Το άρθρο αυτο πραγματεύεται αφενός την ικανότητα του Καπιταλισμού να διαχειριστεί τις συνέπειες της κρίσης αφετέρου την ανεπάρκεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να αντιληφθεί και να διαχειριστεί έγκαιρα τις συνέπειες αυτές.
Είναι ξεκάθαρο εδώ και μερικές δεκαετίες ότι ο καπιταλισμός νοσεί βαριά˙ αυτό θεωρώ πως δεν χρειάζεται ανάλυση οποιονδήποτε στοιχείων της Eurostat ή των στατιστικών υπηρεσιών των χωρών, αλλά μια ματιά στην καθημερινότητα του κόσμου. Όπως είπε και ο Φιντέλ Κάστρο( πρωθυπουργός της Κούβας 1959-1976, Πρόεδρος 1976-2008) «μιλάνε για την αποτυχία του σοσιαλισμού. Πού είναι όμως η επιτυχία του καπιταλισμού στην Αφρική, στη Λατινική Αμερική και στην Ασία;»
Τι είναι όμως ο καπιταλισμός με απλά λόγια; Είναι ο δυσανάλογα μεγάλος όγκος πλούτου που έχει συγκεντρωθεί στα χέρια μιας ελίτ, που συχνά μεταβαίνει από τις επιχειρήσεις στην πολιτική και το αντίθετο (βλ. Donald Trump). Αυτό, προκαλεί τη δυσφορία της κοινής γνώμης, την ενίσχυση του λαϊκισμού και των ποσοστών των ακροδεξιών κομμάτων και απόψεων. Οι τελευταίες δυσοίωνες εξελίξεις, όπως η οικονομική κρίση, ο COVID 19, οι αρνητικές τιμές στο πετρέλαιο, η πτώση των μετοχών κ.ά, έχουν προκαλέσει μια αναστάτωση στους καπιταλιστές που τρέχουν να αναδιανείμουν τον πλούτο.
Ο νέος ιός ήρθε και χτύπησε τον νεοφιλελευθερισμό στην «αχίλλειο του φτέρνα». Τι σημαίνει αυτό; Οι πλείστες οικονομίες δεν ήταν καθόλου προετοιμασμένες, τόσο για τις οικονομικές επιπτώσεις του ιού, όσο και για την υγειονομική προφύλαξη των κατοίκων της από την πανδημία, με αποτέλεσμα την, σχεδόν, κατάρρευση των Εθνικών Συστημάτων Υγείας.
Σύμφωνα με μια μελέτη του οίκου McKinsey στις 21 Απριλίου, σχεδόν 60 εκατομμύρια Ευρωπαίοι εργαζόμενοι -ένα εκπληκτικά μεγάλο ποσοστό- μπορούν να δουν το εισόδημα τους να μειώνεται δραστικά, ενώ πολλοί από αυτούς θα χάσουν τις εργασίες τους. Όσον αφορά στην Κύπρο, ο Υπουργός Οικονομικών, κ. Κωνσταντίνος Πετρίδης, σε δηλώσεις του στις 22 Απριλίου εκανε αναφορά για «ορατό κίνδυνο χρεοκοπίας», τόσο βαθύ που εάν δεν ληφθεί υπόψη άμεσα, «τότε θα καταρρεύσουν και τα συστήματα υγείας και θα χαθούν περισσότερες ζωές.»
Σε άρθρο του, ο Peter Isackson στις 7 Απριλίου αναφέρεται μεταξύ αλλών στην τράπεζα Macquarie Wealth, μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες στον κόσμο, η οποία απευθύνεται στους επενδυτές της και αναφέρει ότι «ο συμβατικός καπιταλισμός πεθαίνει ή τουλάχιστον μετατρέπεται σε μια κοντινή έκδοση του κομμουνισμού». Έμεινα έκπληκτος, διότι δεν περίμενα, σε καμιά περίπτωση, οι αναλυτές της Macquarie, όντας καπιταλιστές, να έχουν καταλάβει, ότι τα κράτη θα πρέπει να δώσουν περισσότερη έμφαση και βαρύτητα σε έννοιες, όπως αυτές της δικαιοσύνης και της ευημερίας.
Ένα τρανό παράδειγμα της αποτυχίας του καπιταλισμού, σε διάφορους τομείς, είναι η Ε.Ε. Αρχικό όραμα των πατέρων της (1950) Ενωμένης Ευρώπης, Schuman και Monnet, ήταν η αλληλεγγύη και η συνεργασία των λαών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Αυτό, δεν έχει εφαρμοστεί ή κάπου αλλοιώθηκε στην πορεία, λόγω των οικονομικών συμφερόντων των ισχυρών κρατών απέναντι στα μικρά κράτη, στον ψυχρό πόλεμο και στις σπασμωδικές κινήσεις της Ε.Ο.Κ για την “νίκη” κατά της Σοβιετικής Ένωσης και συνεπώς του κομμουνισμού, με αποτέλεσμα, οι πολιτικές της να οδηγήσουν σε ένα κοινωνικό και οικονομικό αμοραλισμό.
Έτσι σιγά-σιγά με την άνθηση του νεοφιλελευθερισμού στη Μεγάλη Βρετανία, με τη διακυβέρνηση της Μάργκαρετ Θάτσερ (Πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου 1979-1990), και στον άναρχο καπιταλισμό, που έχει εφαρμόσει, οι ανθρωπιστικές αξίες κάπου χάθηκαν στο δρόμο προς το κέρδος. Τι απέγιναν όμως οι στόχοι, τα ήθη και οι αξίες που δημιούργησαν εξ αρχής αυτή την κοινότητα; έγιναν αμοραλισμός, εθνικισμός, οικονομικές ανισότητες, λάθος διαχείριση, τόσο στον υγειονομικό τομέα (βλ. COVID 19), όσο και στο προσφυγικό και κατ’ επέκταση σε σαθρά δομημένες και καιροσκοπικές πολιτικές της Ένωσης.
Με βάση, λοιπόν, τα πιο πάνω, τα κράτη θα πρέπει σταδιακά να προβληματιστούν τόσο για τον λόγο ύπαρξης της συγκεκριμένης “Ένωσης”, όσο και για την επάρκεια του καπιταλισμού, ως συστήματος, στην κάλυψη των αναγκών της κοινωνίας. Και όταν το σκεφτούν, καλά είναι να ιεραρχήσουν τις ανάγκες τους βάζοντας το τετράπτυχο Πολιτική – Οικονομία- Κοινωνία – Υγεία πάνω στον δρόμο για σεβασμό, αλλά και αξιοπρέπεια στις μεταξύ τους σχέσεις. Τότε μόνο θα υπάρξει βελτίωση στις ανθρώπινες σχέσεις και ισονομία στα κράτη μέλη.
* Μαθητής Λυκείου
