Καταπέλτης το πόρισμα για Takata: Ποινικές ευθύνες σε τρία άτομα, πειθαρχικές σε πέντε – Υπάρχουν και πολιτικές ευθύνες

Ποινικές, πειθαρχικές αλλά και πολιτικές ευθύνες εντοπίζονται στο πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για την υπόθεση των ελαττωματικών αερόσακων Takata, το οποίο παραδόθηκε σήμερα στον Γενικό Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, Γιώργο Σαββίδη.

Σε συνέντευξη Τύπου στα γραφεία της Νομικής Υπηρεσίας ο Γενικός Εισαγγελέας ανέφερε ότι οι όροι εντολής της Ερευνητικής Επιτροπής ήταν διευρυμένοι και κάλυπταν την περίοδο από το 2004 μέχρι και το 2025. «Πρόθεσή μας είναι να δώσουμε το πόρισμα στη δημοσιότητα με τις ελάχιστες δυνατές αφαιρέσεις, περιορισμένες αποκλειστικά σε προσωπικά δεδομένα. Θα πρέπει να εξετάσουμε κατά πόσον απαιτούνται διαφοροποιήσεις ή ανωνυμοποιήσεις, σε σημεία όπου η αποκάλυψη ονομάτων ενδέχεται να προκαλέσει ζημιά», σημείωσε.

Από την πλευρά του, ο πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής, Μιχαλάκης Χριστοδούλου, αναφέρθηκε στη δομή του πορίσματος, το οποίο αποτελείται από εισαγωγή και εννέα κεφάλαια. Στην εισαγωγή, γίνεται αναφορά στο διεθνές πλαίσιο γύρω από τις ανακλήσεις και πώς αυτό συνδέεται με την κυπριακή πραγματικότητα. «Το φαινόμενο ξεκίνησε το 2010 στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου πραγματοποιήθηκαν εκατοντάδες χιλιάδες ανακλήσεις, και στη συνέχεια επεκτάθηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, με τον αριθμό των ανακλήσεων να ξεπερνά τα 100 εκατομμύρια», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Όπως είπε ο κ. Χριστοδούλου, «με τις μαρτυρίες που συνέλεξε η Επιτροπή έχουμε την εντύπωση ότι αποκομίσαμε σφαιρική αντίληψη του τι πράγματι συνέβαινε στην περίοδο που μας αφορά. Η κρίσιμη περίοδος αρχίζει το 2013 και τελειώνει το 2023 για την Κύπρο. Το 2013 ήταν η πρώτη φορά που στάλθηκε η πρώτη προειδοποίηση στο ΤΟΜ για δυστύχημα στην Πορτογαλία με Takata. Ακολούθησαν άλλες 73 προειδοποιήσεις. Και επιπλέον δύο προειδοποιήσεις πολιτών».

Το δεύτερο κεφάλαιο, όπως λέει, αφορά τα δυστυχήματα. «Μελετήσαμε στοιχεία για τις εκθέσεις των αστυνομικών, της ηλεκτρομηχανολογικής υπηρεσίας για τα αίτια, τις παραλήψεις αυτές οι εκθέσεις να πάνε στο ΤΟΜ για να ληφθούν μέτρα όπως επίσης και τις παραλήψεις να δοθούν στον ίδιο τον υπουργό και το συμβούλιο οδικής ασφάλειας. Όλες αυτές οι παραλήψεις οδήγησαν το θέμα μακριά από τη δημοσιότητα. Με αποτέλεσμα όλοι ανεξαιρέτως δήλωναν ότι πρώτη φορά άκουσαν για τους Takata μετά το 2023».

Το τρίτο κεφάλαιο, συνέχισε αφορά το εθνικό και ενωσιακό δίκαιο. «Μέχρι το 2005 ίσχυε ο σχετικός νόμος περί έγκρισης τύπου οχημάτων, ο οποίος αντικαταστάθηκε με νέο νόμο, ο οποίος όμως δεν κατήργησε πρόνοιες του παλιού. Έτσι μπορούσαν να γίνονται μαζικές εισαγωγές γκρίζων οχημάτων στην Κύπρο με μόνη προϋπόθεση να είναι ηλικίας μικρότερης των πέντε ετών. Στο θέμα του ενωσιακού δικαίου δίνουμε ιδιαίτερη έμφαση στα άρθρα του εν λόγου κανονισμού μέσα από τα οποία αναφέρεται ποιος είναι ο κατασκευαστής και ποιες οι υποχρεώσεις του, ποιες οι υποχρεώσεις του εισαγωγέα, του κράτους για εποπτεία της αγοράς, πως διαχωρίζεται η αρχή έγκρισης τύπου και της εποπτείας της αγοράς».

