Ο ξενοδοχειακός τομέας της Κύπρου αποτελεί εδώ και χρόνια ένα από τα πιο αναπτυγμένα και απαιτητικά πεδία της κυπριακής οικονομίας. Ταυτόχρονα, αποτελεί και το σημείο όπου διαμορφώνεται ένα πρωτοφανές μοντέλο εργασιακής σύγκλισης μεταξύ ντόπιων και ξένων εργαζομένων.
Η αυξημένη παρουσία εργατικού δυναμικού από τρίτες χώρες και κράτη-μέλη της ΕΕ δεν έχει δημιουργήσει τριβές αλλά, αντιθέτως, έχει λειτουργήσει καταλυτικά στην καλλιέργεια μιας νέας κουλτούρας αλληλεγγύης, σεβασμού και παραγωγικότητας.
Η θετική αυτή εξέλιξη δεν είναι προϊόν τύχης. Εδράζεται σε ένα σταθερό νομικό πλαίσιο, στη συστηματική εργοδοτική μέριμνα, καθώς και στη συνειδητή διάθεση εργαζομένων, ντόπιων και ξένων, να συνεργαστούν, να αλληλοϋποστηριχθούν και να εξελιχθούν επαγγελματικά.
Το νομικό πλαίσιο
Η Κύπρος έχει θεσπίσει ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προστασίας από διακρίσεις στην απασχόληση, εναρμονισμένο με το ευρωπαϊκό δίκαιο. Οι Οδηγίες 2000/43/ΕΚ και 2000/78/ΕΚ, οι οποίες αφορούν την απαγόρευση διακρίσεων λόγω φυλής, εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας, πεποιθήσεων, αναπηρίας και ηλικίας, έχουν ενσωματωθεί στο κυπριακό δίκαιο μέσω των Νόμων 58(I)/2004 και 59(I)/2004. Οι νομοθεσίες αυτές απαγορεύουν κάθε μορφή άνισης μεταχείρισης στην πρόσληψη, κατάρτιση, επαγγελματική ανέλιξη και όρους εργασίας.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το άρθρο 21 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ενισχύει την απαγόρευση διακρίσεων στα κράτη-μέλη της ΕΕ, ενώ η σχετική νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ερμηνεύσει εκτενώς τις αρχές της ίσης μεταχείρισης και ίσης πρόσβασης στην εργασία και την κατάρτιση.
Παράλληλα, ο Νόμος 89(I)/1996 περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία επιβάλλει στους εργοδότες την υποχρέωση παροχής ασφαλούς και υγιούς εργασιακού περιβάλλοντος, το οποίο, σύμφωνα με τις σύγχρονες κατευθυντήριες γραμμές, περιλαμβάνει και την ψυχοκοινωνική ευεξία. Η αρμονία, η συνεργασία και η απουσία διακρίσεων αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία αυτής της υποχρέωσης.
Το νομικό αυτό πλαίσιο δεν λειτουργεί απλώς ως προστατευτικός μηχανισμός. Είναι η βάση πάνω στην οποία χτίζεται η καθημερινή πραγματικότητα του ξενοδοχειακού τομέα.
Η πρακτική ενσωμάτωση
Στον ξενοδοχειακό κλάδο, η παρουσία ξένων εργαζομένων δεν αποτελεί απλή προσαρμογή στις ανάγκες της αγοράς εργασίας, αλλά έχει εξελιχθεί σε μια αρμονική συνύπαρξη που ενισχύει την παραγωγικότητα και την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα. Οι ξένοι εργαζόμενοι επιδεικνύουν υψηλή επαγγελματική συνέπεια, φιλοτιμία και τεχνογνωσία, στοιχεία που αναγνωρίζονται από τους Κύπριους συναδέλφους τους.
