64 νεκροί από καρκίνο. 47 πάσχοντες ακόμη από καρκίνο. Ένας σκληρός αγώνας 15 χρόνων. Μακρές, σκληρές και επώδυνες δικαστικές μάχες. Μια εξέχουσας σημασίας δικαστική απόφαση, που για πρώτη φορά είχε ληφθεί στην Κύπρο, η οποία αφορούσε καταδίκη για υπόθεση επιπτώσεων στην ανθρώπινη υγεία εξαιτίας εγκληματικής και παράνομης λειτουργίας εργοστασίου το οποίο χρησιμοποιούσε τοξικό υλικό δυνητικά καρκινογόνο. Μια, για πρώτη φορά, καταδίκη του Κράτους για σοβαρές παραλείψεις με αποτέλεσμα να υπάρξουν τραγικές συνέπειες στην υγεία πολλών ανθρώπων. Όλα διαγράφηκαν με μια μονοκονδυλιά. Με τη χθεσινή απόφαση-σοκ του Ανωτάτου Δικαστηρίου, με την οποία ανέτρεψε την πρωτόδικη καταδίκη του κράτους και της Άστρασολ.
Οι δικαστές του Ανωτάτου αποφάσισαν ότι η εμπεριστατωμένη επιδημιολογική μελέτη του δρα Μιχάλη Βωνιάτη και του δρα Κωνσταντίνου Μακρή για τις συνέπειες του διχλωρομεθανίου στην οικιστική περιοχή Λατσιών, όπου παράνομα λειτουργούσε το εργοστάσιο, δεν ήταν αρκετή για να αποδείξει τις ευθύνες των καταδικασθέντων. Έκριναν ότι παρά την επιδημιολογική μαρτυρία, υπήρξε «αποτυχία τεκμηρίωσης με ιατρική εξέταση» ότι ο καρκίνος ήταν συνεπεία της εκπομπής της καρκινογόνου ουσίας.
Οποία τραγικότης. Όπως υπενθυμίζει σήμερα ο συνάδελφος Φ. Μακρίδης, η επιδημιολογική μελέτη των κ. Βωνιάτη και Μακρή έχει χαρακτηριστεί ως πρωτοποριακή για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Μέχρι τη δημοσιοποίησή της τον Μάρτιο του 2014, καμιά άλλη διεθνής επιστημονική έρευνα δεν κατέγραφε τις επιπτώσεις που είχε η συγκεκριμένη χημική ουσία σε αστικό πληθυσμό. Η μελέτη των δύο επιστημόνων έτυχε διεθνούς αναγνώρισης. Τον Απρίλιο του 2018 δημοσιεύτηκε στο «European Journal of Public Health». Πρόκειται για την επίσημη έκδοση της επιστημονικής εταιρείας όλων των οργανισμών δημόσιας υγείας στην Ευρώπη. Η έρευνα των δύο επιστημόνων απασχόλησε και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Έρευνας για τον Καρκίνο και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Το διχλωρομεθάνιο συμπεριλήφθηκε στην επικαιροποιημένη λίστα ουσιών που σχετίζονται με καρκινογενέσεις.
Αγαπητοί αναγνώστες, δηλώνω απολύτως συντετριμμένος. Όχι, δεν έχω καμία σχέση με τις μαυροφορεμένες γειτονιές των Λατσιών. Απλώς, παρακολουθούσα την υπόθεση όλα αυτά τα 15 χρόνια, που μερικοί άνθρωποι, οι οποίοι κτυπήθηκαν από καρκίνο στην περιοχή του Άστρασολ, πάλευαν να βρουν δικαιοσύνη. Κυρίως, να κλείσουν το εργοστάσιο για να γλυτώσουν άλλες ζωές. Θυμάμαι τον Ιωνά Κκαϊλή να γυρίζει τα ΜΜΕ και να παλεύει να πείσει τους δημοσιογράφους να ευαισθητοποιηθούν από τις ζωές που έφευγαν η μια μετά την άλλη στη συγκεκριμένη περιοχή.
Όταν στις 27-12-2017 βγήκε από το πρωτόδικο δικαστήριο η απόφαση δικαίωσής τους, είχα νιώσει ότι σε αυτό τον θλιβερό τόπο υπάρχει ακόμη ελπίδα… Έγραφα τότε: «Η τολμηρή απόφαση, που με παρρησία έλαβε ο δικαστής, αποτελεί, απλώς, δικαίωση ενός πολύχρονου και άκρως σημαντικού αγώνα. Μερικών ανθρώπων, που πόνεσαν, αλλά είχαν το σθένος και την αποφασιστικότητα να παλέψουν κόντρα σε όλους για να βρουν το δίκαιό τους. Κόντρα στο κατεστημένο, σε υπουργούς, σε τεχνοκράτες. Κόντρα σε επιχειρηματίες, που προφανώς διέθεταν ισχυρές διασυνδέσεις στην τότε κυβέρνηση, ώστε να εξασφάλιζαν παρανόμως άδειες και να απέφευγαν ελέγχους και μέτρα.
Το πιο σπουδαίο απ’ όλα, όμως, είναι ότι αυτή η απόφαση αποτελεί πλέον βαρυσήμαντη παρακαταθήκη για το μέλλον. Για να γνωρίζει ο κάθε υπουργός και ο κάθε αρμόδιος πώς οφείλει να λειτουργεί, ιεραρχώντας ως ύψιστης σημασίας την υγεία των ανθρώπων. Για να γνωρίζει ο κάθε επιχειρηματίας πώς οφείλει να προστατεύει εργαζόμενους και μη από τη λειτουργία του εργοστασίου του».
Δυστυχώς, η χθεσινή απόφαση ήρθε να σκοτώσει την ελπίδα. Μετά από τη σωρεία των σκανδάλων. Μετά από τον κόλαφο της υπόθεσης του Θανάση Νικολάου. Μετά από την μπόχα που μας πνίγει…
Αξιότιμε δικαστή Αλέξανδρε Παναγιώτου, που τόλμησες να λάβεις την πρωτόδικη καταδίκη, έχεις τον απεριόριστο σεβασμό μας. Δρα Βωνιάτη και δρα Μακρή, που τολμήσατε να πάτε κόντρα στο κατεστημένο, έχετε τον σεβασμό της υφηλίου για την επιστημονική σας αξία.
Δικηγόρε Λουκή Λουκαΐδη, αφού εντός των τειχών παραμένει το σκοτάδι, οφείλεις να αναζητήσεις φως στο εξωτερικό. Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων πιθανότατα θα επέλθει ακόμη ένας διασυρμός για την Κυπριακή Δημοκρατία και την κυπριακή Δικαιοσύνη. Αυτή, όμως, είναι η ύστατη ελπίδα μας… Για λίγο φως… Για λίγη ελπίδα…
