Ένα Κέντρο μοναδικό στο είδος του στην Κύπρο. Ένα Κέντρο που εκπαιδεύει, που περιθάλπτει, που φροντίζει, που προετοιμάζει, που καθοδηγεί. Για αυτούς που ξαφνικά βλέπουν τη ζωή τους να ανατρέπεται και τα δεδομένα τους να αλλάζουν. Για αυτούς που χρειάζονται συνεχή ή προσωρινή παρακολούθηση και εξειδικευμένη στήριξη. Το Κέντρο Αποκατάστασης Νωτιομυελικών Παθήσεων λειτουργεί στο γενικό νοσοκομείο Λευκωσίας και πλέον, αν και με αρκετή καθυστέρηση, έχει ενταχθεί στο Γενικό Σύστημα Υγείας. Φροντίζει τα άτομα με κακώσεις ή άλλες παθήσεις του νωτιαίου μυελού. Στηρίζει εφ’ όρου ζωής άτομα με παραπληγία ή τετραπληγία. Παρέχει προγράμματα αποκατάστασης σε ασθενείς με σύνδρομο Guillain Barre, νευρομυοπάθεια της ΜΕΘ καθώς και σε ασθενείς με ακρωτηριασμούς κάτω άκρων.
Οι παλαιότεροι το θυμούνται ως Κέντρο παραπληγικών. Πρωτολειτούργησε το 1983 και αρχικά στεγαζόταν σε κτήριο κοντά στο Μακάρειο νοσοκομείο. Το 2006 με τη λειτουργία του νέου νοσοκομείου Λευκωσίας, μεταστεγάστηκε και η μεταστέγαση αυτή οδήγησε και σε αναβάθμιση και επέκταση των υπηρεσιών του.
«Το Κέντρο αυτό δημιουργήθηκε με επιδότηση από την κυπριακή παροικία στην Αγγλία, σε μια εποχή που τα άτομα με κάκωση νωτιαίου μυελού /σπονδύλου στη χώρα μας έψαχναν «σωσίβιο στον ωκεανό» αφού δεν υπήρχαν οι απαραίτητες υπηρεσίες ούτε η απαραίτητη εξειδίκευση» εξήγησε στον «Φ» ο πρόεδρος της Οργάνωσης Παραπληγικών Κύπρου Δημήτρης Λαμπριανίδης. «Αρχικά σχεδιάστηκε και λειτούργησε ως χώρος φιλοξενίας, κάπως σαν ίδρυμα, αλλά οι προκάτοχοι μας σε συνεργασία με τον αείμνηστο νευροχειρουργό δρ Νίκο Σπανό, πήραν την απόφαση και έγινε νοσοκομειακή μονάδα για αποκατάσταση και περίθαλψη ατόμων με Κάκωση Νωτιαίου Μυελού».
Με απλά λόγια, πρόκειται για το Κέντρο στο οποίο λαμβάνει την απαραίτητη φροντίδα και εκπαίδευση ένας άνθρωπος ο οποίος μετά από ένα ατύχημα ή υπό άλλες συνθήκες καθίσταται παραπληγικός ή τετραπληγικός ή αποκτά μια σοβαρή κινητική αναπηρία. Πρέπει να προετοιμαστεί, να εκπαιδευτεί, να λάβει την στήριξη που χρειάζεται (το ίδιο το άτομο αλλά και η οικογένεια του) για να καταφέρει να επιστρέψει στην καθημερινότητα του.
«Η θεραπευτική ομάδα, η οποία αποτελείται από ιατρούς, νοσηλευτές, φυσιοθεραπευτές, εργοθεραπευτή, κοινωνικούς λειτουργούς και κλινικούς ψυχολόγους βρίσκεται δίπλα στους ασθενείς », ανέφερε από πλευράς της στον «Φ» η προϊστάμενη γιατρός του τμήματος Σπυρούλα Ιακώβου Νικολάου και πρόσθεσε: «Οι επαγγελματίες μας παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε συναντήσεις με τον ασθενή και το στενό οικογενειακό του περιβάλλον, καταρτίζουν, ως ομάδα, εξατομικευμένο, ολιστικό πρόγραμμα εκπαίδευσης και αποκατάστασης για τον ασθενή. Συζητούν τους στόχους, γίνεται ο σταδιακός προγραμματισμός του εξιτηρίου με προετοιμασία για πιθανές ανάγκες διαμόρφωσης του χώρου διαμονής του ατόμου μετά του εξιτήριο».
