Στις 9 Δεκεμβρίου 2018, ο Gerald Cotten απεβίωσε, σε ηλικία 30 χρονών. Σύμφωνα με τη σύζυγό του, ενώ οι δύο βρίσκονταν στην Ινδία, ο Cotten μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο του Jaipur την προηγούμενη. Εκεί διαγνώστηκε με σηπτικό σοκ, διάτρηση, περιτονίτιδα και εντερική απόφραξη. Την επομένη, εξέπνευσε και το νοσοκομείο εξέδωσε πιστοποιητικό θανάτου. Ένα χρόνο μετά, ο θάνατος του Cotten συνεχίζει να απασχολεί και ιδιαίτερα τον κόσμο των κρυπτονομισμάτων.
 

Ο λόγος διότι ο Cotton υπήρξε ο ιδρυτής της Quadriga Fintech Solutions, που λειτουργούσε την QuadrigaCX – μία από τις μεγαλύτερες πλατφόρμες συναλλαγών κρυπτονομισμάτων του Καναδά. Ο θάνατος του ξύπνησε θεωρίες συνωμοσιολογίας, καθώς στο ψηφιακό του πορτοφόλι βρίσκονται παγοποιημένα πάνω από 145 εκατ. δολάρια, που προήλθαν από επενδυτές αλλά κανείς δεν έχει πρόσβαση. Η εταιρεία κήρυξε πτώχευση και οι επενδυτές ζητούν την εκταφή του Cotten και ιατροδικαστική εξέταση, καθώς διεκδικούν τις επενδύσεις τους.
 
Η πιο πάνω περίπτωση, είναι μία από τις πολλές που δημιουργούν σκιές γύρω από τα κρυπτονομίσματα, ακόμη και τώρα, 10 χρόνια μετά την εφεύρεση τού ίσως πιο δημοφιλούς κρυπτονομίσματος – του Bitcoin.  
 
Από τότε δημιουργήθηκαν κι άλλου είδους κρυπτονομίσματα, με ποικίλες μορφές, ωστόσο τα πράγματα δεν έχουν σταθεροποιηθεί. Κάποιοι βλέπουν ένα μέλλον, όπου τα κρυπτονομίσματα θα αντικαταστήσουν τα συμβατικά νομίσματα και θα αλλάξουν τον τραπεζικό τομέα. Άλλοι όμως παραμένουν δύσπιστοι και απορριπτικοί, χαρακτηρίζοντας τα κρυπτονομίσματα ως ένα αποτυχημένο σύστημα.
 
Μόλις πρόσφατα, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, άρχισε να ασχολείται σοβαρά με το ζήτημα των κρυπτονομισμάτων, ακολουθώντας άλλες ιδιωτικές τράπεζες ανά τον κόσμο, όπου έχουν ετοιμάσει τις δικές τους εκθέσεις επί του θέματος. Τίποτα όμως δεν είναι απόλυτο μέχρι στιγμής. Ιδιαίτερα με το σκηνικό των κρυπτονομισμάτων να έχει γεμίσει με επαγγελματίες και ερασιτέχνες επενδυτές αλλά και χειραγωγούς.
 
Επομένως, αξίζει κάποιος να επενδύσει στα κρυπτονομίσματα; Όπως εξηγεί Γενικός Διευθυντής Ινστιτούτου για το Μέλλον (Institute for the Future, IFF) και καθηγητής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας Γιώργος Γιαγλής, τα κρυπτονομίσματα βρίσκονται ακόμη στην αρχή τους και για αυτό το λόγο περνούν μία περίοδο ρευστότητας. «Στο χώρο των επενδύσεων ισχύει πάντα ότι, όσο υψηλότερο το ρίσκο, τόσο μεγαλύτερη και η πιθανή μελλοντική απόδοση, αλλά και ο κίνδυνος απώλειας περιουσίας. Αυτό ισχύει σήμερα και για τα κρυπτονομίσματα: μπορεί μελλοντικά να αποδειχθούν πολύ επιτυχημένες επενδύσεις, όμως οι επενδυτές (είτε στην αξία τους είτε σε επιχειρηματική δραστηριοποίηση στον χώρο) πρέπει να είναι πολύ καλά ενημερωμένοι και διατεθειμένοι να αναλάβουν το σημαντικό ρίσκο που συνεπάγεται η ενασχόληση με αυτά».
 
