Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας: Η ιστορική μάχη

Tελείται αύριο στον Ιερό Ναό Αγίου Μηνά στο Γέρι το Ετήσιο Εθνικό Μνημόσυνο των ηρώων της ΕΟΚΑ Ιωνά Νικολάου και Κυριάκου Κολοκάση, ενώ την ίδια μέρα συμπληρώνονται ακριβώς 69 χρόνια από την ιστορική “Μάχη του Γενικού Νοσοκομείου Λευκωσίας” όπου οι δυο ήρωες άφησαν την τελευταία τους πνοή, στην επιτυχημένη, τελικά, απoστολή για απελευθέρωση του κρατούμενου αγωνιστή και τομεάρχη Πολύκαρπου Γιωρκάτζη.

Στις 31 Αυγούστου 1956, διεξήχθη μια από τις σημαντικότερες και ιστορικότερες μάχες της τετραετίας του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα της ΕΟΚΑ! “Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ”, την οποία δεν θα ήταν καθόλου υπερβολή να τη χαρακτηρίσουμε και ως την πιο παράτολμη και ριψοκίνδυνη ενέργεια των αγωνιστών της ΕΟΚΑ (τον λόγο θα τον εξηγήσουμε στη συνέχεια).

Στην πιο πάνω επιχείρηση συμμετείχαν τρία μέλη της ομάδας κρούσεως «Γεράκια Γερίου», με επικεφαλής τον Σπύρο Κυριάκου και τους συναγωνιστές και συγχωριανούς του, Κυριάκο Κολοκάση και Ιωνά Νικολάου και τον αγωνιστή Νίκο Σαμψών από την Αμμόχωστο. Η ομάδα ανέλαβε την απελευθέρωση του αγωνιστή και τομεάρχη Πολύκαρπου Γιωρκάτζη, ο οποίος όντας κρατούμενος στις Κεντρικές Φυλακές, τη συγκεκριμένη μέρα θα μεταφερόταν για Ακτινολογικές Εξετάσεις στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας. Λόγω της επικινδυνότητας της αποστολής, η εντολή της ΕΟΚΑ για την επιχείρηση δεν ήταν υποχρεωτική, όμως οι τέσσερις αγωνιστές δεν έκαναν δεύτερες σκέψεις…

Οι αγωνιστές με δυο αυτοκίνητα, με οδηγούς τους Παναγιώτη Κοτζιά και Νεοπτόλεμο Λεφτή και με την συνοδεία των αγωνιστριών Ελένης Χριστοφορίδου και Βερενίκης Λεωνίδου για παραπλάνηση των Βρετανών φρουρών, έφθασαν στο Γενικό Νοσοκομείο και με τη βοήθεια του Νοσοκόμου Γεώργιου Ταλιαδώρου πήραν τις κατάλληλες θέσεις έξω από το ακτινολογικό τμήμα. Ο ασθενής Γιωρκάτζης συνοδευόταν από ένοπλους Βρετανούς αξιωματικούς και στρατιώτες, Τούρκους επικουρικούς και ήταν προσδεδεμένος με χειροπέδες σε Κύπριο δεσμοφύλακα. Κατά την έξοδο της συνοδείας του κρατουμένου, από το Ακτινολογικό Τμήμα, με αιφνιδιαστική επίθεση η ομάδα των αγωνιστών κατάφερε να απελευθερώσει τον Πολύκαρπο Γιωρκάτζη, πληρώνοντας όμως, μεγάλο φόρο αίματος, αφού οι Ιωνάς Νικολάου και Κυριάκος Κολοκάσης, στην ανταλλαγή πυρών με τους φρουρούς του Γιωρκάτζη άφησαν την τελευταία τους πνοή στο δάπεδο του Νοσοκομείου ποτίζοντας με το άλικο αίμα τους το αιμοδιψές δένδρο της Ελευθερίας, ενώ ο Σπύρος Κυριάκου έμεινε τραυματίας και στη συνέχεια συνελήφθη με δυο σφαίρες στην κοιλιακή χώρα! Τελικά γλύτωσε την αγχόνη, επειδή στη διάρκεια της μάχης, όταν του τελείωσαν οι σφαίρες, πέταξε το πιστόλι του μακριά και για καλή του τύχη το πήραν Τούρκοι επικουρικοί, οπότε δεν βρέθηκαν τα δακτυλικά του αποτυπώματα στο όπλο και δήλωσε ότι βρέθηκε στο χώρο εκεί, πηγαίνοντας να συναντήσει μια ξαδέλφη του νοσοκόμα (την Ειρήνη Γεωργίου από το Γέρι), κάτι που επιβεβαίωσε και η ίδια. Από πλευράς Βρετανών σκοτώθηκε ο λοχίας Λέοναρντ Ντέμον, ο δήμιος των πρώτων ηρώων της αγχόνης, Μιχαλάκη Καραολή και Ανδρέα Δημητρίου, ενώ έχασε τη ζωή του και ο φαρμακοποιός Κούλλης Κυριακίδης, που βρέθηκε στο χώρο του επεισοδίου και κτυπήθηκε από αδέσποτη σφαίρα του Βρετανού λοχία.

