Η πλήρης αναθεώρηση του πλαισίου που διέπει τον τρόπο διάθεσης και διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών, βρέθηκε εξ αρχής στο επίκεντρο των προτεραιοτήτων της Κυβέρνησης και του Υπουργείου Εσωτερικών. Η πολιτική που σχεδιάσαμε και υλοποιούμε, επικεντρώνεται στη διαφοροποίηση αλλά και τον εκσυγχρονισμό πρακτικών και διαδικασιών που είχαν παγιωθεί για δεκαετίες, δημιουργώντας ανισότητες ανάμεσα στον προσφυγικό κόσμο, σε ό,τι αφορά στην αξιοποίηση των τουρκοκυπριακών περιουσιών για στεγαστικούς ή και για επαγγελματικούς λόγους. Σκοπός της τεράστιας αυτής μεταρρύθμισης ήταν πρωτίστως ο τερματισμός των παθογενειών και η διασφάλιση της διαφάνειας, της αξιοκρατίας και της ισονομίας ανάμεσα στους εκτοπισθέντες, οι οποίοι εδώ και 51 χρόνια στερούνται τις περιουσίες τους.
Μετά από μακρά περίοδο διαβούλευσης, πετύχαμε να υλοποιήσουμε τους μεγαλύτερους πυλώνες της μεταρρύθμισης. Διαμορφώσαμε μια νέα πολιτική, με ενέργειες που εκτείνονται σε διάφορα επίπεδα. Μεταξύ άλλων, προωθήθηκαν, αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο, συστηματοποίηση των ελέγχων συμβάσεων, υλοποίηση Σχεδίων Δράσης για περιοχές ειδικής διαχείρισης, εξυγίανση της τιμολογιακής πολιτικής και ενίσχυση της εισπρακτικής ικανότητας του Κηδεμόνα.
>Περιορίζεται ουσιαστικά η διακριτική ευχέρεια του Κηδεμόνα
Η πιο πρόσφατη εξέλιξη στη μεταρρύθμιση αφορά στην ομόφωνη έγκριση από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, των Κανονισμών που μαζί με τον Νόμο που ψηφίστηκε τον Απρίλιο συνθέτουν το νέο νομοθετικό πλαίσιο διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Πρόκειται για ένα αποφασιστικό βήμα στην προσπάθεια για ορθολογιστική διαχείριση, αφού με τη νέα διαδικασία, εφαρμόζεται πλέον ένα διαφανές και δίκαιο σύστημα επιλεξιμότητας και μοριοδότησης για την παραχώρηση των τουρκοκυπριακών περιουσιών, με την εισαγωγή συγκεκριμένων, αντικειμενικών και μετρήσιμων κριτηρίων.
Με αυτές τις ρυθμίσεις, αφαιρείται αυτόματα η διακριτική ευχέρεια που είχε ο εκάστοτε Υπουργός Εσωτερικών, υπό την ιδιότητά του ως Κηδεμόνας των τουρκοκυπριακών περιουσιών, περιορίζοντας έτσι τη δυνατότητα για προνομιακή μεταχείριση συγκεκριμένων δικαιούχων και απεγκλωβίζοντας τον Κηδεμόνα από ατέρμονες διοικητικές διαδικασίες και διαμάχες. Στο εξής, η απόφαση για την παραχώρηση των τουρκοκυπριακών υποστατικών και περιουσιών δεν εξαρτάται από ένα και μόνο πρόσωπο, αλλά δίκαια και αξιοκρατικά όλοι οι εν δυνάμει δικαιούχοι αξιολογούνται και μοριοδοτούνται με τα ίδια κριτήρια, βάσει της οικονομικής και της οικογενειακής τους κατάστασης, έτσι ώστε να εξυπηρετούνται αποτελεσματικά βάσει των πραγματικών τους αναγκών. Επιπλέον, επίσης για πρώτη φορά, διασυνδέεται και προσμετράται η περιουσία που ο αιτητής κατέχει στις ελεύθερες ή τις κατεχόμενες περιοχές, σε μια προσπάθεια να ενισχυθεί ακόμη περισσότερο η ισονομία και η αντικειμενικότητα στην αξιολόγηση.
>Περιοχή Μακένζι: Σχεδόν στο €1 εκατ. τα έσοδα
Για την υλοποίηση της δέσμευσής μας για εξυγίανση των παθογενειών, δώσαμε ιδιαίτερη έμφαση στη διενέργεια ελέγχων και την αντιμετώπιση προβληματικών καταστάσεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας παθογένειας υπήρξε η περιοχή Μακένζυ στη Λάρνακα, όπου για πολλά χρόνια τα έσοδα στο Ταμείο του Κηδεμόνα ήταν μηδαμινά, εις βάρος του προσφυγικού κόσμου. Προς επίλυση του ζητήματος καταρτίσαμε Σχέδιο Δράσης, ειδικά για την περιοχή, και προχωρήσαμε στην υπογραφή νέων συμβάσεων μίσθωσης με κάθε δικαιούχο. Ως αποτέλεσμα, τα ετήσια έσοδα από τα εν λόγω υποστατικά ανέρχονται σε σχεδόν €1 εκατομμύριο, αυξάνοντας τα συνολικά έσοδα του Ταμείου Τουρκοκυπριακών Περιουσίων κατά 15% μόνο από την περιοχή Μακένζυ. Στο ίδιο πνεύμα, επεξεργαζόμαστε την εφαρμογή αντίστοιχων Σχεδίων Δράσης για άλλες προβληματικές περιπτώσεις που παρουσιάζουν παρόμοια χαρακτηριστικά.
