Σημαντικά ευρήματα για τις συνήθειες κατανάλωσης αλκοόλ στην Κύπρο φέρνει στο φως η πρώτη εθνική επιδημιολογική μελέτη μέσω ανάλυσης λυμάτων, που διεξήχθη για διάστημα ενός έτους σε πέντε αστικά κέντρα του νησιού.
Η έρευνα, η οποία δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Science of The Total Environment, καταγράφει με ακρίβεια τις τάσεις κατανάλωσης αιθανόλης στον κυπριακό πληθυσμό και καταδεικνύει σαφείς χρονικές και γεωγραφικές διαφοροποιήσεις.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, η κατανάλωση αλκοόλ στην Κύπρο κορυφώνεται τα Σαββατοκύριακα, με αύξηση που ξεπερνά το 40% σε σχέση με τις καθημερινές, επιβεβαιώνοντας τη σύνδεση της κατανάλωσης με κοινωνικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες.
Αιχμές κατανάλωσης το Σαββατοκύριακο παρατηρήθηκαν στη Λευκωσία τόσο κατά τη διάρκεια του χειμώνα όσο και του καλοκαιριού. Ωστόσο, η παράκτια τουριστική περιοχή δεν έδειξε κανένα πρότυπο καθημερινών-Σαββατοκύριακου κατά τους καλοκαιρινούς μήνες λόγω της συνεχούς τουριστικής δραστηριότητας.
Η Λεμεσός πρώτη στην κατανάλωση
Η Λεμεσός καταγράφει τη μεγαλύτερη μέση ημερήσια κατανάλωση αιθανόλης ανά κάτοικο στην Κύπρο, ξεπερνώντας την Αγία Νάπα κατά 140%, τη Λευκωσία κατά 60%, και διατηρώντας μικρή υπεροχή έναντι της Πάφου και της Λάρνακας.
Κατανάλωση αιθανόλης ανά πόλη (σε mL/ημέρα/κάτοικο):
- Λεμεσός: 2.69 mL
- Πάφος: 2.36 mL
- Λάρνακα: 2.25 mL
- Λευκωσία: 1.67 mL
- Αγία Νάπα: 1.12 mL
Η έντονη τουριστική δραστηριότητα και η νυχτερινή ζωή φαίνεται να ενισχύουν σημαντικά την κατανάλωση, ειδικά κατά τους θερινούς μήνες. Ιδιαίτερα στην Πάφο και τη Λεμεσό, η κατανάλωση παρουσιάζει έντονη άνοδο τους καλοκαιρινούς μήνες, στοιχείο που αποδίδεται στην αυξημένη τουριστική δραστηριότητα. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, στις παράκτιες περιοχές, το 78,4% της ετήσιας κατανάλωσης αλκοόλ σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της τουριστικής περιόδου Μαΐου-Σεπτεμβρίου, σε σύγκριση με το 21,6% κατά τους χειμερινούς μήνες.
Αντίθετα, η Λευκωσία διατηρεί πιο σταθερό και συγκρατημένο προφίλ καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Συγκεκριμένα, η μελέτη διαπίστωσε ότι η κατανάλωση αλκοόλ στη Λευκωσία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, κυμαινόταν από 0,31 έως 10,60 mL ανά ημέρα ανά κάτοικο. Αντίθετα, η παράκτια περιοχή έδειξε σημαντικές διακυμάνσεις, με την κατανάλωση να ποικίλλει από 0,58 έως 60,85 mL ανά ημέρα ανά κάτοικο.
Η μέση ετήσια κατανάλωση ήταν 2,14 mL ανά ημέρα ανά κάτοικο στη Λευκωσία έναντι 14,71 mL στην παράκτια περιοχή.
Συγκεκριμένα πρότυπα κατανάλωσης
- Καλοκαίρι εναντίον Χειμώνα στις Παράκτιες Περιοχές: Η μέση καλοκαιρινή κατανάλωση ήταν σχεδόν 10 φορές υψηλότερη από τη χειμερινή κατανάλωση
- Ημέρες Αιχμής Κατανάλωσης: Η υψηλότερη κατανάλωση μίας ημέρας έφτασε τα 51,18 mL/ημέρα/κάτοικο στην παράκτια περιοχή κατά την περίοδο αιχμής του τουρισμού
- Χαμηλότερη Κατανάλωση: Ελάχιστα επίπεδα 0,26 mL/ημέρα/κάτοικο καταγράφηκαν στη Λευκωσία κατά τον χειμώνα.