Ένα άτομο που αποκτά ξαφνικά στη ζωή του μια αναπηρία, που καθηλώνεται στο τροχοκάθισμα ως παραπληγικό ή τετραπληγικό ή ακρωτηριάζονται τα άκρα του, χρειάζεται σωστή, εξειδικευμένη φροντίδα και σίγουρα στήριξη.
Για αυτό τον λόγο, πέραν από τα διάφορα διαδικαστικά και πρακτικά ζητήματα, ιδιαίτερη σημασία, ειδικά στο στάδιο της προετοιμασίας για το εξιτήριο δίνεται, και «στην επαγγελματική του συνέχεια/αποκατάσταση», ενώ στις περιπτώσεις που το άτομο θα χρειάζεται διαρκή φροντίδα, το κέντρο μεριμνά και για την εκπαίδευση του φροντιστή του.
«Για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό λειτουργικό αποτέλεσμα η διαδικασία αποκατάστασης, περιλαμβάνει τις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής ενός ανθρώπου, «σύμφωνα πάντα με το επίπεδο της βλάβης και της σοβαρότητας της. Περιλαμβάνει επίσης την επανένταξη στην οικογένεια, την κοινωνία αλλά και την εργασία του ατόμου».
Το Κέντρο, όπως περιγράφει η γιατρός, παρέχει υπηρεσίες αποκατάστασης «από την υποξεία έως και την χρόνια φάση της αποκατάστασης βλάβης Νωτιαίου Μυελού καθώς και νοσηλεία για επιπλοκές που συχνά παρουσιάζονται συνεπεία της βλάβης Νωτιαίου Μυελού». «Παρέχει επίσης υπηρεσίες αποκατάστασης σε ασθενείς με σύνδρομο Guillain Barre, νευρομυοπάθεια ΜΕΘ (μετά από μακρά νοσηλεία στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας και διασωλήνωση) και ακρωτηριασμούς κάτω άκρων αμφοτερόπλευρα».
Μετά την αρχική διαδικασία αποκατάστασης, το Κέντρο διαχειρίζεται σοβαρές επιπλοκές που παρουσιάζονται όπως «νευρογενής ουροδόχος κύστη, νευρογενές έντερο, σπαστικότητα, αυτόνομη δυσαναντανακλαστικότητα, διαχείριση νευροπαθητικού πόνου, σεξουαλική δυσλειτουργία, εν τω βάθη φλεβοθρόμβωση, κατακλίσεις, οστεομυελίτιδα και σίγουρα ανάγκη για ψυχολογική στήριξη».
«Είναι στελεχωμένο με δύο ειδικούς παθολόγους με γνώσεις και μεγάλη εμπειρία στην αποκατάσταση ατόμων με παραπληγία και τετραπληγία καθώς και στην αντιμετώπιση των επιπλοκών που συσχετίζονται με την πάθηση του Νωτιαίου Μυελού».
Η αντιμετώπιση επιπλοκών «χρειάζεται συχνά την συνεργασία διαφόρων ειδικοτήτων όπως Νευροχειρουργούς, Νευρολόγους, Ουρολόγους, Ορθοπεδικούς και Πλαστικούς χειρουργούς. Συχνά νοσηλεύονται ασθενείς με επιπλεγμένες κατακλίσεις που χρήζουν χειρουργικής αποκατάστασης. Η μετεγχειρητική νοσηλευτική φροντίδα έχει μεγάλη σημασία στην επιτυχή έκβαση της επέμβασης και η εμπειρία του νοσηλευτικού προσωπικού μας στην διαχείριση τέτοιων περιστατικών έχει σημαντικό ρόλο. Επίσης νοσηλεύονται σε συνεργασία με την Ουρολογική κλινική ασθενείς με ουρολογικές επιπλοκές συνέπεια της βλάβης νωτιαίου μυελού που χρήζουν χειρουργικής αντιμετώπισης. Όσον αφορά την συνεργασία του κέντρου μας με την Νευροχειρουργική κλινική αυτή αφορά τόσο στον τομέα αποκατάστασης, αλλά και λόγω χρόνιων επιπλοκών πχ τοποθέτηση αντλίας Baclofen για αντιμετώπιση σπαστικότητας. Επίσης ασθενείς με σπονδυλοδυλοδισκίτιδα/αποστήματα στη σπονδυλική στήλη που προκαλούν παραπληγία ή τετραπληγία νοσηλεύονται στο κέντρο μας για συνέχιση της ενδοφλέβιας τους αντιβιωτικής αγωγής και παράλληλα υποβάλλονται σε πρόγραμμα αποκατάστασης. Έχουμε επίσης συχνή συνεργασία με την Ορθοπεδική κλινική αφού τα κατάγματα στους δικούς μας ασθενείς είναι συχνές επιπλοκές λόγω οστεοπόρωσης».