Οι λόγοι για τους οποίους η “ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ” θεωρείται ως η πιο παράτολμη και ριψοκίνδυνη και η οποία ξεχωρίζει απ’ όλες τις υπόλοιπες μάχες που έδωσαν αγωνιστές της ΕΟΚΑ είναι δύο:

1. Δυο βδομάδες περίπου προηγουμένως, η ίδια ομάδα «Γεράκια Γερίου» με τους Σπύρο Κυριάκου, Κυριάκο Κολοκάση, Νίκο Σαμψών και ο Αντωνής Κόκκινος από τη Λύση (αντί του Ιωνά Νικολάου) ανέλαβε παρόμοια αποστολή (και πάλι όχι υποχρεωτική) για την απελευθέρωση των Μιχαήλ Κουτσόφτα, Ανδρέα Παναγίδη και Παρασκευά Χοιροπούλη, τα πρόσωπα των οποίων φυσικά και δεν γνώριζαν οι αγωνιστές. Η αποστολή ήταν απόλυτα επιτυχημένη, όμως τη συγκεκριμένη μέρα, οι Βρετανοί αντί τους τρεις αγωνιστές, έφεραν για εξέταση τους Αργύρη Καραδήμα (φυγόδικο στην Ελλάδα) και Παναγιώτη Γεωργίου από την Ακανθού φυλακισμένο για κλοπή. Οι τέσσερεις αγωνιστές κατάφεραν τελικά να τους απελευθερώσουν, όμως η χαρά της επιτυχίας της αποστολής, μετατράπηκε σε απογοήτευση, όταν διαπίστωσαν ότι οι απελευθερωθέντες δεν ήταν οι συναγωνιστές τους για τους οποίους έγινε η επιχείρηση. Λόγω εκείνης της ενέργειας, οι Βρετανοί αύξησαν τις φρουρές και τα περίπολα, καθώς και τους ελέγχους εισερχομένων στο Γενικό Νοσοκομείο.

2. Και στην πρώτη και στη δεύτερη επιχείρηση, οι αγωνιστές ήξεραν ότι πήγαιναν οι ίδιοι να δώσουν μάχη με τους αποικιοκράτες, με μόνο ένα πιστόλι και 5 – 6 σφαίρες ο καθένας, έναντι στα αυτόματα και στα πολυβόλα των βρετανών. Ιδιαίτερα στη Μάχη της 31ης Αυγούστου, γνώριζαν την αυστηρή φρούρηση τόσο του χώρου όσο και του ασθενούς που μετέφεραν για εξέταση. Σε αντίθεση με όλες τις άλλες μάχες που αναγκάστηκαν να δώσουν οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, προκειμένου να μην παραδοθούν, όταν οι Βρετανοί ανακάλυψαν τις κρύπτες τους (Μαχαιράς, Δίκωμο, Αχυρώνας, Ορά κλπ), οι αγωνιστές της “ΜΑΧΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΥ”, πήγαν οι ίδιοι να συναντήσουν και να πολεμήσουν τον πάνοπλο αντίπαλο, χωρίς να δειλιάσουν, όταν μάλιστα η ΕΟΚΑ, λόγω του μεγάλου ρίσκου, δεν την έκρινε υποχρεωτική…

Ο ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΑΚΟΥΛΛΗΣ

Ο τρίτος ήρωας της κοινότητας Γερίου, είναι ο Κυριάκος Κακουλλής, ο οποίος υπηρετώντας ως ειδικός αστυνομικός κατά τη διάρκεια της Τουρκανταρσίας (1963 – ’64), έπεσε μαχόμενος στη “Μάχη των Καζιβερών” στις 19 Μαρτίου 1964.