Απόφαση-σταθμός: Τέλος στις καταχρηστικές ρήτρες των τραπεζών με βούλα δικαστηρίου

Απαγορευτικό διάταγμα με το οποίο διατάσσεται η άμεση παύση και η μη επανάληψη χρήσης τυποποιημένων όρων σε συμβάσεις δανείων, οι οποίοι αναγνωρίζονται ως καταχρηστικές ρήτρες, εξέδωσε το Επαρχιακό Δικαστήριο Λευκωσίας, στις 13 Μαΐου 2025, σε υπόθεση που αφορά τον Οργανισμό Χρηματοδοτήσεως Στέγης (ΟΧΣ), αλλά αγγίζει όλα τα τραπεζικά ιδρύματα.

Η απόφαση κρίνεται από τη Νομική Υπηρεσία ως εξαιρετικά σημαντική, καθώς επηρεάζει ευρύ φάσμα δανειοληπτών και ερμηνεύει ουσιώδη νομικά ζητήματα για την εφαρμογή της σχετικής νομοθεσίας.

Η απόφαση εκδόθηκε μετά από αίτηση του Γενικού Εισαγγελέα της Δημοκρατίας, εκ μέρους του Διευθυντή της Υπηρεσίας Προστασίας Καταναλωτή, στη βάση παραβάσεων του περί Καταχρηστικών Ρητρών σε Καταναλωτικές Συμβάσεις Νόμου (Ν.93(Ι)/96) και της Οδηγίας 93/13/ΕΟΚ της Ε.Ε.

Με την απόφαση αυτή του Επαρχιακού Δικαστηρίου διατάσσεται η άμεση παύση και μη επανάληψη χρήσης τυποποιημένων όρων σε συμβάσεις δανείων που προνοούν, μεταξύ άλλων:

• Το δικαίωμα χρέωσης του δανείου με τραπεζικά δικαιώματα, έξοδα και επιβαρύνσεις, κατά την απόλυτη κρίση της τράπεζας,
• το δικαίωμα της τράπεζας, σε περίπτωση που το επιτόκιο είναι μειωμένο ή επιχορηγημένο, να διακόψει, οποτεδήποτε, την επιχορήγηση ή μείωση του επιτοκίου, κατά την απόλυτη κρίση της,
• το δικαίωμα της τράπεζας, για μεταβολή, οποτεδήποτε, του επιτοκίου, των τραπεζικών δικαιωμάτων, των εξόδων, των επιβαρύνσεων, του τόκου υπερημερίας, της συχνότητας χρέωσης του τόκου και της δόσης αποπληρωμής του δανείου, κατά την κρίση της,
• το δικαίωμα της τράπεζας να τροποποιεί τον χρόνο αποπληρωμής και το ύψος του ποσού των δόσεων και/ή γενικά να τροποποιεί μονομερώς όλους ή οποιουσδήποτε από τους όρους που αναφέρονται στην αποπληρωμή του δανείου,
• το δικαίωμα της τράπεζας, σε περίπτωση παράλειψης καταβολής οποιασδήποτε δόσης ή σε περίπτωση που το δάνειο καταστεί πληρωτέο και απαιτητό, να αυξάνει κατά την κρίση της το επιτόκιο ολόκληρου του υπόλοιπου του δανείου ή να χρεώνει επιπλέον τόκους υπερημερίας στο καθυστερημένο ποσό,
• το δικαίωμα της τράπεζας, σε περίπτωση μη καταβολής οποιασδήποτε από τις δόσεις του δανείου στις καθορισμένες ημερομηνίες να απαιτεί δικαστικώς ή/και με άλλο τρόπο την πληρωμή του χρέους με επιπλέον δικαστικά, δικηγορικά και άλλα έξοδα οποιαδήποτε φύσης, τα οποία δεν προσδιορίζονται και τα οποία χρεώνονται στο δάνειο μέχρι τελικής εξόφλησης, φέρουν τον ίδιο τόκο και εξασφαλίζονται όπως το ποσό του δανείου,
• το δικαίωμα της τράπεζας, καθ’ όλη τη διάρκεια των δοσοληψιών της με τον δανειολήπτη, να έχει προς εξασφάλιση ή εγγύηση του ποσού του δανείου, το γενικό δικαίωμα επισχέσεως (General Preferential Lien) σε ολόκληρο και οποιοδήποτε ποσό χρημάτων, σε κάθε διαπραγματεύσιμο έγγραφο ή τίτλο, καθώς και πάνω σε κάθε είδους στοιχεία ενεργητικού, τα οποία ανήκουν στον δανειολήπτη τα οποία σε οποιαδήποτε στιγμή να μπορούν να περιέλθουν στην κατοχή, φύλαξη ή έλεγχο της τράπεζας,
• το δικαίωμα της τράπεζας, σε οποιοδήποτε χρόνο και χωρίς προειδοποίηση, να ενώνει ή να συνενώνει όλους ή οποιουσδήποτε από τους λογαριασμούς του δανειολήπτη με τις υποχρεώσεις του προς την τράπεζα, και να συμψηφίζει ή μεταφέρει οποιοδήποτε ποσό ή ποσά τα οποία δυνατόν να βρεθούν σε πίστη του σε οποιοδήποτε ποσό σε λογαριασμό ή λογαριασμούς προς εξόφληση μέρους ή όλων των υποχρεώσεων του καταναλωτή πάσης φύσεως, δυνάμει οποιουδήποτε λογαριασμού ή οποιουδήποτε άλλου λόγου, είτε οι υποχρεώσεις αυτές κατέστησαν απαιτητές, είτε ενδέχεται να καταστούν απαιτητές, είτε είναι άμεσες ή έμμεσες, είτε προσωπικές ή αλληλέγγυες ή κοινές μετ’ άλλου προσώπου ή προσώπων.

Όπως σημειώνει η Νομική Υπηρεσία σε ανακοίνωση της, το Δικαστήριο, παραπέμποντας στη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επεσήμανε ότι η συλλογική διαδικασία που ασκήθηκε από το κράτος αποσκοπεί στην προστασία όλων των καταναλωτών που συνάπτουν συμβάσεις με τον ΟΧΣ ή άλλους επαγγελματίες που εφαρμόζουν αντίστοιχες πρακτικές. Η απόφαση καθιστά σαφές ότι η χρήση παρόμοιων ρητρών από άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα στην Κύπρο μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μελλοντικών νομικών ενεργειών.

Πρόκειται για τη δεύτερη δικαστική απόφαση στην Κύπρο που εκδίδεται κατά χρηματοπιστωτικού οργανισμού και διατάσσει την παύση χρήσης καταχρηστικών όρων σε καταναλωτικές συμβάσεις, ενισχύοντας το πλαίσιο προστασίας των καταναλωτών.

Την υπόθεση χειρίστηκε η Δικηγόρος της Δημοκρατίας Α’, Φρόσω Σωτηρίου, εκ μέρους του Γενικού Εισαγγελέα.