Υπό το μικροσκόπιο του Ελεγκτή η συμφωνία Κύπρου – ΗΑΕ για κινητές μονάδες αφαλάτωσης

Η συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ) ενδέχεται να αποδειχθεί σωτήρια εν μέσω της τρέχουσας κρίσης, ωστόσο, η ανάγκη για πλήρη διαφάνεια και τεκμηριωμένο κόστος καθίσταται επιτακτική. Τα επόμενα βήματα της Ελεγκτικής Υπηρεσίας και η κατάθεση της συμφωνίας στη Βουλή θα κρίνουν σε μεγάλο βαθμό το εάν η εν λόγω διακρατική συνεργασία υπηρετεί το δημόσιο συμφέρον ή αποτελεί απλώς μία βεβιασμένη απόπειρα διαχείρισης της κρίσης. Η εν λόγω συμφωνία, την οποία η κυβέρνηση χαρακτήρισε ως «δωρεάν προσφορά», τέθηκε υπό το μικροσκόπιο του Γενικού Ελεγκτή, από τον βουλευτή του ΑΚΕΛ, Γιαννάκη Γαβριήλ και πλέον καλείται να απαντήσει σε σειρά καίριων ερωτημάτων για τις διαδικασίες, το κόστος και τη συνολική αποδοτικότητα του εγχειρήματος.

Προς το τέλος της συζήτησης, στην κοινοβουλευτική επιτροπή Ελέγχου, ο βουλευτής της αντιπολίτευσης ζήτησε να κατατεθεί στη Βουλή το πλήρες κείμενο της συμφωνίας, προκειμένου να διαπιστωθεί το κατά πόσο η παραχώρηση των μονάδων από τα ΗΑΕ είναι πράγματι δωρεάν, όπως διατείνεται η κυβέρνηση. Επιπρόσθετα, ζητήθηκε αναλυτική ενημέρωση για το κόστος μεταφοράς, εγκατάστασης και μετέπειτα αποξήλωσης των μονάδων, καθώς και για το συνολικό κόστος παραγωγής του νερού, προκειμένου να γίνει σύγκριση με το κόστος λειτουργίας των υφιστάμενων μονάδων αφαλάτωσης.

Σημειώνεται ότι οι μονάδες από τα ΗΑΕ έφτασαν στην Κύπρο εντός χρονοδιαγράμματος και άρχισε η εγκατάστασή τους στη Μονή. Οι εργασίες εγκατάστασης περιλαμβάνουν χωματουργικά και υποδομές από σκυρόδεμα, ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις και διασύνδεση με τα δίκτυα προώθησης και διάθεσης του νερού. Ο ανάδοχος αναλαμβάνει, επίσης, την πλήρη λειτουργία και συντήρηση των μονάδων.

Παρ’ ότι το έργο παρουσιάζεται από κυβερνητικά στελέχη ως στρατηγικής σημασίας για την ενίσχυση του υδατικού ισοζυγίου και την αντιμετώπιση της παρατεταμένης ξηρασίας, βουλευτές φαίνεται να διατηρούν επιφυλάξεις και πλέον η Ελεγκτική Υπηρεσία καλείται να διερευνήσει την όλη υπόθεση. «Το υδατικό πρόβλημα δεν επιλύεται με αποσπασματικές κινήσεις. Η εισαγωγή και λειτουργία των 13 κινητών μονάδων αφαλάτωσης δεν θα επιλύσει το υδατικό πρόβλημα. Τα ημίμετρα που έχουν παρθεί μέχρι σήμερα για σκοπούς ύδρευσης δεν είναι ικανοποιητικά και βρισκόμαστε μπροστά σε ένα πολύ δύσκολο καλοκαίρι, αφού οι 13 ή 14 αφαλατώσεις δεν καλύπτουν ούτε τις ανάγκες της Λεμεσού, ούτε τις ανάγκες της Πάφου», ανέφερε χαρακτηριστικά ο κ. Γαβριήλ.

Η χθεσινή συζήτηση στην επιτροπή Ελέγχου φέρνει στην επιφάνεια και τη γενικότερη προβληματική γύρω από την υδατική πολιτική της χώρας. Πέραν από τις κινητές μονάδες, σοβαρά είναι και τα ζητήματα που αφορούν την απώλεια νερού από τα δίκτυα, την παλαιότητα των υποδομών και τις ελλείψεις σε καταγραφή κατανάλωσης – ζητήματα που συζητήθηκαν εκτενώς και στην ίδια συνεδρία.

Σημειώνεται ότι η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει ήδη εκπονήσει τρεις σημαντικές εκθέσεις για τη διαχείριση των υδάτων, όπως ανέφερε ο Άκης Κίκας. Η πρώτη που αφορά την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή συζητήθηκε χθες στην επιτροπή Ελέγχου, ενώ βρίσκονται στα σκαριά δύο νέες: Μία για κανονιστικό έλεγχο στην οποία περιλαμβάνονται οι απώλειες νερού και μία για τον διαχειριστικό έλεγχο του Τμήματος Αναπτύξεως Υδάτων (ΤΑΥ). Επισήμανε ότι οι μονάδες αφαλάτωσης λειτουργούν με συμβατικά καύσιμα, επιβαρύνοντας την τιμή του νερού. Πρότεινε ενίσχυση με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ανάπτυξη κινητών μονάδων για έκτακτες ανάγκες. Επίσης, ανέδειξε την ανάγκη για αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής, η οποία σήμερα παρουσιάζει σοβαρές ανισότητες μεταξύ καταναλωτών.

