Εκφοβισμός, καταπιεστική, παρενοχλητική και κακοποιητική συμπεριφορά στην εργασία (το λεγόμενο mobbing), αποτελεί καθημερινότητα πολλών εργαζομένων της Κύπρου. Το εν λόγω φαινόμενο απασχόλησε την επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία απεύθυνε έκκληση προς το υπουργείο Εργασίας να καταθέσει νομοσχέδιο το συντομότερο δυνατό ώστε να περιοριστεί το πρόβλημα. Με βάση τα όσα ακούστηκαν στη Βουλή, υπάρχει σε εξέλιξη πειθαρχική έρευνα για τέτοια υπόθεση σε βάρος Αστυνόμου μετά από καταγγελία τουλάχιστον δέκα υφισταμένων του. Υπάρχουν καταγγελίες στη Cyta, στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, ακόμη και αναφορές για πολιτικά διορισμένα πρόσωπα, όπως διευθυντές και Επίτροπους. Μάλιστα, κάποιοι εργαζόμενοι εξαναγκάζονται σε παραίτηση ή εκδηλώνουν ψυχοσωματικά προβλήματα. Πάντως, σημειώθηκε, ότι τα θύματα τέτοιων συμπεριφορών διστάζουν να καταγγείλουν και γι’ αυτό έγινε λόγος για σκοτεινό αριθμό περιστατικών.

Εκ μέρους του υπουργείου Εργασίας σημειώθηκε ότι δημιουργήθηκε νομοπαρασκευαστική επιτροπή, όμως δεν βρίσκεται στα σκαριά η δημιουργία νομοσχεδίου που να ρυθμίζει τέτοια φαινόμενα στην εργασία. Υπογραμμίστηκε, δε, ότι το υπουργείο Εργασίας συμβουλεύτηκε τη Νομική Υπηρεσία, η οποία θεωρεί πως σε αυτή τη φάση δεν πρέπει να προχωρήσουν με νομοσχέδιο, αλλά να περιμένουν νομοθεσία της ΕΕ. Μια θέση που ξεσήκωσε έντονες αντιδράσεις από τους βουλευτές.

Εκ μέρους του γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως, σημειώθηκε ότι το ζήτημα κενού στη νομοθεσία ήρθε να αντιμετωπίσει το 2019 η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας (ΔΟΕ) με τη Σύμβαση 190 για τη βία και την παρενόχληση, η οποία, όμως, δεν έχει κυρωθεί από την Κύπρο. Το γραφείο δέχεται καταγγελίες και από τον ιδιωτικό τομέα –τις οποίες δεν έχουν αρμοδιότητα να εξετάσουν– και από τον δημόσιο τομέα, ημικρατικούς οργανισμούς κ.λπ.

Η καθηγήτρια εγκληματολογίας, δρ. Σταυρούλα Σουκαρά, επικαλούμενη έρευνα του ΟΗΕ, υπογράμμισε ότι μόλις το 45% ατόμων που βίωσαν τέτοια συμπεριφορά στον χώρο εργασίας, τελικά, το κατήγγειλαν. Ο ένας λόγος που τα θύματα δεν μιλούν, είναι ότι δεν γνωρίζουν πού πρέπει να απευθυνθούν. Αυτό, όπως είπε, σημαίνει ότι ο οργανισμός ή η εταιρεία όπου απασχολούνται δεν έχει μεριμνήσει. Ένας άλλος λόγος που δεν το καταγγέλλουν, είπε, είναι ότι πιστεύουν πως δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα. «Δεν το αποκαλύπτουν ούτε καν σε φιλικό ή οικογενειακό επίπεδο».

Η δρ. Σουκαρά, σημείωσε ότι δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό. «Υπάρχει επανάληψη. Στη ίδια έρευνα του ΟΗΕ, σημείωσαν ότι έπεσαν θύματα τέτοιας συμπεριφοράς από τρεις φορές και πάνω. Μάλιστα, φαίνεται να υπάρχει και κλιμάκωση. Όσο συνεχίζονται τέτοιες συμπεριφορές, τόσο χειρότερα γίνεται». Υπογραμμίστηκε ότι οι κακοποιητική αυτή συμπεριφορά, γίνεται επί σκοπό για να προκαλέσει κακό στο θύμα. Σημειώνεται, δε, ανάμεσα και σε συναδέλφους. «Υπάρχει ένας σκοτεινός αριθμός. Τα περιστατικά αυτά δεν αναφέρονται και δεν καταγγέλλονται», τόνισε. 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:

