Την 1η Μαΐου τιμάται η ημέρα των εργατών και των αγώνων τους για καλύτερες συνθήκες εργασίας σε όλο τον κόσμο. Οι δύσκολες συνθήκες εργασίας, τα 11ωρα και 14ωρα που εργάζονταν και οι χαμηλές αποδοχές, οδήγησαν τα εργατικά συνδικάτα των Η.Π.Α. να οργανωθούν το 1886 και να διεκδικήσουν το 8ωρο με καλύτερες συνθήκες εργασίας. Την 1η Μαΐου άρχισαν οι απεργιακές κινητοποιήσεις στις οποίες πήραν μέρος περίπου 340.000 εργάτες από 1.200 εργοστάσια των Η.Π.Α. Στο Σικάγο ήταν η πιο μαχητική πορεία στην οποία έλαβαν μέρος 80.000 άνθρωποι. Οι διαδηλωτές ήταν αποφασισμένοι για τη διεκδίκηση του οκταώρου. Το σύνθημά ήταν «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση και 8 ώρες ύπνο». Ήταν μία ειρηνική πορεία, χωρίς βίαια επεισόδια όπως προέβλεπαν τα Μ.Μ.Ε. Στη συνέχεια η απεργία άρχισε να εξαπλώνεται στο Σικάγο. Τα πρώτα επεισόδια σημειώθηκαν στο εργοστάσιο θεριστικών μηχανών Μακ Κόρμικ όπου τριακόσιοι απεργοσπάστες παρέμειναν στο εργοστάσιο την ώρα που έκλεινε με αποτέλεσμα να ακολουθήσει συμπλοκή με τους απεργούς με παρέμβαση της αστυνομίας και έξι νεκρούς.
Μετά από αυτό τα εργατικά συνδικάτα οργάνωσαν μία μεγάλη συγκέντρωση στην πλατεία Χέιμαρκετ στις 4 Μαΐου καταγγέλλοντας την αστυνομική βία. Η συγκέντρωση είχε μεγάλη συμμετοχή και ήταν ειρηνική. Προς το τέλος όμως κάποιος έριξε βόμβα και η αστυνομία άρχισε να πυροβολεί αδιάκριτα το πλήθος. Ο θλιβερός απολογισμός εκείνης της ημέρας ήταν τέσσερις διαδηλωτές νεκροί και πολλοί άλλοι τραυματίες ενώ από την άλλη οκτώ νεκροί αστυνομικοί και επτά τραυματίες. Οκτώ συνδικαλιστές κατηγορήθηκαν για τα γεγονότα εκ των οποίων οι τέσσερις καταδικάστηκαν σε θάνατο. Η Εργατική Πρωτομαγιά θεσπίστηκε επίσημα τον Ιούλιο του 1889 στο Παρίσι στη διάρκεια του ιδρυτικού συνεδρίου της Δεύτερης Διεθνούς (Σοσιαλιστικής Διεθνούς) που συμμετείχαν πάνω από 350 αντιπρόσωποι συνδικάτων από είκοσι χώρες, ως ανάμνηση της αιματηρής απεργίας του Σικάγου για την καθιέρωση του οκταώρου. Καθιερώθηκε σαν παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης και συνδέθηκε με τους εργατικούς αγώνες. Γιορτάζεται δε την ίδια ημέρα στις περισσότερες χώρες του κόσμου όπως και στην Κύπρο.
Στην Κύπρο η μακρά διάρκεια της Τουρκοκρατίας και η δύσκολη περίοδος της αποικιοκρατίας, δημιούργησαν συνθήκες οικονομικής εξαθλίωσης και κοινωνικής παρακμής, με συνέπεια, η ανάγκη επιβίωσης να δημιουργούσε προτεραιότητες που επέτρεπαν την απόλυτη εργοδοτική εκμετάλλευση. Χωρίς να υπάρχει μια υποτυπώδης δομή που να παρείχε στοιχειώδη προστασία και κατοχύρωση για τους εργαζόμενους. Οι ώρες απασχόλησης ήταν γενικά από την ανατολή μέχρι τη δύση του ήλιου, ενώ σε επαγγέλματα όπως τα ραφεία και τα υποδηματοποιεία η εργασία συνεχιζόταν το βράδυ με το φως της λάμπας. Τα ημερομίσθια δεν αρκούσαν για να ζει μια οικογένεια πάνω από το όριο της φτώχειας. Οι αγώνες των εργαζομένων σε κάπως οργανωμένη βάση άρχισαν επί Αγγλοκρατίας, από το 1920. Ενισχύθηκαν δε μέσα στη δεκαετία του 30’ και κορυφώθηκαν με τις αιματηρές απεργιακές κινητοποιήσεις των μεταλλωρύχων το 1948. Κατά τη διάρκεια των διαφόρων εργατικών κινητοποιήσεων η εργοδοσία, σε συνεργασία με τις Αρχές, προχωρούσαν στην καταστολή και στη σύλληψη των πρωτεργατών.
