ΑΚΕΛ σε αναζήτηση λεωφόρου για την εξουσία- Η πτήση των προεδρικών και τα κενά αέρος

Ο Στέφανος Στεφάνου, εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, ανανεώνει την εντολή του και ανακηρύσσεται σήμερα ΓΓ του ΑΚΕΛ, ο πρώτος που εκλέγεται από το Παγκύπριο Συνέδριο του κόμματος, σηματοδοτώντας τη νέα εποχή που θέλει να χαράξει το κόμμα της Αριστεράς στην Κύπρο. Το 24ο Παγκύπριο Συνέδριο ολοκληρώνεται σήμερα σε πανηγυρικό κλίμα, δίνοντας και την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας για το ΑΚΕΛ, σε μια εκλογική μάχη στην οποία η Εζεκία Παπαϊωάννου δείχνει διατεθειμένη να τα παίξει όλα για όλα.

Είναι ένα στοίχημα επιβίωσης για την ίδια την ηγεσία, η οποία θέλει να αποδείξει πως το στίγμα ανανέωσης που επιδιώκει να περάσει προς τα έξω φέρνει αποτέλεσμα, και αυτό θα φανεί μέσα από την εκπλήρωση του στόχου για διεύρυνση της εκλογικής βάσης του κόμματος. Η προοπτική να γίνει το ΑΚΕΛ ξανά κόμμα εξουσίας δείχνει την κατεύθυνση και τη στρατηγική. Από την εξίσωση όμως απουσιάζει ένα βασικό στοιχείο: το μέσο ή τα μέσα για επίτευξη του στόχου.

Η επόμενη μέρα του Παγκυπρίου Συνεδρίου και μέχρι τις βουλευτικές εκλογές θα είναι μια περίοδος καθημερινής δοκιμασίας για το ΑΚΕΛ και την ηγεσία του, η οποία τίθεται αντιμέτωπη με μια σειρά προκλήσεων αλλά και πραγματικοτήτων, οι οποίες συνθέτουν το πλέγμα αδυναμιών του κόμματος.

Το τελευταίο διάστημα το κόμμα της Αριστεράς θέλει να προβάλλει ένα προφίλ ανανέωσης που αγγίζει όλο το οικοδόμημα του ΑΚΕΛ: από την Κεντρική Επιτροπή – η νέα σύνθεση της οποίας θα ανακοινωθεί σήμερα – και την προώθηση νέων στελεχών στην πρώτη γραμμή για δηλώσεις και δημόσιες παρεμβάσεις, μέχρι τα τοπικά στελέχη και την Κοινωνική Συμμαχία.

Επιχειρείται μια ξεκάθαρη κατεύθυνση ως προς τη θεματολογία και τη στρατηγική, με ανάδειξη ζητημάτων της καθημερινότητας, από την ακρίβεια, την ενέργεια και τα εργατικά ζητήματα, μέχρι απλά θέματα τοπικού χαρακτήρα, όπως ήταν η εκδήλωση της ισραηλινής πρεσβείας σε σχολείο της Λευκωσίας, που αναδείχθηκε ως μείζον πολιτικό ζήτημα άσκησης πίεσης προς την κυβέρνηση.

Όλα αυτά αποτελούν μέρος μιας στρατηγικής που έχει στόχο να επικεντρωθεί σε ζητήματα πιο «λαϊκού» ή κατά άλλους «λαϊκιστικού» χαρακτήρα, που θεωρούνται ότι απασχολούν τους πολίτες στην καθημερινότητά τους και για τα οποία τα κομματικά μηνύματα μπορούν να φτάσουν πιο εύκολα προς την κοινωνία.