Σε ό,τι αφορά την υποδομή «Το Κέντρο διαθέτει ευρύχωρα δωμάτια νοσηλείας με ειδικά διαμορφωμένες τουαλέτες και ντους, με ηλεκτρικά ρυθμιζόμενες κλίνες, ανυψωτήρες και άλλο αναγκαίο εξοπλισμό για την εύκολη νοσηλεία, εκπαίδευση και διακίνηση ατόμων σε τροχοκάθισμα».
Εξειδικευμένες υπηρεσίες σε ειδικά διαμορφωμένους χώρους
Το Κέντρο λειτουργεί με το δικό του φυσιοθεραπευτήριο και τμήμα υδροθεραπείαςμε εξιδεικευμένους φυσιοθεραπευτές με μακρόχρονη εμπειρία στην αποκατάσταση νευρολογικών ασθενών που θέτουν τα θεμέλια για επίτευξη των στόχων στο μέγιστο των δυνατοτήτων των ασθενών, μέσω ολιστικής αντιμετώπισης, εκπαίδευσης νέων τεχνικών δεξιοτήτων και θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Περαιτέρω, στον χώρο γίνονται εξατομικευμένες αξιολογήσεις ασθενών που χρήζουν παροχής τροχοκαθίσματος ή άλλου τεχνικού εξοπλισμού ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου.
Σε ό,τι αφορά την εργοθεραπεία, το Κέντρο διαθέτει τον δικό του επαγγελματία ο οποίος αναλαμβάνει την εκπαίδευση των ασθενών για τις δραστηριότητες της καθημερινής τους φροντίδας και προσωπικής υγιεινής, με στόχο την επίτευξη μέγιστου βαθμού αυτονομίας στην προσωπική φροντίδα των ατόμων ανάλογα με το επίπεδο βλάβης στο νωτιαίο μυελό. Παρέχει επίσης εξειδικευμένες παρεμβάσεις άκρας χειρός σε ασθενείς με τετραπληγία (tetrahand) ενώ το Κέντρο αναλαμβάνει και την κατασκευή θερμοπλαστικών ναρθήκων άνω άκρων για χρήση από ασθενείς με τετραπληγία. Διαθέτει ειδικά διαμορφωμένο διαμέρισμα για εκπαίδευση και αξιολόγηση των ασθενών (όσο και φροντιστών όπου αυτό είναι απαραίτητο) στις δραστηριότητες καθημερινής ζωής. Η διαδικασία αυτή αποτελεί προσομοίωση διαμονής στον χώρο διαβίωσης πριν το εξιτήριο από το κέντρο αποκατάστασης».
Τεράστιο κομμάτι, η ψυχολογική στήριξη. Στο Κέντρο, παρέχονται ψυχολογικές και υποστηρικτικές υπηρεσίες από την κλινική ψυχολόγο του νοσοκομείου, καθώς και από εξωτερικό συνεργάτη κλινικό ψυχολόγο που εργοδοτείται από την ΟΠΑΚ (Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου). Οι υπηρεσίες αυτές παρέχονται τόσο στους ασθενείς όσο και στην οικογένεια».
Σε ό,τι αφορά τις υπηρεσίες κοινωνικής υποστήριξης, «αυτές παρέχονται τόσο από κοινωνικούς λειτουργούς του νοσοκομείου όσο και από εξωτερικό συνεργάτη, την κοινωνική λειτουργό της ΟΠΑΚ για θέματα κοινωνικής ενσωμάτωσης και στήριξης των οικογενειών των ασθενών».
Πέραν αυτών, και «γνωρίζοντας ότι τα άτομα με πάθηση του νωτιαίου μυελού έχουν αυξημένους κίνδυνους για σοβαρές επιπλοκές καθ’ όλη τους την ζωή, στο κέντρο μας λειτουργεί εξωτερικό ιατρείο για παρακολούθηση των ασθενών μας, πρόληψη και άμεση αντιμετώπιση των επιπλοκών. Εβδομαδιαίως λειτουργεί τακτικό εξωτερικό ιατρείο από Ουρολόγο».
