Ο «Φ» αποκαλύπτει σήμερα το περιεχόμενο ενός εκ των ντοκουμέντων, το οποίο, στη βάση πληροφοριών μας, περιλαμβάνονται στο μαρτυρικό υλικό της υπόθεσης με τα εμπιστευτικά έγγραφα των Κεντρικών Φυλακών.
Για την υπόθεση κατηγορούνται οκτώ πρόσωπα, μεταξύ των οποίων η πρώην διευθύντρια του σωφρονιστικού ιδρύματος, Άννα Αριστοτέλους, η τότε ανώτερη λειτουργός των Φυλακών, Αθηνά Δημητρίου πέντε σωφρονιστικοί υπάλληλοι (η διαδικασία παραπομπής σε απευθείας δίκη ενώπιον Κακουργιοδικείου έγινε την περασμένη Δευτέρα).
Πρόκειται για επιστολή που είχε στείλει τον Φεβρουάριο του 2014 ο τότε διοικητής της Μηχανοκίνητης Μονάδας Άμεσης Δράσης (ΜΜΑΔ), Σάββας Χρίστου, προς τον υπουργό Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξης τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, Ιωνά Νικολάου. Ο κ. Χρίστου ηγήθηκε της προσπάθειας για εξομάλυνση της κατάστασης στις Κεντρικές Φυλακές και είχε προβεί σε εισηγήσεις για τη μόνιμη επίλυση προβλημάτων στο σωφρονιστικό ίδρυμα.
Αυτή η επιστολή αποτελείται από τέσσερις σελίδες και σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες της εφημερίδας μας, αποτελεί ένα από τα έγγραφα που εντοπίστηκαν στην οικία του κατηγορούμενου αρχιδεσμοφύλακα, ο οποίος θα εμφανιστεί μαζί με τα άλλα επτά πρόσωπα στο Κακουργιοδικείο στις 30 Ιανουαρίου του 2026. Μάλιστα, όπως πληροφορούμαστε, η Αστυνομία πριν διαβιβάσει τον φάκελο της γνωστής υπόθεσης των εγγράφων στον Γενικό Εισαγγελέα, είχε λάβει καταθέσεις για την εν λόγω επιστολή από σχετιζόμενα μ’ αυτήν πρόσωπα.
Αυτή είναι η μια είδηση στην προκειμένη περίπτωση. Η έτερη είδηση που απορρέει από το περιεχόμενο της επιστολής που αποκαλύπτουμε σήμερα, έχει να κάνει με τις εισηγήσεις του Σάββα Χρίστου. Ο κ. Χρίστου μετά την επέμβαση και την παραμονή της ΜΜΑΔ στον χώρο των Κεντρικών Φυλακών για περίπου έναν μήνα (από 12/1/2014), είχε κληθεί από τον Ιωνά Νικολάου να κάνει εισηγήσεις για τη βελτίωση της κατάστασης στο σωφρονιστικό ίδρυμα. Μέχρι και τον Ιανουάριο του 2014 είχαμε κατά συρροή αυτοχειρία κρατουμένων (είχαν γίνει πέντε μέχρι τότε) και έναν βιασμό 22χρονου από τέσσερις συγκρατούμενούς του.
Επισημάνσεις
Ο κ. Χρίστου, με βάση τα όσα κατέγραφε στην εμπιστευτική επιστολή προς τον υπουργό, επεσήμαινε όχι μόνο το γεγονός ότι έπρεπε να τύχουν σεβασμού τα δικαιώματα των κρατουμένων, αλλά και ότι έπρεπε να στηριχθούν οι δεσμοφύλακες. Οι επισημάνσεις του κ. Χρίστου ήταν συγκεκριμενοποιημένες. Υπεδείκνυε με σαφείς αναφορές τα προβλήματα που διαπίστωσε και προχωρούσε σε εισηγήσεις με στόχο την εξυγίανση του σωφρονιστικού ιδρύματος.