Το θέμα είναι κρατικό;
 
Δεν είναι μόνο οι επενδυτές και οι «χρηματιστηριακοί τζογαδόροι» που καλοβλέπουν τα κρυπτονομίσματα. Είναι και τα κράτη. Την τελευταία πενταετία, αρκετές χώρες έχουν προχωρήσει στη δημιουργία πολιτικών που να επιτρέπουν τη χρήση κρυπτονομισμάτων, ως εναλλακτικές για την πληρωμή των δημόσιων υπηρεσιών. Ένα ισχυρό παράδειγμα για τη δυναμική που έχουν τα κρυπτονομίσματα, είναι το έντονο ενδιαφέρον της Κίνας να επενδύσει σε αυτά και πιο συγκεκριμένα στο Bitcoin, κυρίως μετά τον έντονο εμπορικό πόλεμο που δέχεται η χώρα από τις ΗΠΑ. Περιττό να σχολιαστεί πως από τις τελευταίες τοποθετήσεις της κινεζικής κυβέρνησης για τα πλάνα της χώρας σχετικά με το bitcoin, η αξία του κρυπτονομίσματος έναντι του δολαρίου πήρε μια τρελή πορεία.
 
Το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας είναι ένα από τα πολλά πανεπιστήμια παγκοσμίως που παρακολουθεί τις τρέχουσες καταστάσεις γύρω από τα κρυπτονομίσματα τα τελευταία χρόνια. Μάλιστα, είναι το πρώτο πανεπιστήμιο παγκοσμίως που εισήγαγε την καινοτομία να δέχεται πληρωμές διδάκτρων σε Bitcoin, μαζί με ένα επίσης πρωτοποριακό πλήρες online μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στην τεχνολογία blockchain και τα ψηφιακά νομίσματα (MSc in Digital Currency). Πριν δυο χρόνια, ιδρύθηκε επίσης το Ινστιτούτο για το Μέλλον (Institute For the Future, IFF), ένα ερευνητικό ινστιτούτο που συγκεντρώνει κάτω από μια στέγη όλες τις εκπαιδευτικές, ερευνητικές και αναπτυξιακές δραστηριότητες του Πανεπιστημίου γύρω από τις λεγόμενες εκθετικές τεχνολογίες (exponential technologies),  οι οποίες αναμένεται να έχουν σημαντική επίδραση στη ζωή μας στο άμεσο μέλλον.
 
Ένα από τα ερωτήματα λοιπόν είναι πώς μπορεί ένα κράτος να επωφεληθεί από τα κρυπτονομίσματα και σε ποιους τομείς. Ο ακαδημαϊκός κ. Γιαγλής σε μια δική του ανάλυση αναφέρει ότι «τα κράτη έχουν αρχίσει να ενδιαφέρονται για τα κρυπτονομίσματα τα τελευταία δυο κυρίως χρόνια, είτε προς την κατεύθυνση των ρυθμιστικών παρεμβάσεων, όπου αυτές απαιτούνται στις σχετικές αγορές, είτε προς την κατεύθυνση της μελέτης των επιπτώσεων από την τυχόν μαζική υιοθέτησή τους στο μέλλον. Σ’ αυτή τη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται για παράδειγμα, η μελέτη εισαγωγής ψηφιακών νομισμάτων από τις κεντρικές τράπεζες (central bank digital currencies ή CBDCs), η αξιολόγηση των επιδράσεων από την έκδοση ψηφιακών Μέσων πληρωμών από επιχειρήσεις με παγκόσμια παρουσία και ισχύ (όπως το Libra της Facebook), η ρύθμιση των εκδόσεων ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων (digital assets), και άλλες ενέργειες. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές στις οποίες τα ψηφιακά νομίσματα φαίνεται να υπερτερούν των παραδοσιακών, για παράδειγμα στην ταχύτητα και το κόστος εκτέλεσης διασυνοριακών πληρωμών ή στη δυνατότητα αξιοποίησής τους για άντληση επιχειρηματικών κεφαλαίων. Τα ωφέλη που μπορεί να έχει ένα κράτος από τα ψηφιακά περιουσιακά στοιχεία (μια έννοια που περιλαμβάνει τα κρυπτονομίσματα, αλλά είναι ευρύτερη από αυτά) μπορεί να περιλαμβάνουν την προσέλκυση καινοτόμου επιχειρηματικότητας, την αποφυγή ανταγωνιστικού μειονεκτήματος σε σχέση με άλλα κράτη και τα άμεσα φορολογικά έσοδα».
 
