Πενήντα ένα χρόνια μετά και ακόμη θάβουμε νεκρούς του πολέμου. Πέντε δεκαετίες μετά και εντοπίζονται ακόμη οστά πεσόντων κατά την εισβολή. Ελλήνων της Κύπρου και Ελλαδιτών. Εντοπίζονται οστά σε τάφους, συνήθως ομαδικούς, γίνεται η ταυτοποίηση, με τη μέθοδο DNA και τελείται η κηδεία. Ως να πέθαναν τώρα κι όχι πριν 51 χρόνια. Αυτό είναι το συναίσθημα.
Ο άλλοτε μακρύς κατάλογος των αγνοουμένων μικραίνει, παραμένουν όμως αρκετοί, που δεν έχουν βρεθεί. Η κατοχική Τουρκία εξακολουθεί να παρεμποδίζει τις έρευνες σε περιοχές των κατεχομένων.
Τη Δευτέρα, η Κύπρος αποχαιρέτησε 16 Ελλαδίτες ήρωες της ΕΛΔΥΚ, που έπεσαν πολεμώντας κατά την τουρκική εισβολή. Τα λείψανα τους μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα για να παραδοθούν στις οικογένειες τους για ταφή. Η ΕΛΔΥΚ παρά την προδοσία αντιστάθηκε, πολέμησε και πλήρωσε μεγάλο τίμημα, με νεκρούς και αγνοούμενους. Οι Ελδυκάριοι παρέμειναν στην πρώτη γραμμή αρνούμενοι να παραδοθούν. Για την ιστορία να αναφέρουμε πως, μια ημέρα πριν από την εισβολή, στις 19 Ιουλίου 1974, είχαν φτάσει στο λιμάνι της Αμμοχώστου με το αρματαγωγό «Λέσβος», με μετάθεση, περίπου 450 Ελδυκάριοι της 107 ΕΣΣΟ, οι οποίοι είχαν αντικαταστήσει την 103 ΕΣΣΟ. Η αντικατάσταση είχε καθυστερήσει λόγω τους πραξικοπήματος. Οι νέοι μερικές ώρες μετά την άφιξη τους έζησαν τον πόλεμο. Βρέθηκαν αντιμέτωποι με τις ανελέητες επιθέσεις της τουρκικής αεροπορίας και στάθηκαν με ηρωισμό απέναντι στον εισβολέα. Δεν πρόλαβαν να προσανατολισθούν, να εξοικειωθούν με την περιοχή και μπήκαν στη μάχη. Εκείνοι της 103 σειράς, που επέστρεφαν με το ίδιο πλοίο, το «Λέσβος, στην Ελλάδα, γύρισαν πίσω στο νησί μόλις έγινε γνωστή η εισβολή της Τουρκίας. Σύμφωνα με τον καθηγητή ιστορίας, Πέτρο Παπαπολυβίου, «τις μεταμεσημβρινές ώρες της 20ής Ιουλίου αποβιβάσθηκαν στην Πάφο, μέσω ενός περιπετειώδους δρομολογίου, από το Τρόοδος, έφθασαν ξανά στη Λευκωσία, όπου αντίκρισαν το βομβαρδισμένο στρατόπεδο τους. Πολέμησαν με τους υπόλοιπους άνδρες της μονάδας και πήραν μέρος στη ‘’μάχη της ΕΛΔΥΚ’’, στις 14-16 Αυγούστου, μιαν από τις πιο επικές μάχες στην ιστορία του ελληνικού στρατού, σε έναν πόλεμο που για το ελληνικό κράτος δεν έγινε ποτέ… Όσοι επέζησαν, επέστρεψαν ατμοπλοϊκώς στην Ελλάδα, την 1η Δεκεμβρίου. Αποβιβάσθηκαν στο λιμάνι των Κεχριών, στην Κόρινθο. Οι μόνοι εκπρόσωποι της ελληνικής πολιτείας πους τους υποδέχθηκαν ήταν οι υπάλληλοι του τοπικού τελωνείου, που δοκίμασαν να κάνουν έλεγχο στα σακίδια των ανδρών για αφορολόγητα τσιγάρα(!) εξαγριώνονταν τους …Σε μια άλλη αίθουσα, στο Λουτράκι, τους περίμεναν οι αποσκευές του, που τις είχαν αφήσει στις 20 Ιουλίου στο ‘’Λέσβος’’. Αρκετές από αυτές είχαν κόκκινη ένδειξη: σημάδι ότι οι κάτοχοι τους δεν θα επέστρεφαν ποτέ από την Κύπρο».
Πολλά από αυτά που διαδραματίσθηκαν αναφέρονται στο βιβλίο του Αθανάσιου Χρυσάφη( Οι άγνωστοι στρατιώτες της ΕΛΔΥΚ του 221ΤΠ και λοιπής Εθνοφρουράς), με μαρτυρίες και σημαντικά ντοκουμέντα για τις μάχες αλλά και την προδοσία. Οι ίδιοι οι Τούρκοι αξιωματικοί αναγνωρίζουν το ρόλο της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου. Ο υποστράτηγος εα, Σπυρίδωνας Δελλής, που υπηρετούσε στην ΕΛΔΥΚ τότε, αναφέρθηκε σε άρθρο του στον «Φιλελεύθερο» ( 21.7.2025), στα όσα ανέφερε τον Ιούνιο του 1976 ο τότε τούρκος αρχηγός αεροπορίας, αντιπτέραρχος Εμίν Αλπκαγιά. Ο Τούρκος αξιωματικός δήλωσε ότι «η ΕΛΔΥΚ προσέβαλε τις θέσεις μας. Οι μονάδες πεζικού βρέθηκαν σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Διασπάστηκαν στα δύο. Ζητήθηκε η βοήθεια της αεροπορίας και την δώσαμε κατά τρόπον λίαν αποτελεσματικό. Έτσι αναχαιτίσαμε την προέλαση των Ελλήνων, διαφορετικά ερχόταν η καταστροφή. Μόνον εγώ γνωρίζω τις στενοχώριες εκείνης της νύχτας».
Την περασμένη Δευτέρα η Κύπρος αποχαιρέτησε 16 Ελδυκάριους, που σκοτώθηκαν για να την υπερασπιστούν έναντι της τουρκικής εισβολής. Η Κυπριακή Δημοκρατία, διά του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, εξέφρασε ευγνωμοσύνη σε αυτούς που «αναμετρήθηκαν με την ιστορία και φάνηκαν αντάξιοι της αποστολής τους».