Στο κεφάλαιο της επικοινωνίας, το ΑΚΕΛ δίνει μεγάλη έμφαση, καθώς υπάρχει η αντίληψη εντός κόμματος πως η αδυναμία έγκειται στη μεταφορά του μηνύματος και όχι στις πολιτικές του κόμματος. Ζητούμενο για το ΑΚΕΛ, μέσα από την πορεία προς τις εκλογές και την πολιτική του δράση, είναι να εκπέμψει χαρακτήρα μεγάλης πολιτικής δύναμης που έχει λόγο και ρόλο, και που μπορεί να καθορίζει αποφάσεις και πολιτικές. Την ισχυροποίηση αυτού του προφίλ θέλει να σφραγίσει στην κάλπη του ερχόμενου Μαΐου, με ένα ποσοστό που θα το διατηρεί στον εκλογικό χάρτη ως μεγάλη πολιτική δύναμη με προοπτική δυναμικής ανατροπής στις προεδρικές του 2028.

Οι αδυναμίες, τα εμπόδια και οι πληγές

Όλα τα πιο πάνω αποτελούν τον οδικό χάρτη στρατηγικής της Εζεκίας Παπαϊωάννου στην πορεία της επόμενης μέρας του Συνεδρίου, με πρώτο σταθμό τον Μάιο του 2026. Η ηγεσία του κόμματος βρίσκεται ενώπιον μιας σειράς προκλήσεων και δεδομένων, που καθιστούν αυτή την πορεία ανώμαλη και απειλούν να μετατρέψουν την προοπτική μιας λεωφόρου προς την εξουσία σε δύσβατο μονοπάτι αδιέξοδης πορείας.

Το πρώτο ζητούμενο είναι να καταφέρει η ηγεσία του κόμματος να αποτρέψει την εντύπωση ενός νέου κομματικού ναυαγίου. Μετά τη νέα εκλογική αποτυχία στις ευρωεκλογές, η απογοήτευση έχει επανέλθει στον κόσμο του ΑΚΕΛ, που βλέπει μια συνεχή πτωτική πορεία των εκλογικών ποσοστών του κόμματος.

Η όποια προοπτική ανασύνταξης είχε αρχίσει να διαμορφώνεται από τις προεδρικές εκλογές και το ποσοστό του Ανδρέα Μαυρογιάννη, συνθλίβηκε από το αποτέλεσμα του Ιουνίου 2024 και την κάλπη της ευρωβουλής. Μέσα στο γενικότερο πολιτικό σκηνικό της απόλυτης ρευστότητας και της οριζόντιας απαξίωσης του κομματικού συστήματος, ο κίνδυνος να συνθλιβεί κάθε προοπτική ανασύνταξης είναι μεγάλος.

Τα υπαρξιακά ζητήματα

Πέραν όμως της γενικότερης κατάστασης, το ΑΚΕΛ έχει να διαχειριστεί και ειδικότερα ζητήματα υπαρξιακής φύσεως για το κόμμα της Αριστεράς – κεφάλαια που, για κάποιους αναλυτές, ενδεχομένως να αποτελούν μια «ακτινογραφία» που αποκρυπτογραφεί τις αιτίες των αδυναμιών του κόμματος.

Πρώτον: Η αλλαγή της σύνθεσης των κοινωνικών τάξεων. Το ΑΚΕΛ στήριζε την εκλογική του δύναμη στην εργατική τάξη: τους εργαζόμενους στις οικοδομές, την ξενοδοχειακή βιομηχανία και τους εργάτες. Αυτή η τάξη έχει εξασθενίσει και έχει αντικατασταθεί από ξένο εργατικό δυναμικό που δεν ψηφίζει. Σήμερα, η εργατική τάξη αφορά κυρίως υπαλλήλους του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Η αλλαγή αυτή δεν αφορά μόνο την απώλεια ψήφων, αλλά και τη σύνθεση των συλλογικών οργάνων του κόμματος και, κατ’ επέκταση, τις πολιτικές του.

