Οι νέοι αντιγράφουν τη βία στην κοινωνία, στην πολιτική και στην παράδοση. Είναι αλήθεια ότι όλα ξεκινούν από την «αγία κυπριακή οικογένεια», όμως από αυτήν προέρχονται και όλοι οι ανευθυνο-υπεύθυνοι. Ας πάψουν, λοιπόν, να αποδίδουν την αποτυχία τους στα νέα ήθη και ας κοιτάξουν στον καθρέφτη.
Κάθε τόσο μαθαίνουμε για μια ακόμα πράξη βίας στην κοινωνία. Γυναίκες και παιδιά κακοποιούνται και βιάζονται, πολύ συχνά μέσα στο στενό οικογενειακό τους περιβάλλον. Πρόσφατα είναι τα επεισόδια με αφορμή το (παρεξηγημένο;) πασχαλινό έθιμο της λαμπρατζιάς, οι φωτιές και οι κροτίδες, με τίμημα έναν θάνατο και πολλούς τραυματισμούς. Κάθε λίγο και λιγάκι, επίσης, έχουμε βίαια επεισόδια από χούλιγκαν μέσα ή έξω από τα ποδοσφαιρικά γήπεδα, αλλά και κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, στα οποία ενέχεται και η Αστυνομία. Οι ρατσιστικές επιθέσεις αυξάνονται εναντίον μεταναστών που προέρχονται κατά κανόνα από μουσουλμανικές και αφρικανικές χώρες, όπως και οι πράξεις βίας εκ μέρους αλλοδαπών, ενίοτε παράτυπων μεταναστών. Σ’ αυτά να προσθέσουμε και τη λεγόμενη «σχολική παραβατικότητα», με πράξεις λιγότερο ή περισσότερο βίαιες.
Όλα αυτά τα γεγονότα έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: Την αδυναμία των Αρχών να τα κατανοήσουν και να τα αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά. Τα υπουργεία Παιδείας, Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, η Βουλή, η Αστυνομία, οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, έχουν αποτύχει. Υπουργοί και βουλευτές, το σχολείο, η Αστυνομία, οι τοπικές Αρχές, όλοι μοιάζουν αμήχανοι αδυνατώντας να προτείνουν οτιδήποτε που να αξίζει περισσότερο από το χαρτί που είναι γραμμένο – ο ένας δείχνει τον άλλο και όλοι μαζί την οικογένεια. Ναι, είναι αλήθεια ότι όλα ξεκινούν από την «αγία κυπριακή οικογένεια», όμως από αυτήν προέρχονται και οι ίδιοι. Ας πάψουν, λοιπόν, οι κάθε λογής ανευθυνο-υπεύθυνοι να αποδίδουν την αποτυχία τους στα «νέα ήθη» και στην «αποδόμηση της παραδοσιακής οικογένειας», ας αφήσουν το γνωστό παραμύθι «εμείς στον καιρό μας…» και ας κοιτάξουν στον καθρέφτη να δουν τον ένοχο.