Πολλές φορές, είπε, το φαινόμενο περνάει απαρατήρητο. Ιδίως στον ψυχολογικό εκφοβισμό. «Δεν είναι κάτι που φαίνεται εξαρχής, το οποίο μπορούν και οι υπόλοιποι να δουν», είπε η δρ. Σουκαρά. Οι μορφές που μπορεί να πάρει το φαινόμενο είναι μέσω της αγενούς/ εχθρικής συμπεριφοράς, μέσω της υποτίμησης του ατόμου, αν του φωνάζουν ή το βρίζουν, να κριτικάρεται για το παραμικρό. 

Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι ψυχολογικές/ ψυχοσωματικές. Η κακοποιητική συμπεριφορά στην εργασία μπορεί να εκδηλωθεί ως επαγγελματική εξουθένωση. Επιπλέον, μπορεί να επιφέρει πτώση στην αποδοτικότητα, έλλειψη κινήτρου, έντονη δυσφορία, το άτομο να μην νιώθει καλά στην εργασία, αύξηση του συναισθήματος της μοναξιάς. Μπορεί να εκδηλώσει ως ημικρανίες, ταχυκαρδίας, διαταραχές στον ύπνο ή να οδηγηθεί ακόμη και σε κατάθλιψη. Βεβαίως, επιφέρει επιπτώσεις και στον οργανισμό/ εταιρεία, μειώνοντας την αποδοτικότητα ή την ποιότητα της εξυπηρέτησης. 

Χρειάζεται, είπε η δρ. Σουκαρά, να ληφθούν μέτρα πρόληψης. Να ενημερωθούν εργαζόμενοι για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους. Να γίνει γνωστό πού μπορούν να απευθυνθούν. Επίσης, χρειάζεται η συλλογή πληροφοριών, η εκπαίδευση και επιμόρφωση εργαζομένων, ο έγκαιρος εντοπισμός. 

Από πλευράς ΣΕΚ τονίστηκε ότι πάνε πέντε χρόνια που ζητούν τη δημιουργία νομοθεσίας που να ρυθμίζει τα φαινόμενα mobbing. Όπως σημειώθηκε, είχαν, ακόμη και καταγγελία από γυναικά προϊστάμενη προς γυναίκα υφιστάμενη. Απολύονται εργαζόμενοι, υπογραμμίστηκε με την παράκληση όπως τους θωρακίσουν με νόμο. Επιπλέον, η ΠΕΟ σημείωσε ότι τέτοια περιστατικά αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια λόγω της απορρύθμισης της εργασίας. Αυτές οι συμπεριφορές αυξάνονται όλο και περισσότερο, υπογραμμίστηκε. Το φαινόμενο, σημείωσε η ΠΑΣΥΔΥ, υπάρχει έντονα στη δημόσια υπηρεσία, εντοπίζοντας διάφορες αιτίες για την εμφάνισή του. Η ΠΟΑΣΟ σημείωσε ότι τα φαινόμενα σημειώνονται, κυρίως, από προϊστάμενους προς υφιστάμενους, ενώ έχουν σημειωθεί ανάλογα περιστατικά από πολιτικά διορισμένους προϊστάμενους σε μονοπρόσωπους οργανισμούς, όπως Επιτρόπους και διευθυντές. 

Από την πλευρά της Αστυνομίας, σημειώθηκε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των καταγγελιών εργαζομένων, αφορούν σεξουαλική παρενόχληση. Δεν υπάρχουν στοιχεία για εκφοβισμό στην εργασία. Αναφέρθηκε, δε, ότι υπάρχει ανοιχτεί υπόθεση για Αστυνόμο Α΄ τον οποίο κατήγγειλαν γύρω στους δέκα υφιστάμενους του. Η υπόθεση βρίσκεται ενώπιον πειθαρχικής επιτροπής τα τελευταία τρία χρόνια. Η επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ζήτησε όπως ενημερωθεί γραπτώς και κάλεσε την Αστυνομία να διευθετήσει άμεσα την υπόθεση, καθώς ο εν λόγω αστυνομικός αφυπηρετεί σε έξι μήνες. Σημειώθηκε, δε, ότι υπάρχει περίπτωση να μειωθεί ο βαθμός του και έτσι να αφυπηρετήσει υπό άλλες συνθήκες.