Ο τραγέλαφος είναι ότι διαβάζοντας τη διαβαθμισμένη επιστολή, που συνετάχθη πριν από σχεδόν 12 χρόνια, αντιλαμβάνεται κανείς πως κάποια ουσιώδη ζητήματα δεν έχουν επιλυθεί. Μπορεί κάλλιστα να σχηματίσει την εντύπωση πως έχει γραφτεί πριν από λίγους μήνες κι όχι την προηγούμενη δεκαετία.
Δυο κατηγορίες
Ο κ. Χρίστου είχε καταλήξει ότι τα σημαντικότερα προβλήματα στις Φυλακές χωρίζονται σε δυο κατηγορίες και εξηγούσε: «(α) Προβλήματα που αφορούν τους κατάδικους και (β) προβλήματα που αφορούν το προσωπικό των Κεντρικών Φυλακών (δεσμοφύλακες)».
Απαριθμώντας τα ζητήματα με τους κρατούμενους, εστίαζε στον (1) σωστό διαχωρισμό στις πτέρυγες, στην (2) αποσυμφόρηση, στην (3) εξέταση των προβλημάτων των καταδίκων, στις (4) καλύτερες και πιο ανθρώπινες συνθήκες και στον (5) καλύτερο έλεγχο στην είσοδο των Κεντρικών Φυλακών.
Για δεσμοφύλακες
Σε ό,τι αφορά τους δεσμοφύλακες, ο τότε διοικητής της ΜΜΑΔ είχε καταλήξει ότι υπήρχε υποστελέχωση αξιωματικών. Εξηγούσε ότι ο αριθμός όσων αξιωματικών διενεργούν και εποπτεία στο προσωπικό «είναι μειωμένος με αποτέλεσμα οι έλεγχοι να μην είναι ικανοποιητικοί».
Κατέγραφε ότι δεν γίνονταν συσκέψεις του προσωπικού «με αποτέλεσμα να μην επιλύονται τυχόν προβλήματα που προκύπτουν». Εξηγούσε πως «δεν υπάρχει συνεργασία και συντονισμός/ αλληλοενημέρωσης». Διαπίστωνε πως ήταν «μειωμένη έως ανύπαρκτη η εκπαίδευση του προσωπικού σε θέματα αντιμετώπισης έκτακτων περιστατικών και καταστάσεων» Τέλος, σε ό,τι αφορά πάντα τους δεσμοφύλακες, επεσήμαινε ότι ήταν «αυξημένος ο φόρτος εργασίας για το προσωπικό, με αποτέλεσμα να επικρατεί ένταση μεταξύ τους και άγχος». Προσέθετε πως «το ηθικό τους δεν είναι ακμαίο και η μεταξύ τους επικοινωνία δεν είναι πολύ καλή. Λόγω μειωμένου προσωπικού υπάρχει φόρτος εργασίας και δυσκολίες στη χορήγηση των αδειών απουσίας, με αποτέλεσμα σαν υπαλλακτική λύση ή σαν κεκτημένο δικαίωμα να λαμβάνουν άδειες ασθενείας».
Παρεμφερή ζητήματα
Στην επιστολή του, ο Σάββας Χρίστου ανέλυε το θέμα της «εισαγωγής παράνομων αντικειμένων στις Φυλακές», αλλά και ζητήματα που είχε εντοπίσει όσον αφορά στον χειρισμό του Κλειστού Κυκλώματος Παρακολούθησης (CCTV) του σωφρονιστικού ιδρύματος. Γινόταν, επίσης, αναφορά στην ακαταλληλότητα των κτηριακών εγκαταστάσεων.
Οι λύσεις σε προβλήματα που υφίστανται μέχρι και σήμερα
Ο πρώην υποδιοικητής της ΜΜΑΔ, ο οποίος έχει αφυπηρετήσει από το αστυνομικό Σώμα, κατέγραφε και συγκεκριμένα μέτρα προς επίλυση των προβλημάτων που είχε επισημάνει κατά τον έναν μήνα.
Εισηγείτο μέτρα για το πώς πρέπει να γίνονται οι έλεγχοι στις Φυλακές (σ.σ. σε κρατούμενους και δεσμοφύλακες), μηχανισμούς για να βελτιωθούν οι συνθήκες για τους δεσμοφύλακες, όπως ορισμός συμβούλου για ψυχιατρική στήριξη των σωφρονιστικών υπαλλήλων και γενικότερα άλλες ενέργειες για εξύψωση του ηθικού τους.
