Σημαντικά ευρήματα για τις συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ στην Κύπρο φέρνει στο φως η πρώτη εθνική επιδημιολογική μελέτη μέσω ανάλυσης λυμάτων, που διεξήχθη για διάστημα ενός έτους σε πέντε αστικά κέντρα του νησιού.
Η έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Environment, καταγράφει με ακρίβεια τις τάσεις κατανάλωσης αιθανόλης στον κυπριακό πληθυσμό και καταδεικνύει σαφείς χρονικές και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις.
Η έρευνα
Την έρευνα διενήργησαν οι επιστήμονες Μάγδα Ψυχουδάκη, Δημήτριος Τζέλιος, Μαρία Σαββίδου, Χρίστος Μηνά, Κώστας Μιχαήλ και Δέσπω Φαττά-Κάσινου του Διεθνούς Κέντρου Νηρέας, της Εθνικής Αρχής Εξαρτήσεων Κύπρου και της Μονάδας Επεξεργασίας Λυμάτων Αγίας Νάπας-Παραλιμνίου. Oι ερευνητές εφάρμοσαν την επιδημιολογία λυμάτων (WBE – wastewater epidemiology) για συστηματική παρακολούθηση της κατανάλωσης αλκοόλ στην Κύπρο και στην έρευνα καταγράφονται διακυμάνσεις στην κατανάλωση αλκοόλ μεταξύ της πρωτεύουσας και των παράκτιων περιοχών.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της πρώτης επιδημιολογικής μελέτης με βάση τα λύματα, που διενήργησαν επιστήμονες του Διεθνούς Κέντρου Νηρέας, της Εθνικής Αρχής Εξαρτήσεων Κύπρου και της Μονάδας Επεξεργασίας Λυμάτων Αγίας Νάπας-Παραλιμνίου, η κατανάλωση αλκοόλ στη Λευκωσία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, κυμαινόταν από 0,31 έως 10,60 mL ανά ημέρα. Αντίθετα, η παράκτια περιοχή του Παραλιμνίου – Αγίας Νάπας, έδειξε σημαντικές διακυμάνσεις, με την κατανάλωση να ποικίλλει από 0,58 έως 60,85 mL ανά ημέρα. Κατά τη σύγκριση των ευρημάτων κατανάλωσης χειμώνα και καλοκαιριού, στην Λευκωσία δεν βρέθηκαν σημαντικές διαφορές. Αντίθετα, στην περιοχή Αγίας Νάπας- Παραλιμνίου, η μέση κατανάλωση κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού είναι σχεδόν δέκα φορές υψηλότερη από αυτή του χειμώνα.
Συγκεκριμένα πρότυπα κατανάλωσης
- Καλοκαίρι εναντίον Χειμώνα στις Παράκτιες Περιοχές: Η μέση καλοκαιρινή κατανάλωση ήταν σχεδόν 10 φορές υψηλότερη από τη χειμερινή κατανάλωση
- Ημέρες Αιχμής Κατανάλωσης: Η υψηλότερη κατανάλωση μίας ημέρας έφτασε τα 51,18 mL/ημέρα/κάτοικο στην παράκτια περιοχή κατά την περίοδο αιχμής του τουρισμού
- Χαμηλότερη Κατανάλωση: Ελάχιστα επίπεδα 0,26 mL/ημέρα/κάτοικο καταγράφηκαν στη Λευκωσία κατά τον χειμώνα.
Χαμηλή κατανάλωση σε σχέση με άλλες χώρες
Σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές μελέτες, η Κύπρος έδειξε σχετικά χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ. Ο μέσος όρος της Λευκωσίας αντιστοιχεί σε 0,2 ποτά ανά άτομο ημερησίως, ενώ η παράκτια περιοχή είχε μέσο όρο 1,2 ποτά ανά άτομο ημερησίως.
Παρόμοια τουριστικά πρότυπα έχουν τεκμηριωθεί στη Βαλένθια της Ισπανίας, όπου οι εορταστικές περίοδοι έδειξαν κατανάλωση από 4,4 έως 52,7 mL ανά ημέρα ανά κάτοικο, συγκρίσιμη με τις αιχμές της παράκτιας περιοχής της Κύπρου.
Διεθνείς Συγκρίσεις:
- Τουρκία (Αντάλυα): 25,9 mL/ημέρα/κάτοικο μέσος όρος – σημαντικά υψηλότερος από την Κύπρο
- Ελλάδα (Λέσβος): εύρος 1,7-11,2 mL/ημέρα/κάτοικο – παρόμοιο με τα επίπεδα της Λευκωσίας
- Ιταλία: εύρος 3,8-22,9 mL/ημέρα/κάτοικο σε 17 πόλεις
- Ισπανία (Βαλένθια): 1,1-18,31 mL/ημέρα/κάτοικο (μη εορταστικές περίοδοι)· 4,4-52,7 mL/ημέρα/κάτοικο (εορταστικές περίοδοι).