Η ανάληψη ευθυνών από ξένους εργαζομένους σε θέσεις εποπτικές, τεχνικές ή εξειδικευμένες, έχει ενισχύσει ακόμη περισσότερο την εμπιστοσύνη και την αποδοχή. Οι Κύπριοι εργαζόμενοι αναγνωρίζουν την προσπάθεια και την προσφορά τους, ενώ οι ξένοι νιώθουν ότι η συμβολή τους εκτιμάται και ανταμείβεται.
Η αμφίδρομη αυτή σχέση οδηγεί σε πραγματική επαγγελματική σύγκλιση. Μια εργασιακή κουλτούρα όπου η συνεργασία δεν επιβάλλεται από κανόνες, αλλά αναδύεται μέσα από την καθημερινή επαγγελματική πρακτική.
Ο ρόλος των εργοδοτών
Η συμβολή των εργοδοτών στην καλλιέργεια αυτής της κουλτούρας είναι καθοριστική. Στον ξενοδοχειακό τομέα εφαρμόζονται οργανωμένες πολιτικές ενσωμάτωσης, όπως, προγράμματα εισαγωγικής εκπαίδευσης, μαθήματα γλώσσας και επικοινωνίας, εργαστήρια τεχνικής κατάρτισης με μικτές ομάδες, συστήματα υποστήριξης από έμπειρο προσωπικό, δράσεις ομαδικότητας, ψυχαγωγικές εκδηλώσεις και ετήσιες συναντήσεις.
Οι εργοδότες αναγνωρίζουν ότι η πολυπολιτισμική ομάδα είναι σημαντικό πλεονέκτημα και όχι πρόκληση. Η διευκόλυνση της προσαρμογής των ξένων εργαζομένων μειώνει τα φαινόμενα εργασιακής σύγκρουσης, ενισχύει την απόδοση και προωθεί το ομαδικό πνεύμα. Οι πρακτικές αυτές ευθυγραμμίζονται με τις κατευθυντήριες γραμμές της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ILO 198/2006), η οποία υπογραμμίζει την ανάγκη για κοινωνική ενσωμάτωση και ισότιμη συμμετοχή των μεταναστών στην εργασία.
Η κοινωνική διάσταση
Η θετική δυναμική δεν περιορίζεται στο ωράριο εργασίας. Σε εκδηλώσεις όπως ετήσιες συναντήσεις, εταιρικά δείπνα, ψυχαγωγικές δραστηριότητες ή εορταστικές εκδηλώσεις, ξένοι και Κύπριοι εργαζόμενοι συμμετέχουν ισότιμα, επικοινωνούν, διασκεδάζουν και χορεύουν μαζί, δημιουργώντας δεσμούς που ενισχύουν ακόμη περισσότερο την ομαδικότητα. Η πρακτική εμπειρία δείχνει ότι το κοινωνικό κεφάλαιο που δημιουργείται μέσα από αυτές τις δράσεις επιστρέφει πολλαπλάσια στον χώρο εργασίας, βελτιώνοντας το κλίμα, τη συνεργασία και την αποδοτικότητα.
Συμπέρασμα
Το παράδειγμα του ξενοδοχειακού τομέα στην Κύπρο αποτελεί ζωντανή απόδειξη ότι η πολυπολιτισμικότητα, όταν συνοδεύεται από ισχυρό θεσμικό πλαίσιο, εργοδοτική μέριμνα και ανθρώπινη διάθεση συνεργασίας, μετατρέπεται σε πηγή επαγγελματικής αριστείας και κοινωνικής συνοχής. Η ενσωμάτωση των ξένων εργαζομένων δεν είναι απλώς μια αναγκαιότητα της αγοράς, αλλά ένα νέο μοντέλο σύγχρονων εργασιακών σχέσεων, το οποίο αξίζει να αναδειχθεί και να επεκταθεί και σε άλλους τομείς της κυπριακής οικονομίας. Η Κύπρος διαθέτει πλέον ένα άκρως επιτυχημένο παράδειγμα πολυπολιτισμικής ενσωμάτωσης στην εργασία, που μπορεί να αποτελέσει πυξίδα για το μέλλον της αγοράς εργασίας.
* Δικηγόρος στη Λάρνακα
