Ως σημαντική κρίνεται η υπουργική σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στις 10 Ιουλίου, υπό την προεδρία του προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Χριστοδουλίδη, στην οποία συμμετείχαν ο υπουργός Οικονομικών, ο υπουργός Άμυνας, ο υπουργός Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης και η υφυπουργός Ευρωπαϊκών Θεμάτων. Η σύσκεψη επικεντρώθηκε στην αξιοποίηση, εκ μέρους της Δημοκρατίας, των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΕ και των αμυντικών προγραμμάτων των ΗΠΑ για αμυντικούς σκοπούς.
Σύμφωνα με ανακοίνωση που εκδόθηκε λήφθηκαν οι ακόλουθες αποφάσεις: α) Η διερεύνηση του χρηματοδοτικού πλαισίου του ευρωπαϊκού προγράμματος SAFE. Εντός Ιουλίου αναμένεται επίσκεψη ομάδας εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για συζήτηση του θέματος. β) Η διερεύνηση του μηχανισμού αμυντικών επενδύσεων της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ΕΙΒ. γ) Η υποβολή συγκεκριμένων αιτημάτων προς τις ΗΠΑ για την απόκτηση αμυντικού υλικού διαμέσου των προγραμμάτων EDA (Excess Defense Articles) και FMS (Foreign Military Sales) που αποδεσμεύτηκαν για την Κυπριακή Δημοκρατία στις 15 Ιανουαρίου 2025.
Η ανακοίνωση περιελάβανε τη διαβεβαίωση ότι η Κυπριακή Δημοκρατία «θα δώσει προτεραιότητα στην αγορά (οπλικών και αμυντικών συστημάτων) από εταιρείες της Κυπριακής Αμυντικής Βιομηχανίας» και θα «συμβάλει στις προσπάθειες των κυπριακών εταιρειών για προώθηση των αμυντικών τους προϊόντων».
Εκ των ανωτέρω δύνανται να εξαχθούν ενδιαφέρουσες επισημάνσεις. Πρώτο, η προκαταρκτική απόφαση της Κυβέρνησης για αξιοποίηση χρηματοδοτικών εργαλείων και αμυντικών προγραμμάτων για εξοπλιστικούς σκοπούς, και πιθανόν τη δημιουργία αμυντικών υποδομών στο νησί, κρίνεται ως πολύ θετική λαμβάνοντας υπόψη την κατοχική απειλή και την κρισιμότητα των περιφερειακών και διεθνών εξελίξεων. Η αναφορά σε μεσοπρόθεσμο προγραμματισμό αμυντικής θωράκισης θεωρείται σημαντική διότι φαίνεται ότι οι πιεστικές ανάγκες που προέκυψαν, μετά από 15ετή εξοπλιστική αδράνεια (2004-2018), δρομολογούνται πλέον σε βάθος χρόνου αξιοποιώντας ευρωπαϊκά και αμερικανικά προγράμματα χρηματοδότησης.
Ένα δεύτερο σημαντικό ζήτημα αφορά την πρόθεση της Κυβέρνησης να αξιοποιήσει τα αμερικανικά προγράμματα EDA, για τη δωρεάν προμήθεια μεταχειρισμένου αμερικανικού υλικού, και FMS, για την απόκτηση αμυντικού υλικού και υπηρεσιών από τις HΠΑ υπό την μορφή στρατιωτικής βοήθειας και δανείων προς συμμαχικές και φίλιες χώρες. Θεωρείται βέβαιο ότι το ΥΠΑΜ θα εκμεταλλευτεί το αμερικανικό αμυντικό ενδιαφέρον για την απόκτηση αναγκαίου στρατιωτικού υλικού και, πιθανόν, για την βελτίωση κρίσιμων στρατιωτικών υποδομών στο νησί, όπως η ΑΒ «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο και η ΝΒ «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί.
Ένα άλλο σημαντικό ζήτημα αφορά την Κυπριακή Αμυντική Βιομηχανία, την οποία στηρίζει αποφασιστικά η Κυβέρνηση Χριστοδουλίδη. Αναμφίβολα η προσπάθεια κρίνεται ως πολύ σημαντική αλλά θα πρέπει να διαφυλαχθεί από εκτροπές, διότι κάποιες ενδείξεις υποδεικνύουν προς αυτή την κατεύθυνση. Ενώ ορισμένες εταιρείες αναπτύσσουν σημαντικά ερευνητικά προγράμματα και παράγουν ήδη βιομηχανικά πρωτότυπα, σε ορισμένες περιπτώσεις έχουν παρατηρηθεί σκιώδεις ενέργειες, εντός και εκτός του Υπουργείου, που υποσκάπτουν το όραμα της Κυπριακής Αμυντικής Βιομηχανίας και τις ερευνητικές προσπάθειες του αμυντικού ερευνητικού οικοσυστήματος. Επειδή το εξοπλιστικό ζήτημα αφορά δεκάδες ή και εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, θα πρέπει να διασφαλιστεί η ακεραιότητα των μελλοντικών εξοπλιστικών προγραμμάτων λαμβάνοντας υπόψη τις πραγματικές δυνατότητες των εγχώριων αμυντικών οργανισμών. Όπως ήδη διαφαίνεται, η μετατροπή ορισμένων εταιρειών του οικοσυστήματος σε «μεσάζοντες» ή «αντιπροσώπους» ξένων εταιρειών, χωρίς πρωτογενή ερευνητική και κατασκευαστική εμπειρία, θα δυναμιτίσει και θα διασπάσει την έντιμη προσπάθεια δημιουργίας Κυπριακής Αμυντικής Βιομηχανίας, καθιστώντας την σταδιακά θνησιγενή.
*Ακαδημαϊκός, αναλυτής γεωπολιτικής, άμυνας και ασφάλειας