Συσχέτιση αλκοόλ με πέντε ναρκωτικές ουσίες
Επιπλέον, διεξήχθησαν τέσσερις εβδομαδιαίες εκστρατείες για τον προσδιορισμό πέντε παράνομων διεγερτικών ουσιών. Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντική συσχέτιση μεταξύ αλκοόλ και ορισμένων διεγερτικών, δηλαδή μεθαμφεταμίνης, MDMA και κεταμίνης. Αυτή η συσχέτιση δεν υποδηλώνει άμεση αιτιώδη συνάφεια ή ταυτόχρονη κατανάλωση, υπογραμμίζει όμως πιθανά πρότυπα ταυτόχρονης παρουσίας στα λύματα.
Στην έρευνα σημειώνεται ότι οι παραδοσιακές μέθοδοι για την αξιολόγηση της κατανάλωσης αλκοόλ, όπως οι διάφορες έρευνες πληθυσμού, οι συνεντεύξεις και τα στατιστικά στοιχεία πωλήσεων, συχνά αντιμετωπίζουν σημαντικές προκλήσεις, είναι επιρρεπείς σε προκαταλήψεις και δεν είναι σε θέση να καταγράψουν αποτελεσματικά το μη ρυθμιζόμενο, παράνομα εισαγόμενο ή εγχώριο αλκοόλ.
Σημειώνεται ότι η προσέγγιση για την υπέρβαση αυτών των περιορισμών είναι η επιδημιολογία που βασίζεται στα λύματα (WBE), η οποία παρέχει ένα αντικειμενικό και ολοκληρωμένο μέτρο της χρήσης ουσιών σε ολόκληρη την κοινότητα. Αυτή η μεθοδολογία χρησιμοποιήθηκε σε αρκετές χώρες στην Ευρώπη.
Μόλις καταποθεί το αλκοόλ, το μεγαλύτερο κλάσμα του μετατρέπεται ταχέως σε ακεταλδεΰδη στο ήπαρ και κατά συνέπεια σε οξικό οξύ, με την αλδεϋδοδεϋδρογενάση να εμπλέκεται και στις δύο διεργασίες οξείδωσης. Ένα μικρό κλάσμα της καταποθείσας αλκοόλης απεκκρίνεται αμετάβλητο και ένα άλλο, μικρότερο κλάσμα, υφίσταται αντιδράσεις σύζευξης που οδηγούν στον σχηματισμό αιθυλογλυκουρονιδίου (EtG) και θειικού αιθυλίου (EtS), τα οποία τελικά απεκκρίνονται στα ούρα.
Και οι δύο υπάρχουν σε ανιχνεύσιμες ποσότητες στα εισρέοντα λύματα και έχουν χρησιμοποιηθεί ως βιοδείκτες για τον προσδιορισμό της κατανάλωσης αλκοόλ. Η συγκεκριμένη μελέτη χρησιμοποιεί το WBE για να διερευνήσει την κατανάλωση αλκοόλ σε δύο ξεχωριστά αστικά περιβάλλοντα, την πρωτεύουσα Λευκωσία και μια μικρότερη, τουριστική περιοχή της Κύπρου, την περιοχή Αγίας Νάπας-Παραλιμνίου.
Η μελέτη επιδιώκει να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση της δυναμικής της κατανάλωσης αλκοόλ στις αστικές περιοχές και να παρέχει πολύτιμα δεδομένα για τις αρχές δημόσιας υγείας και τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής.
Σημειώνεται ότι σε τουριστικές περιοχές, η κατανάλωση αλκοόλ στα λύματα συχνά συνδέεται στενά με την εποχιακή εισροή τουριστών, οδηγώντας σε σημαντικές διακυμάνσεις στα επίπεδα κατανάλωσης. Κατά τη διάρκεια των περιόδων αιχμής του τουρισμού, συνήθως τους καλοκαιρινούς μήνες, η κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να αυξηθεί δραστικά.
Η παρούσα μελέτη παρέχει, λένε οι επιστήμονες, την πρώτη συστηματική αξιολόγηση της κατανάλωσης αλκοόλ στην Κυπριακή Δημοκρατία χρησιμοποιώντας επιδημιολογία με βάση τα λύματα, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες για τα χρονικά και χωρικά πρότυπα κατανάλωσης. Τα ευρήματα υπογραμμίζουν τις δυνατότητες της ανάλυσης των λυμάτων ως εργαλείου παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο, σε επίπεδο πληθυσμού, για την ενημέρωση των στρατηγικών δημόσιας υγείας, την αξιολόγηση των εποχικών και περιφερειακών διακυμάνσεων και την υποστήριξη της χάραξης πολιτικής, βάσει στοιχείων.
Ταυτόχρονα, η μελέτη διερευνά την παρουσία παράνομων διεγερτικών ναρκωτικών στις ίδιες περιοχές, ρίχνοντας φως στη συνύπαρξή τους με την κατανάλωση αλκοόλ. Στόχος της παρούσας ανάλυσης είναι να αποκαλύψει χρονικά και χωρικά πρότυπα χρήσης ουσιών σε ολόκληρη την περιοχή.