Η ηθική παρακμή της κοινωνίας πηγάζει από τις κορυφές του κράτους, από τη διαφθορά και τη διαπλοκή ανάμεσα σ’ αυτούς που παραβαίνουν ή υπερβαίνουν το καθήκον τους, εσκεμμένα ή λόγω ανικανότητας. Επειδή αυτό που αποκαλούν «νεανική παραβατικότητα» αρχίζει να εκδηλώνεται στο σχολείο, ας δούμε τι αναφέρεται στην παγκόσμια έρευνα του ΟΗΕ για τη Βία Ενάντια στα Παιδιά (Pinheiro 2006): «Τα επίπεδα και τα μοτίβα της βίας που εκδηλώνονται στον χώρο του σχολείου, αντανακλούν τα επίπεδα και τα μοτίβα της βίας που υπάρχουν στην κοινωνία και στην οικογένεια. Αυτά με τη σειρά τους αντανακλούν τις υπάρχουσες πολιτικές και κοινωνικο-οικονομικές τάσεις, τις πολιτισμικές παραδόσεις και αξίες, το νομικό πλαίσιο και την εφαρμογή του». Η νεανική παραβατικότητα, δηλαδή, έχει τις ρίζες της στην κοινωνία, στην πολιτική και στην πολιτιστική παράδοση, από εκεί την αντιγράφουν και την εφαρμόζουν οι νέοι: «Μέσα από τον ρόλο του θύτη, του θύματος ή του μάρτυρα στη βία, τα παιδιά μαθαίνουν ότι η βία είναι ένας αποδεκτός τρόπος για τον ισχυρό και επιθετικό ώστε να παίρνει αυτό που θέλει από τον συγκριτικά αδύναμο, παθητικό ή ειρηνικό». Πώς θα θεραπευτεί η βία, αν δεν θεραπευτεί πρώτα η κοινωνία και οι θεσμοί;
Δεν θα υπήρχε, επομένως, νεανική βία και παραβατικότητα, αν δεν την ευνοούσαν οι κοινωνικές και πολιτικές αντιλήψεις και αξίες. Αλλά αυτές τις λανθασμένες αξίες τις καλλιεργούν, τις εφαρμόζουν και τις εκφράζουν οι ίδιοι οι θεσμοί και τα ίδια πρόσωπα που καλούνται να τις αντιμετωπίσουν. Κάθε μέρα γινόμαστε δέκτες της εξοργιστικής ανικανότητάς τους: Ακόμα συζητούν (θα συζητούν ώς του χρόνου τέτοια εποχή) και τσακώνονται για το τι θα κάνουν με τις λαμπρατζιές – η Ένωση Δήμων, π.χ., τις κατηγοριοποιεί σε «παραδοσιακές» και «αυτοαποκαλούμενες λαμπρατζιές» (μάθαμε και πώς αποκαλούν τον εαυτό τους οι «κακές» φωτιές). Δεν ξέρω κατά πόσον είναι έθιμο, αλλά αν είναι έτσι, τότε έθιμο είναι και οι χουλιγκανισμοί των «αυτοαποκαλούμενων φιλάθλων» – μήπως να νομοθετήσουν και «κανόνες επιτρεπόμενης βίας» στα γήπεδα; Ο υπουργός Δημόσιας Τάξης νομίζει ότι θα σταματήσει (και) την «εξωσχολική» παραβατικότητα εξομοιώνοντάς τη με τη «σχολική»: «Διαγωγή κακή» στο σχολικό απολυτήριο, και βία τέλος!
Οι υπηρεσίες του κράτους απέτυχαν να προστατέψουν τους πολίτες από τους φονικούς αερόσακους. Μάλιστα, ο κίνδυνος συνεχίζει να υφίσταται ενόσω η αρμόδια επιτροπή διεξάγει έρευνα και ενόσω αμπελοφιλοσοφούν περί ευθυνών στη Βουλή. Κάποιες εταιρείες όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν την υποχρέωσή τους να παρέχουν, σύμφωνα και με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αυτοκίνητα που να μην είναι παγίδες θανάτου, αλλά αποκαλούν «χειρονομία καλής θέλησης» την αντικατάσταση – μάλιστα ορισμένες τη χρεώνουν κιόλας. Και το βασικό ερώτημα παραμένει: Γιατί το υπουργείο και οι υπηρεσίες που υπάγονται σ’ αυτό αποσιώπησαν για 6 και πλέον χρόνια τις 57(!) προειδοποιήσεις από την Ε.Ε.; Γιατί δεν προστάτευσαν τους πολίτες; Ήταν από καθαρή βλακεία και ανικανότητα ή υπήρξε εγκληματική πρόθεση; Εξυπηρετούσαν οικονομικά συμφέροντα εις βάρος της ασφάλειάς μας; Ούτως ή άλλως, είναι υπόλογοι για θανάτους και τραυματισμούς. Πώς εισπράττουν, άραγε, οι νέοι και αυτή την ακραία εκδήλωση «κρατικής βίας και παραβατικότητας»; Ως… παραδοσιακή κυπριακή αξία;
chrarv@philelefheros.com
MINORITY REPORT, 04.05.2025