Θύμα το 12,5% των εργαζομένων στην ΕΕ

Καταπέλτης ήταν οι τοποθετήσει των βουλευτών της επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, προειδοποιώντας ότι σε περίπτωση που δεν κατατεθεί άμεσα νομοσχέδιο από το υπουργείο Εργασίας, θα καταθέσουν πρόταση νόμου. 

Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ειρήνη Χαραλαμπίδου, σημείωσε ότι η έλλειψη νομοθεσίας φέρνει κακοποιητικές συμπεριφορές στην εργασία. 

Η βουλευτής του Κινήματος Οικολόγων, Αλεξάνδρα Ατταλίδου, επικαλούμενη έρευνα της EUROFOUND υπογράμμισε ότι το 12,5% των εργαζομένων στην ΕΕ έχει δεχτεί κάποιου είδους αρνητική εργασιακή συμπεριφορά το 2021. Επικαλούμενη έρευνες, είπε ακόμη ότι η παρενόχληση και ο εκφοβισμός στην εργασία, αφορά πρωτίστως ευάλωτες ομάδες, ενώ τα περισσότερα θύματα είναι γυναίκες και σε ηλικίες 18 με 34 ετών. Σημείωσε δε και τη σημασία της αντιμετώπισης τέτοιων καταγγελιών, λέγοντας πως ο όποιος οργανισμός αντιμετωπίζει  καταγγελία, πρέπει να προστατεύει τα θύματα και να είναι αρωγός στην παροχή νομικής, ψυχολογικής ή άλλης στήριξης.

Το θέμα για το φαινόμενο της καταπιεστικής και παρενοχλητικής συμπεριφοράς στον χώρο εργασίας, έγραψε στην επιτροπή η βουλευτής του ΔΗΣΥ, Ρίτα Θεοδώρου Σούπερμαν, η οποία σημείωσε ότι ο Παγκόσμιος Οργανισμός για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, ορίζει την παρενόχληση ως μια επαναλαμβανόμενη και αδικαιολόγητη συμπεριφορά προς έναν εργαζόμενο που προκαλεί κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια τους.

Σε έρευνα του 2022, είπε, το Διεθνές Γραφείο Εργασίας, επιβεβαιώνει την ύπαρξη αυτής της μορφής βίας. Ένα φαινόμενο, όπως είπε, με θύματα 743 εκατ. άτομα σε παγκόσμιο επίπεδο. «Η πρόληψη είναι καλύτερη από τη θεραπεία», είπε η κ. Σούπερμαν, ενώ η προώθηση ενός θετικού κλίματος στην εργασία πρέπει να βασίζεται στον προσωπικό σεβασμό και αξιοπρέπεια. Ανέφερε, ακόμη, ότι πρέπει να σταλεί ξεκάθαρο μήνυμα ότι δεν υπάρχει ανοχή σε οποιανδήποτε τέτοια συμπεριφορά.

ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ

Θωρακίστε, επιτέλους, τους εργαζόμενους

Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι ενώ έχουμε κενό στην εθνική νομοθεσία, παράλληλα, δεν έχουμε κυρώσει ως χώρα ούτε τη Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) που ετοιμάστηκε το 2019 για την αντιμετώπιση της βίας και παρενόχλησης στην εργασία. Είναι, επίσης, απαράδεκτο ότι το υπουργείο Εργασίας κρύβεται πίσω από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αναμένοντας πότε θα εγκριθεί το όποιο πλαίσιο για την προστασία των πολιτών. Όλα αυτά τη στιγμή όπου είναι ξεκάθαρο ότι το φαινόμενο του εκφοβισμού υπάρχει και στους κυπριακούς χώρους εργασίας. Το γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως λαμβάνει καταγγελίες και από τον ιδιωτικό αλλά και από τον δημόσιο τομέα, τους ημικρατικούς οργανισμούς, την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Οι συνδικαλιστικές οργανώσεις φωνάζουν για θύματα που αναγκάζονται να παραιτηθούν και για ανθρώπους που αποκτούν προβλήματα υγείας. Είναι υποχρέωση της Πολιτείας να θωρακίσει τους εργαζόμενους.