Τα τελευταία δύο -τουλάχιστον- χρόνια έγινε σε διεθνές επίπεδο μια δημόσια συζήτηση για το κατά πόσον οι αυξήσεις των μισθών ανατροφοδοτούν τον πληθωρισμό.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα συζήτηση, που μας αφορά ιδιαίτερα στην Κύπρο, κυρίως αυτή την εποχή που συζητούμε για την ανάγκη εκσυγχρονισμού – βελτίωσης ή και διαφοροποίησης της Αυτόματης Τιμαριθμικής Αναπροσαρμογής (ΑΤΑ).
Όσοι λοιπόν ασχολούνται με θέματα οικονομίας, αλλά και διαχείρισης του πληθωρισμού, καλούνται να γνωρίσουν τέσσερα πράγματα, (ειδήσεις κυρίως), που είδαν πρόσφατα το φως της δημοσιότητας, ως εξής:
(α) Πρώτον «οι αυξήσεις των μισθών δεν ανατροφοδοτούν τον πληθωρισμό». Όπως αναφέρει η ελλαδική εφημερίδα «Το Βήμα» στην έκδοση της στις 20 Φεβρουαρίου 2022, το «σπιράλ της ανατροφοδότησης των μισθών και των τιμών αποτελεί ένα μύθο: ο πληθωρισμός ωθεί τους μισθούς προς τα κάτω και όχι προς τα πάνω», εξηγεί στη Wall Street Journal ο Τζατζ Γκλοκ, πρώην καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βιρτζίνια και νυν εκτελεστικός διευθυντής πολιτικής του Cicero Institute που εδρεύει στο Τέξας των Ηνωμένων Πολιτειών.
Όσοι επιμένουν στο αντίθετο, βρίσκονται σε λάθος πορεία, που στηρίζεται και εδράζεται σε μια οικονομική ιδέα και αντίληψη που οδηγεί σε λάθος πολιτικές, επισημαίνει ο Αμερικανός επιστήμονας.
(β) Όπως δημοσιεύτηκε στον διεθνή Τύπο η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής (FED) δείχνει να έχει αναθεωρήσει την άποψη που είχε υιοθετήσει μέχρι τώρα σύμφωνα με την οποίαν, οι μισθολογικές αυξήσεις τροφοδοτούν τον πληθωρισμό.
«Δεν θεωρώ ότι οι μισθοί είναι ο κύριος οδηγός του πληθωρισμού» δήλωσε ο επικεφαλής της FED Τζερόμ Πάουελ μετά τη συνεδρίαση του Μαΐου 2023 και συμπλήρωσε: «πιστεύω ότι οι μισθοί και οι τιμές κινούνται μαζί και είναι πολύ δύσκολο να πεις τι προηγείται».
Στην είδηση που μετέδωσε το Bloomberg και δημοσίευσε η «Οικονομική Καθημερινή» στις 14 Ιουνίου 2023 τονίζονται και τα εξής:
«Η παρατήρηση του Πάουελ παραπέμπει σε ένα κρίσιμο ερώτημα στη συζήτηση για την αύξηση μισθών έναντι τιμών: είναι οι μισθοί μεγάλη κινητήρια δύναμη του πληθωρισμού υπηρεσιών ή είναι πιο πιθανό να συμβαίνει το αντίστροφο; Σύμφωνα με τις δημόσιες τοποθετήσεις τους τελευταίους μήνες, υποδηλώνεται ότι η τελευταία ερμηνεία κερδίζει έδαφος».
Δηλαδή, κερδίζει έδαφος η άποψη ότι οι μισθολογικές αυξήσεις δεν είναι η κινητήρια δύναμη στην άνοδο των τιμών.
(γ) Στις 2 Απριλίου 2023 σε συνέντευξη του στον κυπριακό καθημερινό Τύπο, ο τότε Ευρωπαίος Επίτροπος Απασχόλησης και Κοινωνικών Δικαιωμάτων Nicolas Schmit ο οποίος κατάγεται από το Λουξεμβούργο εξήγησε πως, στη χώρα του «υπάρχει αυτόματη αναπροσαρμογή των μισθών στις τιμές εδώ και δεκαετίες … και ότι ένα ορισμένο επίπεδο τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των μισθών δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως κάτι απολύτως αρνητικό».
(δ) Επίσης πρέπει ακόμα να θυμόμαστε πως, υπήρξαν και άλλοι οικονομολόγοι στο παρελθόν που υποστήριξαν πως η ΑΤΑ είναι θετικό στοιχείο σε μία οικονομία. Ανάμεσα σ’ αυτούς και ο Αμερικανός Οικονομολόγος Μίλτον Φρίντμαν (1912 – 2006), ο οποίος το 1976 πήρε το Νόμπελ Οικονομίας. Και ο Φρίντμαν φίλοι εργοδότες δεν ήταν τυχαίος. Καθόλου τυχαίος. Δίδαξε μάλιστα για περισσότερο από τρεις δεκαετίες στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο.
Συμπέρασμα
Επείγει λοιπόν η προστασία της αγοραστικής αξίας των μισθών μέσα από την πλήρη καταβολή της ΑΤΑ, ενώ θα πρέπει να δοθούν και αυξήσεις, (πάντα με τεκμηρίωση), ώστε να συνεχίσουν οι πολίτες να μπορούν να ζουν και να καταναλώνουν. Άλλωστε είναι αποδεδειγμένο πως η ανάπτυξη της κυπριακής οικονομίας κατά κανόνα γίνεται μέσα από την κατανάλωση, κυρίως την ιδιωτική.
Καταληκτικά και συμπερασματικά λέμε πως, όσοι πολεμούν την ΑΤΑ (εργοδότες και πολιτικοί, σχετικοί και άσχετοι), αν πάλευαν με το ίδιο πάθος για την αύξηση της παραγωγικότητας και την πάταξη της διαφθοράς, η Κύπρος θα ήταν μίλια μπροστά …
Υ.Γ.: Στις 7 Οκτωβρίου 2025, ΟΕΒ και ΚΕΒΕ ανακοίνωσαν πως μέχρι και τις 13 Οκτωβρίου δεν θα συναντήσουν κανένα κυβερνητικό αξιωματούχο για το θέμα της ΑΤΑ. Και αυτό την ώρα που ο πρόεδρος Χριστοδουλίδης προσπαθούσε να βρει λύση στο πολυσυζητημένο ζήτημα. Κοινωνικοί εταίροι που δεν είναι στη διάθεση της Κυβέρνησης 24ώρες το εικοσιτετράωρο δεν είναι εταίροι, αλλά οτιδήποτε άλλο.
* Οικονομολόγος – Δημοσιογράφος
