«Μάς διοικούν λάθος άτομα που δεν έχουν ιδέα από δικαιοσύνη!», Ανδριάνα Νικολάου -μητέρα του δολοφονηθέντος στρατιώτη Θανάση Νικολάου
Προς στιγμή νόμισα ότι ακούω αξιωματούχο του καθεστώτος Ερντογάν ή Πούτιν. «Το συγκεκριμένο αίτημα παραίτησης, για μένα θεωρείται ως άμεση απειλή προς τη Δικαιοσύνη», είπε βαρύγδουπα σε έκτακτη δημοσιογραφική διάσκεψη ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας (ΒΓΕ) κ. Σάββας Αγγελίδης (8/7/25). Δεν ανακοίνωσε ακόμη δικαστική δίωξη κατά των επικριτών του, όπως κάνουν οι εισαγγελείς του Ερντογάν, αλλά ποτέ δεν ξέρεις.
Στοιχείο της αυταρχικής προσωπικότητας είναι η ταύτιση του ρόλου με το πρόσωπο. Ο Τραμπ, ο Πούτιν και ο Ερντογάν το κάνουν κατά κόρον. Δεν είναι οι μόνοι, απλώς είναι οι πιο ωμοί. Πρόκειται, ωστόσο, για ευρύτερη πρακτική, όταν οι εξουσίες νοιώθουν ότι απειλούνται. Τηρουμένων των αναλογιών, ο κ. Αγγελίδης ταυτίζει σκοπίμως τον εαυτό του με το θεσμό που υπηρετεί. Ζητάς την παραίτησή του; Απειλείς τη Δικαιοσύνη!
Η αυταρχική προσωπικότητα δεν εξηγεί πόθεν προκύπτει αυτή η ταύτιση – τη θεωρεί αυτονόητη. Πιστεύει ότι ο ρόλος, αυτοδίκαια, την οχυρώνει. Ο ρόλος, όμως, στη φιλελεύθερη δημοκρατία δεν θωρακίζει τον φορέα του. Αντιθέτως, παρέχει απαιτητικά κριτήρια αναφοράς με βάση την οποία κρίνουμε τα πεπραγμένα του προσώπου.
Όταν ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ επέκρινε με σφοδρότητα τις αμερικανικές αρχές, δεν καταφερόταν κατά των θεσμών, αλλά κατά του συγκεκριμένου τρόπου που αυτοί λειτουργούσαν, καταπατώντας τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. Οι αντίπαλοί του αρνούνταν να αντιληφθούν αυτή τη διάκριση. Τον κατηγορούσαν ότι προάγει την «ανομία», τη «δημαγωγική δυσφήμηση», τον «αντιαμερικανισμό». Όσοι επικρίνουν τον κ. Αγγελίδη δεν καταφέρονται κατά της Δικαιοσύνης, αλλά κατά του τρόπου που ασκεί τα καθήκοντά του ο συγκεκριμένος ΒΓΕ. Προβλέψιμα, ο κ. Αγγελίδης τους θεωρεί δημαγωγούς και «λαϊκιστές». Τι άλλο να πει;
Η πρόσφατη απόφαση του ΕΔΑΔ ήταν καταπέλτης για τον κ. Αγγελίδη σε θεσμικά προσωπικό επίπεδο. Οι επικρίσεις δεν αφορούν τόσο σε πρωτόκολλα, όσο σε παραλείψεις της Νομικής Υπηρεσίας, καταδεικνύοντας τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα ως τον κύριο υπαίτιο. Το ΕΔΑΔ ψέγει τον Βοηθό Γενικό Εισαγγελέα προσωπικά ότι δεν επέδειξε τη δέουσα ευαισθησία, δεν πήρε γνωματεύσεις ειδικών, παρέλειψε να αντιπαραβάλλει στοιχεία, δεν έλαβε υπόψη κρίσιμα συμφραζόμενα. Μικρό δείγμα: «Το συμπέρασμα του Βοηθού Γενικού Εισαγγελέα φαίνεται επιλεκτικό, με μια στάση ενοχοποίησης του θύματος. Εξέθεσε την αιτούσα σε δευτερογενή θυματοποίηση μέσω ενοχοποιητικών, ηθικολογικών και σεξιστικών στερεοτύπων […]» (σ. 25). Πιο θεσμικά προσωπική η απόφαση του ΕΔΑΔ δεν θα μπορούσε να είναι.
«Δεν χρειάζεται να θέσω την παραίτησή μου σε κανέναν. Αν αποφασίσω να αποχωρήσω από τη Νομική Υπηρεσία θα αποχωρήσω. Ξεκαθαρίστε στο μυαλό σας, η Νομική Υπηρεσία είναι ανεξάρτητοι αξιωματούχοι του κράτους», είπε εκνευρισμένος ο κ. Αγγελίδης. Προσέξτε την αυταρέσκεια της αυταρχικής προσωπικότητας. Σε καφενειακή παράφραση: θα φύγω όποτε εγώ γουστάρω!