Μαγική σκόνη;
 
Χωρίς να μπαίνουμε σε βαθιά τεχνολογικά νερά, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε πώς δουλεύουν τα κρυπτονομίσματα. Τα ψηφιακά νομίσματα βασίζονται στην τεχνολογία του  blockchain. Αυστηρά τεχνικά, πρόκειται για μια νέα τεχνολογία η οποία παρουσιάζεται ως μία δημόσια, μη δυνατόν να τροποποιηθεί το ιστορικό της, διανεμημένη σειρά δεδομένων, ομαδοποιημένων σε χρονικά αριθμημένα «τμήματα», «συστοιχίες» (blocks).
 
Η Χριστιάνα Αριστείδου, δικηγόρος αλλά και αντιπρόεδρος του Κυπριακού Συνδέσμου BlockChain (Cyprus Blockchain Association), αναφέρεται στη σημαντικότητα που κρύβει τόσο η τεχνολογία αλλά και τα πλεονεκτήματα της.
 
Τα blockchain λειτουργούν ως δημόσια και ιδιωτικά, Permissioned – Permission-less και ως «υβριδικά» που συνδυάζουν τα προηγούμενα. Αυτό που τα κάνει τόσο ισχυρά είναι ο προγραμματισμός που κρύβουν. «Ποιο είναι το μαγικό συστατικό; Η κρυπτογραφία (Cryptography), η οποία χρησιμοποιείται για την προστασία των δεδομένων κάνοντας το σχεδόν αδύνατο να χακαριστεί. Το Cryptography διαβεβαιώνει τους χρήστες ότι μπορεί να τροποποιήσει μόνο τα κομμάτια που τους ανήκουν μέσω των ιδιωτικών κρυπτογραφημένων κλειδιών που είναι απαραίτητα για να εγγράψουν στο αρχείο», σχολιάζει η κ. Αριστείδου.
 
Ακόμη ένα χαρακτηριστικό των blockchains είναι ότι είναι αποκεντρoποιημένα (decentralized). «Οι συναλλαγές γίνονται στη βάση του peer-to-peer. Η ανάγκη για διαμεσολαβητές έχει εξαλειφθεί, λαμβάνοντας υπόψη τον άμεσο και αξιόπιστο τρόπο διεκπεραίωσης των συναλλαγών από ομοτίμους. Επιπλέον, δεν απαιτείται κεντρική εξουσία για να παρέμβει για την επικύρωση των συναλλαγών», εξηγεί η κ. Αριστείδου.
 
Ας τα εφαρμόσουμε
 
Κι αφού η τεχνολογία υπάρχει, κάπου θα μπορεί να εφαρμοστεί και ίσως να λύσει πολλά από τα προβλήματα που συναντάμε στις καθημερινές μας εργασίες. «Ο ιδιωτικός και δημόσιος τομέας μπορούν να δώσουν προτεραιότητα στη χρήση blockchain smart contracts αναλόγως των αναγκών. Μόνο αν κατανοήσουμε πλήρως την τεχνολογία, θα μπορούμε να επιλέξουμε την καλύτερη εφαρμογή της για τις ανάγκες μας», σχολιάζει η κ. Αριστείδου.
 
Σύμφωνα με τον ορισμό τα «smart contracts» είναι ψηφιακά πρωτόκολλα που αυτοεκτελλούνται με βάση τους όρους και τις προϋποθέσεις που έχουν θέσει οι δύο πλευρές, χωρίς μεσάζοντες. Αυτό που προσφέρουν είναι πλήρη διαφάνεια, δεν μπορούν να επιστραφούν και μπορούν να εντοπιστούν από πού προήλθαν.
 