Δεύτερον: Η διάσταση του οπαδικού κινήματος. Όσο και αν δεν συζητείται δημόσια, στους κομματικούς κύκλους γίνεται αναφορά στον αντίκτυπο της διάσπασης των οπαδών της Ομόνοιας Λευκωσίας και της αποχώρησης των οργανωμένων της Θύρας 9. Η δημιουργία της Ομόνοιας 29ης Μαΐου έχει ιδεολογικό χρώμα και οι αποσχισθέντες στέκονται επικριτικά απέναντι στο ΑΚΕΛ. Η αποκομματικοποίηση του ποδοσφαίρου και η απώλεια του ερείσματος στα αριστερά σωματεία άλλων επαρχιών συνέβαλε στην εκλογική συρρίκνωση.

Τρίτον: Ζητήματα πολιτικής γραμμής. Διαπιστώνεται μια σκληρότερη αριστερή στάση, ιδιαίτερα στην εξωτερική πολιτική. Η στάση έναντι του Ισραήλ δημιουργεί εντυπώσεις ή αφήνει χώρο στους πολιτικούς αντιπάλους να συνδέσουν τις τοποθετήσεις του ΑΚΕΛ με στήριξη προς το Ιράν ή τη Χαμάς. Εδώ τίθεται και το ερώτημα: Αν το ΑΚΕΛ γίνει Κυβέρνηση το 2028, θα διακόψει κάθε σχέση με το Ισραήλ; Η αλλαγή κατεύθυνσης της εξωτερικής πολιτικής θα εξέφραζε την πλειοψηφία της κοινωνίας;

Άλλοι, ωστόσο, επισημαίνουν ότι η βάση του κόμματος είναι ευαίσθητη σε ζητήματα αρχών και στήριξης των Παλαιστινίων της Γάζας και σε αυτήν απευθύνεται η ρητορική που ακολουθείται αφού στόχος είναι η κινητοποίηση της κομματικής βάσης και ενόψει εκλογών. Αυτή η γραμμή, όμως, ενδέχεται να προκαλεί εσωστρέφεια και να δυσχεραίνει τη διεύρυνση.

Τέταρτον: Η πολιτική απομόνωση. Τίθεται, επίσης, το ζήτημα των κομματικών συμμαχιών. Υπάρχει η πεποίθηση πως η πολιτική τακτική του κόμματος το έχει οδηγήσει σε απομόνωση. Ο στόχος εξουσίας περνά μέσα από συνεργασίες – με ποιους όμως; Η πιθανότητα σύμπλευσης με τον Οδυσσέα Μιχαηλίδη και το Άλμα τίθεται στο τραπέζι, με ταυτόχρονες επιφυλάξεις.

Ζήτημα απομόνωσης τίθεται και σε σχέση με κοινωνικούς φορείς όπως η Εκκλησία. Μερίδα της Ιεραρχίας, παραδοσιακά είχε φιλικές σχέσεις με την Αριστερά, η οποία, σε μεγάλο μέρος της, ήταν το ίδιο θρησκευόμενη όπως και η Δεξιά. Η αποτίναξη κάθε γέφυρας συνεννόησης και η επικριτική στάση του κόμματος έναντι στην Εκκλησία έχει για πολλούς αντίκτυπο και στα ποσοστά και το έρεισμα του ΑΚΕΛ στην κοινωνία. Το ίδιο ισχύει και για άλλους φορείς με τους οποίους ιδεολογικά το κόμμα στεκόταν απέναντι όμως κοινωνικά διατηρούσε επαφές. Ακόμα και επιχειρηματικούς ή τραπεζικούς φορείς.

Πέμπτο: Διαπιστώνεται μία απώλεια ψήφων προς άλλες κατευθύνσεις, κυρίως προς το Βολτ, την οποία καλείται να σταματήσει. Την ίδια ώρα διαπιστώνεται και μία αδυναμία διείσδυσες σε ομάδες πέραν του κομματικού χώρου, όπως για παράδειγμα της αριστερής πτέρυγας της ΕΔΕΚ.