Ο αφθώδης πυρετός, ο οποίος εμφανίστηκε στα κατεχόμενα και σήμανε συναγερμό και στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου, είναι μια από τις πιο σοβαρές και μεταδοτικές ζωονόσους παγκοσμίως. Γι’ αυτό και προκαλεί έντονη ανησυχία κάθε φορά που εμφανίζεται, όχι επειδή απειλεί άμεσα τον άνθρωπο, αλλά επειδή μπορεί να πλήξει καίρια την κτηνοτροφία και την οικονομία μιας χώρας.

Πρόκειται για ιογενή νόσο που προσβάλλει ζώα με διχαλωτές οπλές, κυρίως βοοειδή, αιγοπρόβατα και χοίρους, αλλά και άγρια οπληφόρα όπως ελάφια, αντιλόπες, βουβάλια, αγριογούρουνα κ.α..

Ο ιός μεταδίδεται εξαιρετικά εύκολα, είτε με άμεση επαφή μεταξύ ζώων, είτε μέσω του αέρα, μολυσμένων οχημάτων, εξοπλισμού, ζωοτροφών ή ακόμη και υποδημάτων και ρουχισμού ανθρώπων που κινούνται ανάμεσα σε φάρμες.

Τα προσβεβλημένα ζώα εμφανίζουν υψηλό πυρετό και χαρακτηριστικές φουσκάλες (άφθες) στο στόμα, στη γλώσσα, στα χείλη, αλλά και στις οπλές, γεγονός που προκαλεί πόνο, χωλότητα και αδυναμία σίτισης. Η παραγωγή γάλακτος μειώνεται απότομα, ενώ στα νεαρά ζώα η νόσος μπορεί να αποβεί ακόμη και θανατηφόρα. Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία· η αντιμετώπιση βασίζεται στην πρόληψη, στην άμεση απομόνωση των κρουσμάτων, στα αυστηρά μέτρα βιοασφάλειας και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στον εμβολιασμό.

Για τον άνθρωπο, ο αφθώδης πυρετός δεν θεωρείται σοβαρή απειλή. Η μετάδοση είναι εξαιρετικά σπάνια και, όταν συμβεί, τα συμπτώματα είναι συνήθως ήπια, όπως χαμηλός πυρετός και ερεθισμός στο στόμα. Ωστόσο, ο ρόλος του ανθρώπου στη διασπορά του ιού μπορεί να είναι καθοριστικός, καθώς μπορεί άθελά του να μεταφέρει τον ιό από μολυσμένες περιοχές σε καθαρές.

Αυτός ακριβώς ο κίνδυνος έχει θέσει την Κύπρο σε κατάσταση αυξημένης επιφυλακής τις τελευταίες εβδομάδες, μετά την επιβεβαίωση κρουσμάτων αφθώδους πυρετού στις κατεχόμενες περιοχές. Η εμφάνιση της νόσου σε κτηνοτροφικές μονάδες στο ψευδοκράτος οδήγησε σε εκτεταμένα μέτρα, όπως καραντίνες και μαζικούς εμβολιασμούς ζώων, ενώ ταυτόχρονα κινητοποιήθηκαν και ευρωπαϊκοί μηχανισμοί παρακολούθησης και αξιολόγησης της κατάστασης.

Στις ελεύθερες περιοχές, οι Κτηνιατρικές Υπηρεσίες της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν ενισχύσει σημαντικά τα προληπτικά μέτρα, με αυστηρούς ελέγχους κατά μήκος της Πράσινης Γραμμής, απολυμάνσεις οχημάτων στα σημεία διέλευσης και αυξημένη επιτήρηση των κτηνοτροφικών μονάδων. Στόχος είναι να αποτραπεί κάθε ενδεχόμενο μετάδοσης του ιού, καθώς μια τέτοια εξέλιξη θα είχε σοβαρές συνέπειες για την εγχώρια παραγωγή και τις εξαγωγές ζωικών προϊόντων.

Η εικόνα σήμερα παραμένει ελεγχόμενη: δεν έχουν καταγραφεί κρούσματα στις ελεύθερες περιοχές, όμως οι αρχές τονίζουν ότι ο κίνδυνος δεν έχει εκλείψει. Η κατάσταση απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση, αυστηρή τήρηση των μέτρων βιοασφάλειας και υπεύθυνη στάση από όλους, κτηνοτρόφους και πολίτες. Ο αφθώδης πυρετός υπενθυμίζει με τον πιο σαφή τρόπο ότι, σε ένα νησί με έντονες μετακινήσεις και ευαίσθητη γεωγραφική ισορροπία, η πρόληψη παραμένει το ισχυρότερο «εμβόλιο».