Τι κι αν έχει ομολογήσει ο ίδιος ότι σταμάτησε την ποινική δίωξη πρώην πελάτη του, μη ενθυμούμενος ότι ήταν πελάτης του; Τι κι αν η Έκθεση Νικολάτου αναφέρει ρητώς ότι, στο θέμα των πολιτογραφήσεων, υπήρχε θέμα «ενδεχόμενης σύγκρουσης συμφερόντων» όταν ο κ. Αγγελίδης ήταν υπουργός του κ. Αναστασιάδη, εξαιτίας «του δικηγορικού γραφείου στο οποίο εργάζεται συνδεδεμένο με αυτόν πρόσωπο»; Τι κι αν το ΕΔΑΔ του καταλογίζει τώρα προσωπικές θεσμικές ευθύνες; Όχι, η αυτού εξοχότης κ. Αγγελίδης θα παραιτηθεί όποτε αυτός θέλει! This is Cyprus. Είμαστε διαφορετικοί.
Ισχυρίστηκε, επιπλέον, ότι δεν θα παραιτηθεί διότι «δεν είναι πολιτικό πρόσωπο», φέρνοντας παραδείγματα δικαστικών αποφάσεων, οι οποίες, όταν καταρρίπτονται σε ανώτερα επίπεδα της Δικαιοσύνης, δεν ζητείται η παραίτηση των εμπλεκομένων δικαστών. Πρόκειται περί σοφιστείας. Ο κ. Αγγελίδης, πρώην υπουργός Άμυνας, δεν σταδιοδρομεί στη Δικαιοσύνη για να κριθεί με τα υπηρεσιακά κριτήριά της. Ναι ,μεν δεν είναι μέλος του υπουργικού συμβουλίου, όπως οι ομόλογοί του στις ΗΠΑ ή στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο διορισμός του, όμως, είναι πολιτικός, εφόσον διορίζεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το πλησιέστερο παράδειγμα είναι οι πολιτικοί διορισμοί μελών του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γαλλίας. Ο Ρολάν Ντυμά, πρόεδρος του Συνταγματικού Δικαστηρίου, ατύπως παραιτήθηκε από το αξίωμά του, το 1999, μετά τη φερόμενη εμπλοκή του σε σκάνδαλο διαφθοράς, την εποχή που ήταν υπουργός Εξωτερικών. Όποιος είναι πολιτικά διορισμένος, είναι πολιτικά-θεσμικά υπόλογος. Στοιχειώδες αγαπητέ Γουότσον!
Μάς κάλεσε ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας να σεβαστούμε την «ανεξαρτησία» του θεσμού. Ο φαρισαϊκός φορμαλισμός είναι το καταφύγιο του αξιωματούχου που δεν θέλει να δει τον εαυτό του στον καθρέφτη. Αποδεχόμενοι την προτροπή του, αντιστρέφουμε το επιχείρημα. Πόσο ουσιαστικά «ανεξάρτητος» είναι ο Βοηθός Γενικός Εισαγγελέας κ. Αγγελίδης όταν διετέλεσε υπουργός του κ. Αναστασιάδη; Πώς γνωρίζουμε ότι ασκεί με τη δέουσα αμεροληψία τα καθήκοντά του, όταν εμπλέκονται στις έρευνές του πρόσωπα που έχουν την ίδια κομματική ένταξη με αυτόν, όπως στην περίπτωση του φερόμενου βιαστή στην υπόθεση του ΕΔΑΔ; Για τους φαρισαϊκούς φορμαλιστές, η «ανεξαρτησία» είναι πρόσχημα, όχι επαγγελματικό βίωμα.
Ακούγοντας τον κ. Αγγελίδη στη δημοσιογραφική διάσκεψη θυμήθηκα την απάντηση του δικηγόρου Τζόζεφ Γουέλς στον τοξικό γερουσιαστή Μακάρθι, ο οποίος, τη δεκαετία του1950, ασκούσε συστηματικά διώξεις σε όσους επικριτές του απέδιδε «φιλοκομμουνιστικές» τάσεις. Ο Γουέλς, δικηγόρος κατηγορούμενου στρατιωτικού, εκστόμισε την περίφημη ερώτηση: «Have you no sense of decency Senator?». Ήταν αρκετή αυτή η ρητορική ερώτηση για να απογυμνώσει τον εμπαθή και μικρονοϊκό γερουσιαστή. Οι περαιτέρω σκέψεις δικές σας.
*Ο κ. Χαρίδημος Τσούκας (www.htsoukas.com) είναι καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και Αντεπιστέλλον Μέλος της Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών.