Παρέχονται επίσης από την υπεύθυνη νοσηλεύτρια «του εξωτερικού μας ιατρείου νοσηλευτικές υπηρεσίες όπως αλλαγή ουροκαθετήρα, εκτίμηση κατακλίσεων, αιμοληψίες κ.α ενώ κάθε Τρίτη στο εξωτερικό ιατρείο λειτουργεί αποθήκη για παροχή συνταγογραφημένων αναλώσιμων ειδών που χορηγούνται σε άτομα που παρακολουθούνται στο κέντρο».
Καταλήγοντας η γιατρός, τόνισε ότι «τόσο τα Κέντρο μας όσο και η Οργάνωση Παραπληγικών Κύπρου, την οποία έχουμε διαχρονικά ενεργό συμπαραστάτη στο έργο μας, προσπαθούμε από κοινού να βρισκόμαστε πάντα δίπλα στα άτομα με παραπληγία και τετραπληγία για την καλύτερη ποιότητα ζωής με υγεία, και αξιοπρέπεια».
Δ. Λαμπριανιδης: Τεράστιας σημασίας και αξίας ο χώρος
Η κάκωση νωτιαίου μυελού, εξήγησε ο Δημήτρης Λαμπριανίδης, «αποτελεί μια από τις πιο καταστροφικές βλάβες στο ανθρώπινο σώμα η οποία επηρεάζει σημαντικά τη λειτουργία του σώματος με επιπλοκές δια βίου. Επιπλοκές που επηρεάζουν τη ζωή μας και την ποιότητα της πολύ περισσότερο από ότι επηρεάζει η απώλεια βάδισης». Είναι για αυτό τον λόγο «που πρέπει να υπάρχουν οι απαραίτητες υπηρεσίες για διαχείριση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε όπως και εξειδίκευση».
«Ο χώρος που δημιουργήθηκε είναι βασισμένος στα πρότυπα παρόμοιου κέντρου στην Ευρώπη για αυτό κτιριακά είναι σε πολύ ψηλό επίπεδο. Η εξειδίκευση που έχει το προσωπικό στο Κέντρο είναι τεράστιας αξίας και σημασίας για αυτό είναι ο χώρος που επιλέγουμε να νοσηλευτούμε όταν αντιμετωπίζουμε επιπλοκές ή άλλα προβλήματα υγείας, επειδή εκεί ξέρουν να μας διαχειριστούν».
«Για να καταλάβετε πόσο σημαντικό είναι αυτό, προσωπικά μου έτυχε να νοσηλευτώ σε άλλη κλινική και νοσηλευτής να μην γνωρίζει πως να χρησιμοποιήσει ουροκαθετήρα, θυμάμαι χαρακτηριστικά που μου είπε ότι πρώτη φορά έβλεπε ουροκαθετήρα για διαλείποντες καθετηριασμούς. Πόσο μάλλον για πιο σοβαρά θέματα όπως η διαχείριση του νευρογενούς εντέρου η οποία ειδικά σε τετραπληγικά άτομα, η λανθασμένη διαχείριση μπορεί να προκαλέσει autonomic dysreflexia κάτι που μπορεί να προκαλέσει με τη σειρά του εγκεφαλικό επεισόδιο με κίνδυνο ακόμα και το θάνατο».
Για αυτούς τους λόγους, κατέληξε ο κ. Λαμπριανίδης, «συνεργαζόμαστε με το κέντρο ως Οργάνωση και προσπαθούμε να πιέζουμε το κράτος για να αναβαθμίζει τις υπηρεσίες και υποδομές όπως χρειάζεται. Στρατηγικός μας στόχος είναι το Κέντρο να λειτουργεί ως ανεξάρτητη κλινική με την απαραίτητη ιατρική στελέχωση για να μπορεί να εφημερεύει και να μας εξυπηρετεί στον καλύτερο δυνατό βαθμό και ομαλά».
«Στο Κέντρο αυτό δεν προσφέρουν απλά υπηρεσίες αποκατάστασης και ιατρικής περίθαλψης αλλά συναρμολογούν προσωπικότητες και ζωές μετά από το σοκ μιας τόσο σοβαρής αναπηρίας».
