Υπό τις πιο τραγικές συνθήκες που βίωσε ο τόπος μετά την τουρκική εισβολή, η Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων (ΠΕΠ) αποτέλεσε πυλώνα στήριξης για τον προσφυγικό κόσμο και διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αναδιοργάνωση της καθημερινότητας των εκτοπισθέντων. Τόσο στους καταυλισμούς και τους συνοικισμούς, αλλά και σε θεσμικό επίπεδο, με ουσιαστική παρουσία στο Κοινοβούλιο, ειδικά στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Προσφύγων. Η ΠΕΠ ανέδειξε διεθνώς το Κυπριακό, ως πρόβλημα εισβολής και συνεχιζόμενης κατοχής, στηρίζοντας έμπρακτα χιλιάδες οικογένειες στην προσπάθεια επιβίωσης και αξιοπρέπειας.
Μέσα από τη συμμετοχή τους στις Στεγαστικές Επιτροπές Βοήθειας της Υπηρεσίας Μέριμνας, στις Ειδικές Επαρχιακές Επιτροπές για τη διάθεση Τ/Κ περιουσιών και στο Διοικητικό Συμβούλιο του Κεντρικού Φορέα Ισότιμης Κατανομής Βαρών, ο εκάστοτε Πρόεδρος, τα μέλη της Γραμματείας και το ολιγομελές προσωπικό της ΠΕΠ είχαν και έχουν ως κύρια αποστολή, τη διαβίβαση και επίλυση των σοβαρών προβλημάτων των προσφύγων αλλά και τη διασφάλιση, διεκδίκηση και διεύρυνση μέτρων στήριξης των εκτοπισθέντων. Με κατ’ιδίαν συναντήσεις αλλά και υποβολή σημειωμάτων, η ΠΕΠ διαχρονικά επιχειρεί να προωθήσει τα ζητήματα κοντά στα Κέντρα Λήψης Αποφάσεων, στα Κοινοβουλευτικά Κόμματα και στην πολιτική ηγεσία.
Πενήντα ένα χρόνια μετά την εισβολή και την επακόλουθη ίδρυση της ΠΕΠ, η απώλεια της πρώτης γενιάς προσφύγων, η συναισθηματική αποσύνδεση των νεότερων, η αμφισβήτηση του δικαιώματος επιστροφής, αλλά και η ανεξέλεγκτη παράνομη ανάπτυξη και ο σφετερισμός των περιουσιών των Ελληνοκυπρίων στις κατεχόμενες περιοχές, αφήνουν μια πικρή γεύση. Τα δεδομένα στα κατεχόμενα αλλάζουν ραγδαία και η μη έναρξη διαλόγου και διαδικασίας διαπραγματεύσεων προς επίλυση του Κυπριακού, σε συνάρτηση με τη μη εφαρμογή της ισότιμης κατανομής βαρών ή έστω τη λειτουργία ενός ταμείου αλληλεγγύης για όσους απώλεσαν τις περιουσίες τους, αφήνει τους εκτοπισθέντες έρμαιο στις επιδιώξεις της Τουρκίας. Χωρίς νομική και οικονομική ασπίδα, εξαναγκάζονται αρκετοί να προσφεύγουν στην Επιτροπή Ακίνητης Ιδιοκτησίας, ξεπουλώντας τις περιουσίες τους και εξευτελίζοντας την αξιοπρέπεια τους, προκειμένου να δώσουν μια ελάχιστη στήριξη στα παιδιά τους ή και ακόμα για να σώσουν το σπίτι τους από μια ενδεχόμενη εκποίηση.
Σήμερα, η ΠΕΠ λειτουργεί με ελάχιστους οικονομικούς πόρους και μονοψήφιο αριθμό μη επιστημονικού προσωπικού σε παγκύπρια βάση. Με προϋπολογισμό μόλις €465.000 ετησίως, εκ των οποίων 70% διοχετεύεται σε μισθοδοσία και συντάξεις, καλείται να ανταποκριθεί σε αυξημένες και σύνθετες ανάγκες, σε μια περίοδο, κατά την οποία οι προκλήσεις πολλαπλασιάζονται, τόσο για τον προσφυγικό κόσμο αλλά στο διοικητικό επίπεδο καθώς πληθαίνουν τα θέματα εναρμόνισης νομοθεσιών και εφαρμογής κανονισμών που διέπουν τη λειτουργία των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η ΠΕΠ καλείται να επανασυστηθεί, χωρίς να παρεκκλίνει από τους ιδρυτικούς της σκοπούς. Στις προτεραιότητες της παραμένουν, η ουσιαστική ενημέρωση και καθοδήγηση των προσφύγων, η ενότητα δράσης των οργανωμένων συνόλων, η παροχή στήριξης στη διεκδίκηση δικαιωμάτων και παροχών, η νομική καθοδήγηση σε ζητήματα σφετερισμού περιουσιών, καθώς και η διαφώτιση, ιδιαίτερα της νέας γενιάς, αξιοποιώντας πλέον τα ψηφιακά μέσα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Τα τελευταία τρία χρόνια καταβάλλεται μια συστηματική προσπάθεια αναδιοργάνωσης της ΠΕΠ, με απορρόφηση του προϋπολογισμού που ξεπερνά το 90%, μέσα από την ανάπτυξη πρωτοβουλιών και δράσεων, τη σύσταση θεματικών επιτροπών και την διοργάνωση αντικατοχικών και άλλων συναφών εκδηλώσεων.
Η διεκδίκηση μιας δίκαιης, βιώσιμης και λειτουργικής λύσης του Κυπριακού παραμένει αδιαπραγμάτευτη. Η φλόγα της επιστροφής δεν σβήνει. Δεν θα σταματήσουμε να συντηρούμε τις φωνές που θυμίζουν, διεκδικούν και οραματίζονται, με το χρέος αυτό να μεταλαμπαδεύεται και στις επόμενες γενιές, μέχρι την πολυπόθητη λύση του Κυπριακού και την πραγμάτωση του ανεκπλήρωτου πόθου των παππούδων μας, που έφυγαν με το παράπονο και το κενό στην ψυχή τους, που δεν τάφηκαν στην πόλη που γεννήθηκαν. Είναι προς αυτούς, το ελάχιστο χρέος μας.
*Πρόεδρος της ΠΕΠ
