Ο Γεώργιος Ταμάσσιος γράφει για τον Ελλαδίτη εκπαιδευτικό, λόγιο, δημοσιογράφο και εθνικό αγωνιστή, υπέρμαχο του αγώνα της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, Νικόλαο Καταλάνο, με αφορμή τη μη επανατοποθέτηση της προτομής του στην Πλατεία Ελευθερίας.
Πρόσφατα ολοκληρώθηκαν οι εργασίες ανάπλασης της λεγόμενης Πλατείας Ελευθερίας και με έκπληξη, αλλά και με μεγάλη θλίψη, διαπιστώσαμε κάτι το οποίο, λίαν επιεικώς, χαρακτηρίζουμε ως παράλειψη.
Και εξηγούμεθα: Παρατηρήσαμε ότι έχει αφαιρεθεί η προτομή ενός ανδρός που κοσμούσε για δεκαετίες την εν λόγω «πλατεία», ο οποίος προσέφερε, όσον ολίγοι, ανεκτίμητες υπηρεσίες στην ελληνική παιδεία της Κύπρου και μάλιστα σε δίσεκτους χρόνους.
Πρόκειται για την προτομή του εξαίρετου Έλληνα εκπαιδευτικού, του αείμνηστου Νικόλαου Καταλάνου. Ο Καταλάνος ήταν Ελλαδίτης εκπαιδευτικός, λόγιος δημοσιογράφος και εθνικός αγωνιστής, υπέρμαχος του αγώνα της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα. Στην Κύπρο έζησε 20 περίπου χρόνια κι ανέπτυξε ποικίλη κι έντονη δραστηριότητα. Η σημαντική και άμεση ανάμειξή του στα κυπριακά πράγματα άρχισε από το 1893, οπότε διορίστηκε ως καθηγητής στο Παγκύπριο Γυμνάσιο της Λευκωσίας.
Λέγεται ότι βασικός λόγος της αποχώρησής του από το Παγκύπριο Γυμνάσιο και την εκπαίδευση γενικότερα, το 1896, ήταν το ότι αρνήθηκε πεισματικά να παραστεί σε εκδήλωση προς τιμήν του τότε Βρετανού ύπατου αρμοστή, σερ Γουόλτερ Σένταλ.
Ο Καταλάνος διετέλεσε παράγων και του σωματείου «Ανόρθωσις» Αμμοχώστου, του οποίου υπήρξε κι ο πρώτος επίτιμος πρόεδρος (εξελέγη στις 5 Φεβρουαρίου 1911, πέντε μέρες μετά την ίδρυση του σωματείου). Είχε χαρακτηρισθεί από τους Άγγλους ανεπιθύμητο πρόσωπο κι απελάθηκε από την Κύπρο στις 24 Απριλίου 1921. Αφορμή στάθηκε η πρωταγωνιστική του δράση στους εορτασμούς που είχαν οργανωθεί στην Κύπρο τον Μάρτιο του 1921 με την ευκαιρία της εκατονταετηρίδας από την έναρξη της ελληνικής επανάστασης.
Εύλογα τίθενται ορισμένα ερωτήματα. Γιατί αυτή η απαράδεκτη αφαίρεση της προτομής του Νικόλαου Καταλάνου από τον χώρο στον οποίο ήταν για χρόνια τοποθετημένη; Υπάρχει κάποια σκοπιμότης; Μήπως ενοχλεί ορισμένους ανθέλληνες;
Δεν ζητούμε ούτε απαντήσεις ούτε εξηγήσεις στα ερωτήματα αυτά. Το μόνο που όχι μόνο ζητούμε αλλά και απαιτούμε, και επιβάλλεται να γίνει αμέσως, είναι να επιδειχθεί εκ μέρους των αρμοδίων το πρέπον σέβας προς τον άνδρα αυτόν, αλλά και προς την ιστορία του τόπου και να τοποθετηθεί η προτομή αυτή στη παλαιά της θέση για να κοσμεί και πάλι την Λευκωσία και να θυμίζει την προσφορά του σπουδαίου αυτού ανδρός.