Χαμηλή κατανάλωσης σε σχέση με άλλες χώρες
Σε σύγκριση με άλλες μεσογειακές μελέτες, η Κύπρος έδειξε σχετικά χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ. Ο μέσος όρος της Λευκωσίας αντιστοιχεί σε 0,2 ποτά ανά άτομο ημερησίως, ενώ η παράκτια περιοχή είχε μέσο όρο 1,2 ποτά ανά άτομο ημερησίως.
Παρόμοια τουριστικά πρότυπα έχουν τεκμηριωθεί στη Βαλένθια της Ισπανίας, όπου οι εορταστικές περίοδοι έδειξαν κατανάλωση από 4,4 έως 52,7 mL ανά ημέρα ανά κάτοικο, συγκρίσιμη με τις αιχμές της παράκτιας περιοχής της Κύπρου.
Διεθνείς Συγκρίσεις:
- Τουρκία (Αντάλυα): 25,9 mL/ημέρα/κάτοικο μέσος όρος – σημαντικά υψηλότερος από την Κύπρο
- Ελλάδα (Λέσβος): εύρος 1,7-11,2 mL/ημέρα/κάτοικο – παρόμοιο με τα επίπεδα της Λευκωσίας
- Ιταλία: εύρος 3,8-22,9 mL/ημέρα/κάτοικο σε 17 πόλεις
- Ισπανία (Βαλένθια): 1,1-18,31 mL/ημέρα/κάτοικο (μη εορταστικές περίοδοι)· 4,4-52,7 mL/ημέρα/κάτοικο (εορταστικές περίοδοι).
Συσχέτιση αλκοόλ με πέντε ναρκωτικές ουσίες
Η μελέτη ανέλυσε επίσης πέντε διεγερτικά ναρκωτικά. Τα αποτελέσματα έδειξαν στατιστικά σημαντικές συσχετίσεις μεταξύ αλκοόλ και μεθαμφεταμίνης, MDMA και κεταμίνης, αν και οι ερευνητές τόνισαν ότι αυτό υποδηλώνει ταυτόχρονη παρουσία παρά άμεση συγκατανάλωση.
Κατά τη διάρκεια τεσσάρων εποχιακών εκστρατειών (καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας, άνοιξη), οι ερευνητές ανέλυσαν:
- Αμφεταμίνη και μεθαμφεταμίνη: Σημαντική συσχέτιση με το αλκοόλ στη Λευκωσία
- MDMA: Σημαντική συσχέτιση με το αλκοόλ σε όλες τις τοποθεσίες
- Κεταμίνη: Υψηλότερα επίπεδα στις παράκτιες περιοχές, ειδικά κατά τη διάρκεια καλοκαιριού/φθινοπώρου· σημαντική συσχέτιση με το αλκοόλ στην παράκτια περιοχή
- Κοκαΐνη: Αδύναμη συσχέτιση (ρ = 0,2) με το αλκοόλ και στις δύο τοποθεσίες
- Διασταυρούμενες συσχετίσεις ναρκωτικών: Η μεθαμφεταμίνη συσχετίστηκε σημαντικά με την κοκαΐνη σε όλες τις περιοχές.
Ανάλυση λυμάτων: Νέα εργαλεία για την πολιτική δημόσιας υγείας
Η μελέτη, η οποία στηρίζεται σε καινοτόμες μεθόδους επιδημιολογίας μέσω ανάλυσης λυμάτων (wastewater-based epidemiology – WBE), επιτρέπει την εκτίμηση του πραγματικού επιπέδου κατανάλωσης στο γενικό πληθυσμό, ανεξάρτητα από κοινωνικά στερεότυπα ή υπο-αναφορά σε ερωτηματολόγια.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι τα δεδομένα αυτά μπορούν να υποστηρίξουν την ανάπτυξη στοχευμένων πολιτικών δημόσιας υγείας, προσαρμοσμένων στις τοπικές και χρονικές ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.
Προειδοποίηση για τον δημόσιο διάλογο και την πρόληψη
Όπως σημειώνεται στη μελέτη, η Κύπρος παρουσιάζει επίπεδα κατανάλωσης που είναι συγκρίσιμα με άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης. Ωστόσο, οι επιστήμονες υπογραμμίζουν την ανάγκη για ενίσχυση των προγραμμάτων ευαισθητοποίησης, ιδιαίτερα για τη νεολαία και τις τουριστικές περιοχές όπου η κατανάλωση εμφανίζεται αυξημένη.
Η μελέτη διενεργήθηκε από ομάδα Κυπρίων και Ευρωπαίων ερευνητών, με επικεφαλής το Εργαστήριο Χημείας Περιβάλλοντος του ΤΕΠΑΚ, και εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο ευρωπαϊκών προσπαθειών για παρακολούθηση της χρήσης ουσιών μέσω λυμάτων.