«Όπως ανέφερε, ο νυν διευθυντής του ΤΟΜ και ο νυν υπουργός Μεταφορών θεωρούν το πρόβλημα των ανακλήσεων για τα γκρίζα οχήματα δυσεπίλυτο. Αν κάποιος δει το ενωσιακό δίκαιο θα δει ότι δεν είναι και τόσο δύσκολο το πρόβλημα να επιλυθεί. Θα μπορούσε να λυθεί χωρίς περαιτέρω νομοθεσία αλλά με σχετικά διατάγματα», πρόσθεσε.

Το κεφάλαιο τέσσερα ασχολείται με την έκθεση Κοτζιάπασιη, ο οποίος είχε αναλάβει να διερευνήσει κατά πόσον η αλλαγή που έγινε στην εγκύκλιο του 2017 για τις ανακλήσεις ενείχε πειθαρχικά παραπτώματα. Σύμφωνα με τον κ. Χριστοδούλου, η προηγούμενη έριχνε την ευθύνη σε όλους τους διανομείς του κατασκευαστή (ΔΤΚ) που εμπορεύονταν το συγκεκριμένο μοντέλο. Το 2017 απάλλαξαν τους διανομείς των κατασκευαστών από την ευθύνη στα μεταχειρισμένα αλλά δεν μερίμνησε στο πως θα ελύνετο το πρόβλημα των γκρίζων αυτοκινήτων αν παρουσιαζόταν ζήτημα ανάκλησης. Από την έρευνα που διενήργησε δεν εντόπισε πειθαρχικά. Εμείς διαφωνούμε. Παρά το ότι συμφωνούμε με τις διαπιστώσεις του, διαφωνούμε με το αποτέλεσμα. Όχι μόνο υπήρχαν πειθαρχικά αλλά ενδεχομένως υπήρχε και το αδίκημα του ποινικού κώδικα της κατάχρησης εξουσίας από δημόσιους λειτουργούς».

Στο κεφάλαιο πέντε, γίνεται αναφορά στις θέσεις όλων των φορέων. «Ο νυν διευθυντής του ΤΟΜ παρουσίασε ενώπιον μας μια καθόλα ολοκληρωμένη και αξιόπιστη έκθεση για τις ενέργειες που έγιναν πριν και μετά που ανέλαβε τα καθήκοντά του. Κατέθεσαν προηγούμενοι γενικοί διευθυντές.  Ουδείς γνώριζε και ουδείς είδε και ότι δεν είχαν την δυνατότητα εποπτείας του ΤΟΜ. Αυτές τις καταστάσεις θα τις εξετάσουμε στο κεφάλαιο ευθύνη».  

Στο κεφάλαιο εφτά, το πόρισμα ασχολείται με τους Υπουργούς Μεταφορών.  

Στο κεφάλαιο οκτώ είναι οι παρατηρήσεις και τα ευρήματα της επιτροπής.

Η πρώτη παρατήρηση, όπως είπε, «αφορά το πώς αντιμετώπιζε η ΚΔ την εισαγωγή νέων και μεταχειρισμένων οχημάτων. Η δεύτερη στην εποπτεία των ανακλήσεων γιατί θεωρούσε το ΤΟΜ ότι εξαντλείτο στο γεγονός να εποπτεύουν ένα αυτοκίνητο σε κάθε 40.000 οχήματα. Γίνονται αρκετές παρατηρήσεις σε σχέση με τον τρόπο αντιμετώπισης των καθηκόντων του ΤΟΜ, της Αστυνομίας, του συμβουλίου οδικής ασφάλειας και της ηλεκτρομηχανολογικής υπηρεσίας. Εντοπίζονται παραλήψεις από όλους».  

Στο κεφάλαιο που αφορά στις ευθύνες, όπως ανέφερε, «έχοντας υπόψη το σύνολο του μαρτυρικού υλικού είναι εισήγηση να εξεταστεί το ενδεχόμενο να έχουν διαπραχθεί πειθαρχικά αδικήματα. Να εξεταστεί το ενδεχόμενο πειθαρχικών αδικημάτων από τους ΓΔ του υπουργείου μεταφορών γιατί αμέλησαν να εξασφαλίσουν τον συντονισμό και να ασκήσουν την απαραίτητη εποπτεία στο ΤΟΜ και να ενημερώσουν τον Υπουργό».

