. Άρχισα να επισκέπτομαι το μοναστήρι όποτε ερχόμουν στην Κύπρο από την Ολλανδία. Μια φορά πήγα με τον Γιάννη Βιολάρη, τον αρχαιολόγο, και ήταν θυμάμαι πολύ σημαντική και ενδιαφέρουσα επίσκεψη. Παράγγειλα τα συγγράμματα του αγίου Νεοφύτου που είναι γραμμένα στα αρχαία και άρχισα να μελετώ οτιδήποτε έπεφτε στα χέρια μου για τον άγιο. Έκανα μια έρευνα δύο χρόνων. Αυτή ήταν η αφετηρία για να ξεκινήσω να δουλεύω πάνω στον άγιο Νεόφυτο το 2016». Όπως μας εξήγησε ο Ολύμπιος, αποφάσισε να σκιαγραφήσει τις 11 σημαντικότερες στιγμές της ζωής του Νεοφύτου που τον καθόρισαν, μέχρι και την αγιοποίησή του. «Δούλεψα δύο χρόνια σ’ αυτή την ενότητα και δημιούργησα 44 σχέδια, με μελάνι και τέμπερα, τα οποία αφηγούνται τη ζωή του όπως την είδα εγώ. Χαίρομαι πολύ που μετά τα Λεύκαρα και τη Θεσσαλονίκη αυτή η δουλειά εκτίθεται στο Δημοτικό Κέντρο Τεχνών στη Λευκωσία, ώστε να τη δει περισσότερο κοινό».

Τι περιλαμβάνουν αυτές οι 11 ενότητες; Ο ζωγράφος ξετυλίγει το νήμα της ζωής του αγίου από την ενότητα «Επιλογή», η οποία αναφέρεται στην εποχή που ο Νεόφυτος ήταν νεαρός στα Λεύκαρα και οι γονείς του τον είχαν αρραβωνιάσει. Ο ίδιος όμως αποφάσισε να χωρίσει και να πάει σε μοναστήρι. Η ενότητα με τίτλο «Έμπνευση» αναφέρεται στην απόφασή του να γίνει μοναχός και να αφιερώσει τη ζωή του στην Εκκλησία. Κάποια στιγμή του βίου του τον είχαν φυλακίσει, και ο Ολύμπιος δημιούργησε την «Αποδέσμευση» από της φυλακής τα σίδερα, που ο ίδιος ο άγιος θεωρούσε θαύμα από τον Θεό. Ο πιο σημαντικός σταθμός της ζωή του ήταν «Η λάξευση της Εγκλείστρας» στην Πάφο σε ένα μέρος που  ονομάζεται Μελισσόβουνο για να ασκητέψει σε ένα σπήλαιο, γι’ αυτό σε τέσσερα έργα που δημιούργησε ο ζωγράφος υπάρχουν μέλισσες.

«Μετά ο Νεόφυτος αρχίζει να μαζεύει γύρω του τους μοναχούς του με τους οποίους ήταν πάρα πολύ καλός. Έτσι, δημιούργησα την ενότητα “Ποιμήν”. Στη συνέχεια έπεσε ένας βράχος από την Εγκλείστρα πάνω στον Νεόφυτο, αλλά σώθηκε, και ο ίδιος θεωρούσε ότι ήταν ακόμα ένα θαύμα, ένα μήνυμα από τον ουρανό, γι’ αυτό τη σειρά αυτή την ονομάζω “Θεοσημία”. Κάποια στιγμή έγινε πολύ γνωστός και δημοφιλής, όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στις γύρω χώρες, την Αίγυπτο και την Παλαιστίνη, και τον επισκεπτόταν πολύς κόσμος. Ο Νεόφυτος ένιωθε ότι αυτό τον εμπόδιζε στο έργο του και ήθελε να απομονωθεί από τον κόσμο. Πάνω από την Εγκλείστρα έκτισε ένα δωμάτιο που το ονόμασε “Η νέα Σιών ” όπου απομονωνόταν, όμως ήξερε τι γινόταν στο μοναστήρι του και στη γύρω περιοχή. Δημιούργησα επίσης το “Πορτρέτο” του Αγίου Νεοφύτου και δίπλα έγραψα διάφορα γράμματα διότι, παρ’ όλο που δεν πήγε σχολείο, έμαθε από μόνος του γραφή και ανάγνωση και άφησε πίσω του 4.500 σελίδες».

Ένα από τα συγκλονιστικότερα κεφάλαια στα συγγράμματα του Νεοφύτου αναφέρεται στην κατάληψη της Κύπρου από τον Ριχάρδο τον Λεοντόκαρδο. Περιγράφει ένα σύννεφο το οποίο σκέπασε όλο το νησί και τα δεινά των Κυπρίων. Αυτό ήταν το έναυσμα για τη δημιουργία της σειράς «Περί των κατά την Χώραν Κύπρον Σκαιών». Προς το τέλος του βίου του ο Νεόφυτος έφτιαξε το φέρετρό του από τρία διαφορετικά ξύλα, πεύκο, κυπάρισσο και δρυ. Αυτή η σειρά έργων τιτλοφορείται «Τα τρία ξύλα». Η τελευταία ενότητα του ζωγράφου είναι η «Αναγνώριση», για τη στιγμή που ο Νεόφυτος γίνεται άγιος και ο άγγελοι τον σηκώνουν και τον ανεβάζουν στον ουρανό ως αναγνώριση της ζωής και του έργου του.

Ελεύθερα 7.4.2024