Το νεοεμφανισθέν κομμουνιστικό κίνημα αναμίχθηκε έντονα στα εργασιακά θέματα με την δημιουργία σωματείων εργαζομένων με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών ζωής τους. Σημαντικές απεργίες σημειώθηκαν το 1923 και το 1925 στα μεταλλεία της Κυπριακής Μεταλλευτικής Εταιρείας με αίτημα τις καλύτερες συνθήκες εργασίας. Στον Αμίαντο το 1927 οι εργάτες αξίωσαν και πέτυχαν τη μείωση των ωρών εργασίας τους από δέκα σε εννιά τη μέρα. Το 1929 και πάλι στον Αμίαντο οι εργάτες έκαναν μεγάλη απεργία με αίτημα την αύξηση των μισθών και το δικαίωμα τους να αγοράζουν το ψωμί τους από όπου ήθελαν και όχι από τους φούρνους της εταιρείας, που ήταν ακριβότεροι. Η απεργία αυτή εξελίχθηκε σε εξέγερση και πολλοί εργάτες φυλακίστηκαν, άλλοι πλήρωσαν πρόστιμα και 24 εξορίστηκαν από την περιοχή του μεταλλείου και του χωριού που θεωρούνταν ιδιωτική περιοχή της εταιρείας.
Το 1939 υπήρξε σημαντική χρονιά για το συνδικαλιστικό κίνημα αφού γράφτηκαν 32 καινούριες συντεχνίες, ενώ συμφωνήθηκε η πρώτη συλλογική σύμβαση που κατοχύρωνε ουσιαστικά τον θεσμό της συντεχνίας και το οχτάωρο στις οικοδομές. Μέχρι και το 1941, το οχτάωρο είχε πλέον εφαρμοστεί καθολικά σε όλο το νησί. Με την απεργία του 1944 που διήρκεσε 24 μέρες κερδήθηκε η τιμαριθμική αναπροσαρμογή που ισχύει μέχρι σήμερα. Το 1948 υπήρξε πολύ ταραχώδες αφού είχαμε απεργίες αλλά και αντιπαραθέσεις μεταξύ των συντεχνιών με συγκρούσεις δεξιάς (ΣΕΚ) και αριστεράς (ΠΕΟ). Σημαντική εξέλιξη το 1956, στη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ, ήταν η θέσπιση του πρώτου νομοσχεδίου για τη δημιουργία του συστήματος των κοινωνικών ασφαλίσεων στην Κύπρο, κάνοντας πράξη ένα πάγιο αίτημα της εργατικής τάξης και του συνδικαλιστικού κινήματος.
Στην πορεία της Κυπριακής Δημοκρατίας έγιναν πολλές επιτυχείς προσπάθειες βελτίωσης της οικονομίας και της ευημερίας του λαού. Το συνδικαλιστικό κίνημα αποτελείται σήμερα από πολλές συντεχνίες που συνεργάζονται παρουσιάζοντας κοινά αιτήματα, κατά κλάδους, στις διαπραγματεύσεις με τους εργοδότες για βελτιώσεις μισθών, μέσα στα πλαίσια που επιτρέπει η οικονομία. Υπάρχει θετικό κλίμα και στη συνεργασία κυβέρνησης και συντεχνιών, χαμηλή ανεργία και οι εργαζόμενοι στην πλειοψηφία τους απολαμβάνουν αρκετά καλούς όρους εργασίας.
* Kάτοχος μεταπτηχιακών στην Διοίκηση και στη Λογιστική.