Όσον αφορά την ποινική ευθύνη, όπως είπε «κύρια αποστολή του ΤΟΜ η οποία είναι η αρμόδια αρχή από το 2019 είναι η οδική ασφάλεια. Στο πλαίσιο αποστολής του όταν διαπιστώσει ότι όχημα ενέχει κίνδυνο οφείλει να εκτελέσει το καθήκον ενέργειας. Από το 2011 μέχρι τον Μάρτιο του 2017 ίσχυε σε σχέση με τις ανακλήσεις η εγκύκλιος του 2011 και η ΔΤΚ ήταν υπεύθυνη για όλες τις ανακλήσεις. Με την εγκύκλιο του 2017 απαλλάχθηκαν οι ΔΤΚ από την ευθύνη με αποτέλεσμα σε ότι αφορά τα γκρίζα οχήματα να μην υπάρχει καμία ασφάλεια για σκοπούς ανακλήσεων. Στις 21 Μαρτίου του 2017 ο διευθυντής του ΤΟΜ εξαίρεσε τους ΔΤΚ από την ευθύνη. Το κατά πόσον αυτό έγινε με την εμπλοκή του υπουργείου ενδεχομένως να είναι θέμα ποινικής διερεύνησης. Από το 2013 και έκτοτε το ΤΟΜ λάμβανε συνεχείς προειδοποιήσεις και επιστολές του 2015 και του 2016 και ουδέν ουσιαστικό έπραξε για να μειώσει το κίνδυνο. Δεν άσκησε το καθήκον ενέργειας που του επέβαλε ο νόμος προειδοποιώντας το κοινό για τους κινδύνους και λαμβάνοντας προληπτικά μέτρα για εξάλειψη του κινδύνου.

Ο πρόεδρος της Ερευνητικής Επιτροπής, Μιχαλάκης Χριστοδούλου έθεσε το ερώτημα κατά πόσον η Επιτροπή διαπιστώνει ενδεχόμενο διάπραξης ποινικών αδικημάτων και η απάντηση, όπως ανέφερε, είναι θετική.

Αρμόδιος για να υιοθετήσει την εισήγηση της επιτροπής είναι ο Γενικός Εισαγγελέας και τελικός κριτής είναι τα δικαστήρια, ανέφερε ο κ. Χριστοδούλου.

«Διαπιστώνουμε εκ πρώτης όψεως το αδίκημα του άρθρου που αφορά κατάχρησης εξουσίας, ανθρωποκτονίας, πρόκλησης θανάτου λόγω αλόγιστης ή απερίσκεπτης πράξης και τον σοβαρό τραυματισμό του Αλέξανδρου», ανέφερε.

Στο πόρισμα γίνεται επίσης αναφορά σε πολιτικές ευθύνες, με τον κ. Χριστοδούλου να διευκρινίζει ότι οι ευθύνες δεν αποδίδονται στον νέο υπουργό γιατί ανέλαβε μία χαοτική κατάσταση.

Για τις πειθαρχικές ευθύνες το πόρισμα αποδίδει ευθυνες σε πέντε άτομα, νυν λειτουργούς, ανέφερε, διευκρινίζοντας ότι δεν πρέπει να αγγίζουν απλούς δημόσιους υπαλλήλους αλλά διευθύνσεις. Το πόρισμα αποδίδει επίσης ποινικές ευθύνες σε τρία πρόσωπα.

Περαιτέρω, ερωτηθείς εάν πρόκειται για τα ίδια άτομα που ενδεχομένως να ελεγχθούν για πειθαρχικές και ποινικές ευθύνες, είπε πως ο αριθμός έξι ή εφτά συμπεριλαμβάνει τόσο τις πειθαρχικές όσο και τις ποινικές ευθύνες.

Καταληκτικά είπε πως «υπάρχει εξαιρετική ομοιότητα και τα ίδια συστατικά στοιχεία με το πόρισμα για το Μαρί. Ενδεχόμενα εδώ να υπάρχουν αναλογικά οι ίδιες παραλήψεις».

Οι δηλώσεις του προέδρου της Ερευνητικής Επιτροπής επιβεβαιώνουν πλήρως το philenews, το οποίο έγραψε από το πρωί ότι το πόρισμα εντοπίζει τόσο πειθαρχικές όσο και ποινικές ευθύνες για αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες και διατελέσαντες αξιωματούχους σε καίριο πόστο. Ουσιαστικά μέσα από το πόρισμα και τα στοιχεία που καταγράφονται σε αυτό οδηγούν σε ανάγκη ποινικής διερεύνησης για συγκεκριμένο στέλεχος που διετέλεσε διευθυντής.

Ο Γενικός Εισαγγελέας δήλωσε πως η Νομική Υπηρεσία θα μελετήσει ενδελεχώς το περιεχόμενο του πορίσματος και σε συνεργασία με την Επίτροπο Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα θα προχωρήσει στη δημοσιοποίησή του, αφού πρώτα τύχουν επεξεργασίας τα προσωπικά δεδομένα που περιλαμβάνονται.

Σε περίπτωση που διαπιστωθούν ποινικά αδικήματα και από τον Γενικό Εισαγγελέα, ο φάκελος θα διαβιβαστεί στην Αστυνομία για τα δέοντα. Παράλληλα, όπου εντοπίζονται πειθαρχικά παραπτώματα, θα ενημερωθούν οι αρμόδιες διοικητικές Αρχές για την επιβολή κυρώσεων ή τη λήψη διορθωτικών μέτρων.