Σε τρεις άξονες εδράζεται το σχέδιο της Κυβέρνησης για την ενίσχυση των αμυντικών δυνατοτήτων της Εθνικής Φρουράς. Σύμφωνα με τα όσα ανέφερε ενώπιον της Επιτροπής Οικονομικών της Βουλής ο υπουργός Άμυνας, Βασίλης Πάλμας, η Κύπρος προωθεί την αναβάθμιση κρίσιμων υποδομών, τη σύμπραξη με τις ΗΠΑ για εξοπλιστικά προγράμματα και την αξιοποίηση του ευρωπαϊκού κανονισμού SAFE, παράλληλα με νομοθετική αναθεώρηση για την απόκτηση υλικού.
Το πλαίσιο, το οποίο παρουσιάστηκε κατά την εξέταση του προϋπολογισμού του Υπουργείου Άμυνας για το 2026, προβλέπει δαπάνες ύψους €628,1 εκατομμύριων, αυξημένες κατά περίπου €39,7 εκατ. σε σχέση με τον προϋπολογισμό του 2025.
Ιδιαίτερης σημασίας, σύμφωνα με τον κ. Πάλμα, είναι η αναβάθμιση της Ναυτικής Βάσης στο Μαρί, όπου το κόστος εκτιμάται ότι θα ξεπεράσει τα €200 εκατομμύρια. Παράλληλα, υπάρχει ενδιαφέρον από τις ΗΠΑ για συνεργασία στην αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό της αεροπορικής βάσης «Ανδρέας Παπανδρέου» στην Πάφο.
Ο υπουργός τόνισε ότι οι αναβαθμίσεις υποδομών είναι συνυφασμένες με τις συμμαχίες που συνάπτει η Κυπριακή Δημοκρατία και θα ενισχύσουν την αποτρεπτική ισχύ της χώρας.
Στο πεδίο των εξοπλιστικών, ο κ. Πάλμας παρουσίασε το πλαίσιο συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η συνεργασία αφορά στο πλεονάζον στρατιωτικό υλικό (excess defence articles), δηλαδή την απευθείας προμήθεια πλεονάζοντος υλικού από τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τον ΥΠΑΜ, στόχος είναι οι απευθείας συνομιλίες με το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας, για την διεκπεραίωση αυτών των παραγγελιών που να εξυπηρετούν τον σχεδιασμό του ΥΠΑΜ και τις ανάγκες του ΓΕΕΦ, με κατάρτιση σχετικής λίστας εξοπλισμών.
Πρόσθεσε επίσης, ότι συζητείται και η συνεργασία σε θέματα ασφάλειας και αντιτρομοκρατίας, όπως και ανταλλαγή εμπειριών και συστημάτων στο πλαίσιο ευρύτερης συνεργασίας.
Ο κ. Πάλμας επισήμανε πως «δεν ισχυριστήκαμε ποτέ ότι η Κύπρος θα γίνει υπερδύναμη, όμως οφείλουμε να διαφυλάξουμε την κυριαρχία μας», ήταν η ρητή διατύπωση που χρησιμοποίησε ενώπιον της Επιτροπής.
Νομοθετική αναθεώρηση και αμυντική βιομηχανία
Ο Διευθυντής Άμυνας της Διεύθυνσης Γενικών Προσφορών και Ανάπτυξης Αμυντικών Δυνατοτήτων του Υπουργείου Άμυνας, Παναγιώτης Χατζηπαυλής, δήλωσε ότι βρίσκεται σε εξέλιξη εκτενής συζήτηση για την αναθεώρηση της νομοθεσίας περί απόκτησης εξοπλιστικών, αναφορικά με την πρόταση για συμμετοχή στο 15% της Κυπριακής Αμυντικής Βιομηχανίας. Όταν ολοκληρωθεί η διαβούλευση, όπως είπε, θα κατατεθούν στη Βουλή συγκεκριμένες προτάσεις. Στόχος είναι να διευρυνθούν οι δυνατότητες συνεργασίας με ξένες βιομηχανίες και κράτη, όπως με την Ελλάδα με την οποία βρισκόμαστε σε «συνεχείς επαφές», ώστε η κυπριακή αμυντική βιομηχανία να συμμετέχει με πιο σταθερό τρόπο σε προγράμματα και να ενισχυθεί η εγχώρια τεχνογνωσία και παραγωγή.
Η αναχαίτηση της Τουρκίας από το SAFE
Το ποσό που αντιστοιχεί στην Κύπρο από το SAFE ανέρχεται σε €1,2 δισεκατομμύρια ευρώ, με ορίζοντα αποπληρωμής τα 45 έτη.
Ωστόσο, ο κ. Πάλμας επισήμανε ότι υπάρχουν πολιτικά ζητήματα στην εφαρμογή του κανονισμού που αφορούν την εμπλοκή της Τουρκίας στο χρηματοδοτικό αυτό εργαλείο. Σε δημόσιες πολιτικές τοποθετήσεις ο αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, είχε σημειώσει ότι χώρα που απειλεί κράτος-μέλος δεν μπορεί να συμμετάσχει στο SAFE. Υπογράμμισε ότι υπάρχει παρασκήνιο σε διάφορα επίπεδα για την συμμετοχή της Τουρκίας μέσω τρίτων χωρών, εκφράζοντας αμφιβολίες, για το αν μπορεί η Κύπρος να μπλοκάρει τελικά την συμμετοχή της.
«Το έθεσα και στην Ύπατη Εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Ασφάλειας, Κάγια Κάλας και δεν πήρα σαφή απάντηση. Το ίδιο ίσχυσε και με τον Επίτροπο Άμυνας της ΕΕ Άντριους Κουμπίλιους, ο οποίος απέφυγε να απαντήσει με σαφήνεια. Θα παλέψουμε μαζί με την Ελλάδα, που είναι στην ίδια κατάσταση μαζί μας, για να αποτρέψουμε τη συμμετοχή της Τουρκίας», ανέφερε.
Χρηματοδοτικά πλαίσια και ρόλος ΓΕΕΦ
Στην πρώτη του παρουσία ενώπιον της Επιτροπής, ο νέος Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, Αντιστράτηγος Εμμανουήλ Θεοδώρου, τόνισε ότι θα αξιοποιηθούν τα υπάρχοντα χρηματοδοτικά πλαίσια και τα «διδάγματα» από τον διεθνή χώρο για να εφαρμοστούν «έξυπνες λύσεις» στην Εθνική Φρουρά. Στόχος, όπως είπε, είναι με «σχεδιασμό και ορθολογισμό» να επιτευχθεί το βέλτιστο αποτέλεσμα με τα διαθέσιμα μέσα.
Ο κ. Πάλμας, από την πλευρά του, χαρακτήρισε τις προκλήσεις «υπαρκτές αλλά διαχειρίσιμες», καλώντας σε «προσηλωμένη και προσγειωμένη προσέγγιση». Επανέλαβε την εκτίμηση ότι το timing είναι κατάλληλο για να ενισχυθεί περαιτέρω η θέση της Κύπρου στο διεθνές πεδίο, τόσο μέσω των επενδύσεων σε υποδομές όσο και μέσω των εξοπλιστικών και συνεργασιών.