Κλοπή και τεράστιες απώλειες νερού – Σοκαριστικά ευρήματα στη Βουλή

Στοιχεία που καταδεικνύουν το μέγεθος της κρίσης στους υδάτινους πόρους της Κύπρου ήρθαν στο φως κατά τη χθεσινή συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής Επιτροπής Ελέγχου, προκαλώντας εύλογες ανησυχίες για το παρόν και το μέλλον της υδροδότησης της χώρας.

Αποκαλυπτικά ήταν τα ευρήματα που παρουσιάστηκαν στην Επιτροπή Ελέγχου της Βουλής, με αφορμή την έκθεση της Ελεγκτικής Υπηρεσίας για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Οι Επαρχιακοί Οργανισμοί Ανάπτυξης (ΕΟΑ) παρουσίασαν στοιχεία-σοκ για απώλειες νερού που αγγίζουν ή ξεπερνούν το 40%, παλαιωμένα δίκτυα, έλλειψη μέτρων παρακολούθησης της κατανάλωσης, ακόμα και κλοπή νερού μέσω παράνομων συνδέσεων.

Ο πρόεδρος του ΕΟΑ Λάρνακας, Άγγελος Χατζηχαραλάμπους, κατήγγειλε ότι το 40% του νερού σε πολλές κοινότητες δεν τιμολογείται, με ενδείξεις ότι πρόκειται για περιπτώσεις κλοπής μέσω παράνομων υπόγειων συνδέσεων. Τόνισε ότι η καταγραφή τέτοιων πρακτικών είναι δύσκολη, με αποτέλεσμα τεράστιες απώλειες και σοβαρή επιβάρυνση του συστήματος ύδρευσης.

Ο πρόεδρος του ΕΟΑ Πάφου, Χαράλαμπος Πιττοκοπίτης, περιέγραψε την κατάσταση στην επαρχία ως τη χειρότερη στο νησί. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι μόνο για την αντικατάσταση αγωγού στην κοινότητα Ακουρσός των 50 κατοίκων, απαιτούνται €300.000. Παράλληλα, είπε, η πυρκαγιά που κατέστρεψε τη μονάδα αφαλάτωσης στα Κούκλια επιδείνωσε την κρίση, με τη μονάδα να αναμένεται να επαναλειτουργήσει τον Αύγουστο.

Ο Μιχάλης Βρυωνίδης από τον ΕΟΑ Λεμεσού περιέγραψε μια τραγική εικόνα: Τον Μάιο καταγράφηκαν 30 βλάβες ημερησίως στα δίκτυα, ενώ τον Ιούνιο ο αριθμός αυτός υπερδιπλασιάστηκε. Η επαρχία χάνει πλέον έως και το 40% του νερού, ενώ στο παρελθόν το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 20%. Ο ίδιος πρότεινε ώριμα έργα για εξασφάλιση ευρωπαϊκής χρηματοδότησης.

Ανησυχητικά είναι και τα δεδομένα για την επαρχία Αμμοχώστου. Ο Αντρέας Σέπος από τον ΕΟΑ αποκάλυψε ότι οι απώλειες το 2023 σε εννέα κοινότητες ανήλθαν στο 37%, με το Παραλίμνι να φτάνει το 40%. Εντοπίστηκαν ξενοδοχειακές μονάδες που χρησιμοποιούν παράνομα γεωτρήσεις, ενώ υπογράμμισε την ανάγκη εγκατάστασης έξυπνων μετρητών.

Ο Ανδρέας Γρηγορίου παραδέχθηκε την ύπαρξη σοβαρών απωλειών στα δίκτυα διανομής, κυρίως εκεί όπου οι ΕΟΑ ανέλαβαν πρόσφατα. Τόνισε ότι θα διατεθούν €8 εκατ. για άμεσα έργα περιορισμού των απωλειών και €1 εκατ. ετησίως για την περίοδο 2025-2027, για έργα σε απομακρυσμένες κοινότητες.

Ο πρόεδρος της Επιτροπής, Ζαχαρίας Κουλίας, δήλωσε πως «τα δίκτυα εγκαταλείφθηκαν στο έλεος τους», με τη χώρα πλέον να πληρώνει το τίμημα. Η Σάβια Ορφανίδου (ΔΗΣΥ) αναφέρθηκε σε καθυστέρηση κυβερνητικών μέτρων και ζήτησε εκστρατεία ενημέρωσης. Ο Χαράλαμπος Θεοπέμπτου (Οικολόγοι) σημείωσε πως η Πολιτεία επαναλαμβάνει λάθη και παραλείπει δράσεις. Η ανεξάρτητη Αλεξάνδρα Ατταλίδου κάλεσε για ενίσχυση της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης στα σχολεία.