«Υπάρχουν μερικές περιπτώσεις στον δημόσιο τομέα που οι κυβερνήσεις έχουν δώσει προτεραιότητα στη τεχνολογία blockchain και σε μερικές από αυτές τις έχουν εφαρμόσει πιλοτικά, όπως για παράδειγμα τη διαχείριση εγγραφής γης στο blockchain μέσω smart contracts ή την εγγραφή πολιτών σε πλατφόρμα που να βασίζεται στο blockchain» εξηγεί.
 
Άλλες εφαρμογές είναι η εκλογική διαδικασία όπου μέσω των smart contracts μπορεί να αποφευχθεί η νοθεία στις κάλπες. Επίσης, οι ασφαλιστικές υπηρεσίες έχουν εφαρμόσει τα smart contracts – για παράδειγμα γίνεται κάποιο ατύχημα, αυτόματα εκδίδεται ένα «έξυπνο συμβόλαιο» και αποστέλλονται τα χρήματα στον ασφαλιζόμενο.
 
«Οι προοπτικές του blockchain και των smart contracts στην οικονομία και τις βιομηχανίες είναι αρκετές. Επενδυτικές υπηρεσίες και funds έχουν ήδη αλλάξει τον τρόπο που λειτουργούν λόγω του blockchain. Οι μικρές επιχειρήσεις, ειδικά οι καινοτόμες, αναζητούν να αυξήσουν τα κεφάλαια τους μέσω αυτής της τεχνολογίας», αναφέρει χαρακτηριστικά η κ. Αριστείδου και προσθέτει ότι «οι κυβερνήσεις μπορούν να βγουν ενδυναμωμένες από τη χρήση των τεχνολογιών blockchain στη σχέση με τον πολίτη, ενώ παράλληλα θα μειωθεί κατά πολύ το κόστος τους».
 
Έχουν μέλλον;
 
Όπως είπαμε και πιο πάνω, τα κρυπτονομίσματα δίνουν το «παρών» τους στις οικονομίες πάνω από μία δεκαετία και έχουν ανατρέψει τις προβλέψεις μεγάλων οικονομικών αναλυτών ανά το παγκόσμιο. Το ίδιο όμως και υποθέσεις του παρασκηνίου όπως του Cotten, άλλωστε είναι γνωστό ότι τα κρυπτονομίσματα, έχουν περάσει και στα χέρια εμπόρων ναρκωτικών και money launderers. Επομένως, ένα ερώτημα που πλανάται είναι αν τελικά αυτός ο νέος τρόπος συναλλαγών, μπορεί να αλλάξει τη μορφή των χρημάτων όπως την ξέρουμε.
 
Ο καθηγητής κ. Γιαγλής δεν βλέπει πως η αντίληψη της φύσης και η λειτουργία του χρήματος και κατ’ επέκταση των αγορών, θα αλλάξει σημαντικά στο εγγύς μέλλον. «Για παράδειγμα, μπορούμε πλέον να δημιουργήσουμε προγραμματιζόμενο χρήμα (programmable money) που μπορεί να αυτενεργεί για λογαριασμό του ιδιοκτήτη του. Αυτή είναι μια πρωτόγνωρη δυνατότητα ειδικά σε συνδυασμό με τη δυνατότητα διενέργειας συναλλαγών χωρίς μεσάζοντες (ή τουλάχιστον, χωρίς τους παραδοσιακούς μεσάζοντες, όπως οι τράπεζες) αφού θα δώσει ώθηση σε νέες μορφές καινοτόμου επιχειρηματικής δραστηριότητας και θα οδηγήσει σε σημαντική προστιθέμενη αξία, ιδίως αν συνδυαστεί με το κατάλληλο νομοθετικό και ρυθμιστικό πλαίσιο». Έως τότε, καταλήγει ο καθηγητής, είναι επίσης μάλλον σίγουρο ότι θα δούμε σημαντικές αυξομειώσεις στο ενδιαφέρον, αλλά και στις τιμές των ψηφιακών περιουσιακών στοιχείων και των κρυπτονομισμάτων.
 
Από το περιοδικό Forbes (Τεύχος Δεκεμβρίου 2019)