Ακόμη και για τις βάρδιες των δεσμοφυλάκων και τον τρόπο που αυτές πρέπει να λειτουργούν, έκανε συγκεκριμένες εισηγήσεις, ενώ πρότεινε στον υπουργό Δικαιοσύνης σύσταση «ανεξάρτητης υπηρεσίας για τον έλεγχο δεσμοφυλάκων κατά την είσοδο από τον χώρο των Φυλακών». Μέτρα προτεινόταν και για διαχείριση κρίσεων.
Πηγή μας που είναι σε θέση να γνωρίζει επ’ ακριβώς την κατάσταση στις Κεντρικές Φυλακές, όταν ρωτήθηκε από τον «Φ» στο πλαίσιο του παρόντος ρεπορτάζ, ανέφερε πως πολλά απ’ όσα ίσχυαν τότε και επισημαίνονται στην επιστολή του κ. Χρίστου, ακόμα δεν έχουν επιλυθεί. Αναφέρθηκε στο θέμα υποστελέχωσης, υποδεικνύοντας, μάλιστα, τα σχετικά διαβήματα συνδικαλιστών σωμάτων δεσμοφυλάκων κατά την τελευταία περίοδο, ενώ είπε πως τα φαινόμενα με τις άδειες ασθενείας είναι διαχρονικά και παραμένουν σοβαρό ζήτημα για τη λειτουργία του σωφρονιστικού ιδρύματος. Μας είπε, ακόμη, ότι δεν υπάρχει διαχωρισμός κρατουμένων. Εξήγησε πως στις πτέρυγες αναμειγνύονται ελαφροποινίτες με βαρυποινίτες. Ακόμη, ανέφερε, πως και ο διαχωρισμός των νεαρών ατόμων δεν είναι επαρκείς, καθώς έρχονται σε επαφή με άλλους κρατούμενους σε κοινές δραστηριότητες.
Την ίδια στιγμή, η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Πρόληψη των Βασανιστηρίων και της Απάνθρωπης Μεταχείρισης (CPT) σημειώνει, μεταξύ άλλων, για την κατάσταση στο σωφρονιστικό σύστημα της Κύπρου: «Η σωματική ασφάλεια εν γένει παραμένει λόγος ανησυχίας. Η κατάσταση σχετικά με τη βία μεταξύ κρατουμένων και η αμέλεια που επιδεικνύει το προσωπικό όσον αφορά το καθήκον του να προστατεύει και να προλαμβάνει τη βία, όχι μόνο δεν έχει αλλάξει, αλλά έχει χειροτερεύσει σε ορισμένους τομείς. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η έλλειψη προσωπικού πρώτης γραμμής στις Φυλακές δημιούργησε πρόσφορο έδαφος για την εμφάνιση ισχυρότερων ομάδων κρατουμένων. Η CPT επαναλαμβάνει τη θέση της ότι η ασφάλεια των κρατουμένων τίθεται σε κίνδυνο όταν επιτρέπεται η ανάπτυξη ισχυρότερων ομάδων και η επιβολή ανεπίσημων τιμωριών (…) πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για να επανεξεταστεί επειγόντως η πολιτική πρόληψης της βίας στις Κεντρικές Φυλακές Λευκωσίας καθώς και να προσληφθούν και να εκπαιδευτούν περισσότερα μέλη του προσωπικού πρώτης γραμμής».
Μόλις τα προηγούμενα 24ωρα είχαμε δυο θανάτους κρατουμένων, αλλά και σοβαρές ενδείξεις για κακοποίηση προσώπων που εκτίουν ποινές φυλάκισης. Επιπλέον, η είσοδος απαγορευμένων αντικειμένων στις Φυλακές παραμένει σοβαρό πρόβλημα. Στις 19/2/24 είχαμε αποκαλύψει χαρακτηριστικά πως ο πρώην αρχηγός Αστυνομίας, Στέλιος Παπαθεοδώρου, είχε δώσει οδηγίες για να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο εισαγωγής κινητών τηλεφώνων και ναρκωτικών στις Φυλακές.
