H πρόσφατη απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, που ακυρώνει το δικαίωμα των αιτητών ασύλου να έχουν πρόσβαση στην αγορά εργασίας ένα μήνα από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησης τους για παραχώρηση διεθνούς προστασίας, έχει δημιουργήσει αναστάτωση στις επιχειρήσεις που απασχολούν επηρεαζόμενα πρόσωπα.
Η απόφαση τίθεται σε ισχύ εν μέσω της τουριστικής περιόδου και συγκεκριμένα την 1η Αυγούστου 2023, ημερομηνία κατά την οποία όσοι αιτητές ασύλου δεν έχουν συμπληρώσει 9 μήνες από την ημερομηνία κατάθεσης της αίτησής τους για παραχώρηση διεθνούς προστασίας θα πρέπει να τεθούν εκτός αγοράς εργασίας.
Πρόκειται για έναν σημαντικό αριθμό προσώπων, αν αναλογιστεί κανείς την αύξηση που παρατηρείται στις μεταναστευτικές ροές. Συγκεκριμένα, το 2022 είχαμε 21.500 νέες αιτήσεις ασύλου, σε σύγκριση με 13.200 νέες αιτήσεις το 2021. Κατά τα δύο αυτά χρόνια δόθηκαν 5.613 και 4.379 άδειες για απασχόληση αιτητών ασύλου, αντίστοιχα. Αν τα στοιχεία συνεχίσουν να παρουσιάζουν την ίδια τάση με τα τελευταία δύο χρόνια, σημαίνει ότι θα αποκλειστούν από την αγορά εργασίας άτομα, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κράτος, το οποίο θα κληθεί να παρέχει κατάλληλη οικονομική στήριξη.
Επιπλέον, λαμβάνοντας υπόψη το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα στην εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού, η Ομοσπονδία Εργοδοτών & Βιομηχάνων (ΟΕΒ) έχει ζητήσει την αναθεώρηση της σχετικής απόφασης ή τη μετάθεση της εφαρμογής της σε μεταγενέστερη ημερομηνία, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση στο νέο καθεστώς. Με την υιοθέτηση ενός μεταβατικού διαστήματος, θα επιτραπεί στις επιχειρήσεις να συνεχίσουν την εύρυθμη λειτουργία τους και να προγραμματίσουν τις ενέργειες τους για εξεύρεση ανθρώπινου δυναμικού, αξιοποιώντας τις πρόνοιες της Στρατηγικής για την Απασχόληση Αλλοδαπού Εργατικού Δυναμικού που έχει πρόσφατα αναθεωρηθεί.
Εξάλλου, σε όλη την Ευρώπη αποτελεί εξαίρετης σημασίας η ένταξη των προσφύγων και άλλων μεταναστών στην αγορά εργασίας σε σύντομο χρονικό διάστημα, καθώς μέσω της αγοράς εργασίας γίνεται ομαλότερη η ενσωμάτωση των προσώπων αυτών στο κοινωνικό σύνολο. Σύμφωνα με έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου, από οικονομική άποψη, οι μεταναστευτικές ροές έχει παρατηρηθεί ότι συμβάλλουν στην αγορά εργασίας μέσω:
- της κάλυψης κενών σε επαγγέλματα χαμηλής και υψηλής ειδίκευσης.
- της αντιμετώπισης των ανισορροπιών στην αγορά εργασίας.
- συνεισφέρουν περισσότερο σε φόρους ή παροχές από ό,τι λαμβάνουν.
- στην τόνωση της καινοτομίας και, ως εκ τούτου, της οικονομικής ανάπτυξης.
Αυτή η δυνατότητα, σημειώνει το Ευρωκοινοβούλιο, είναι ακόμη πιο σημαντική στο πλαίσιο μιας γηράσκουσας κοινωνίας, καθώς, σύμφωνα με τις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το ευρωπαϊκό εργατικό δυναμικό (ηλικίας 20-64 ετών) αναμένεται να μειωθεί κατά 8,2 % (ή κατά περίπου 19 εκατομμύρια άτομα) μεταξύ 2023 και 2060.
Παρεμφερώς με τα πιο πάνω και πέραν της λήψης αποφάσεων για την πρόσβαση των αιτητών ασύλου στην αγορά εργασίας, θα πρέπει να υιοθετηθεί μηχανισμός και να υπάρξει συντονισμός ανάμεσα στα αρμόδια σώματα για την καλύτερη εφαρμογή των κανόνων και κανονισμών.
Ειδικότερα, θα πρέπει οι εργοδότες που απασχολούν αιτητές ασύλου, να λαμβάνουν έγκαιρη ενημέρωση από τις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες για τυχόν αλλαγή στο καθεστώς των ατόμων αυτών για να προχωρούν, εκεί που είναι αναγκαίο, στην αποδέσμευση τους. Με τον τρόπο αυτό θα αποφεύγονται αχρείαστες ταλαιπωρίες, ειδικότερα με τις επιθεωρήσεις του αστυνομικού σώματος, επιχειρήσεων, εργοδοτών και διευθυντικών στελεχών που, ενώ προχώρησαν καθ’ όλα νόμιμα με την εργοδότηση αιτητών ασύλου, στην συνέχεια δεν έτυχαν ενημέρωσης για την αλλαγή του καθεστώτος των ατόμων αυτών και τίθενται ενώπιον δικαστικών περιπετειών.
Η ΟΕΒ θα συνεχίσει τις προσπάθειες να πείσει το κράτος ότι οι πρόσφατες αποφάσεις είναι προβληματικές με στόχο την αναθεώρηση αυτών το συντομότερο δυνατό έτσι ώστε να αποφευχθούν περαιτέρω επιπλοκές από τυχόν εφαρμογή τους ως έχει.
* Διευθύντρια Εργασιακών Σχέσεων & Κοινωνικής Πολιτικής, ΟΕΒ