Επίσης, για πρώτη φορά από το 1974, πραγματοποιήθηκε μια εκτενής εκστρατεία ελέγχου όλων των συμβάσεων μίσθωσης τουρκοκυπριακών επαγγελματικών υποστατικών. Από αυτούς τους ελέγχους, εντοπίστηκαν 511 παραβιάσεις των όρων μίσθωσης, για τις οποίες προωθούνται ήδη διαδικασίες συμμόρφωσης ή και λήψη νομικών μέτρων για ανάκτηση περιουσιών και παραχώρησή τους σε άλλους δικαιούχους. Σε δεύτερο στάδιο, ελέγχθηκαν οι 275 συμβάσεις μίσθωσης τουρκοκυπριακών περιουσιών με Δήμους, ενώ έχει πρόσφατα ολοκληρωθεί και ο έλεγχος 589 συμβάσεων μίσθωσης με Κοινοτικά Συμβούλια.
>Αύξηση εισπράξεων και αναπροσαγμογή ενοικίων
Στην οικονομική διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών μεγάλο αγκάθι αποτελεί το ύψος των ενοικίων. Τα καταβαλλόμενα ενοίκια στις περισσότερες περιπτώσεις παρέμεναν στα επίπεδα που είχαν καθοριστεί πριν από δεκαετίες, χωρίς ουσιαστική αναπροσαρμογή, με αποτέλεσμα να υπάρχουν δικαιούχοι που καταβάλλουν ενοίκιο κατά πολύ χαμηλότερο του αγοραίου, όπως αυτό εκτιμάται για κάθε περίπτωση από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας. Για αυτό και δόθηκαν οδηγίες και ήδη επανεξετάζεται το ύψος των ενοικίων των τ/κ επαγγελματικών υποστατικών και των ανοικτών χώρων, έτσι ώστε σταδιακά να αναπροσαρμοστούν στο επίπεδο που προβλέπεται στον νόμο, λαμβάνοντας υπόψη πάντοτε και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε χρήστη και της χρήσης, με γνώμονα πρωτίστως την ίση μεταχείριση των δικαιούχων. Ενδεικτικά αναφέρω δύο παραδείγματα: Το υφιστάμενο για χρόνια ετήσιο ενοίκιο για χώρο πώλησης αυτοκινήτων στη Λεμεσό ήταν €840 ενώ το αναθεωρημένο είναι €12.600. Επίσης, για ηλεκτρολογικό εργαστήριο στη Λάρνακα, το υφιστάμενο ετήσιο ενοίκιο ήταν €62 ενώ το αναθεωρημένο είναι €5.280.
Ψηλά στις προτεραιότητές μας θέσαμε επίσης την ενίσχυση της εισπρακτικής ικανότητας του Κηδεμόνα, σε σχέση με τα καθυστερημένα ενοίκια και τις συσσωρευμένες οφειλές προς το Ταμείο. Καταφέραμε με το Σχέδιο Δράσης που εφαρμόσαμε να εισπράξουμε καθυστερημένες οφειλές ύψους €1.3 εκατομμυρίων, αλλά και να λάβουμε νομικά μέτρα για διευθέτηση οφειλών που ανέρχονται σε περίπου €3.3 εκατομμύρια.
>Συνεργασία εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας
Η συνεργασία εκτελεστικής και νομοθετικής εξουσίας στη διαδικασία αλλαγής του νομοθετικού πλαισίου, υπήρξε υποδειγματική. Θέλω να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον Πρόεδρο και τα μέλη της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων και τις πολιτικές δυνάμεις για την υπεύθυνη στάση που τήρησαν καθ’ όλη τη διάρκεια των συζητήσεων για διαμόρφωση του νέου πλαισίου. Συγχαίρω επίσης τη Διευθύντρια και όλους τους Λειτουργούς της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών για τη δουλειά που διεκπεραίωσαν αθόρυβα και μεθοδικά, καθώς και την Παγκύπρια Ένωση Προσφύγων και όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, για τη συνεισφορά τους στις αλλαγές που προωθήθηκαν. Η αποφασιστικότητα και η πραγματική πολιτική βούληση που επιδείχθηκε γύρω από το θέμα από την πρώτη στιγμή και η συναντίληψη όλων των μερών μακριά από λαϊκισμούς και κομματικές σκοπιμότητες, συνέβαλαν στη διαμόρφωση ενός διαφανούς και δίκαιου πλαισίου προς όφελος των εκτοπισθέντων συμπολιτών μας.
Όλα τα πιο πάνω αποτελούν μέρος της προσπάθειάς μας για εξορθολογισμό της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Ο ολοκληρωμένος σχεδιασμός μας περιλαμβάνει επίσης την αγορά υπηρεσιών για την αξιολόγηση της καταλληλότητας των υποστατικών, την προώθηση διαδικασιών για αλλαγή στην πρακτική ανάκτησης, αλλά και την ανάπτυξη μηχανογραφικού συστήματος της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, για την οποία θα προκηρυχθεί ανοικτός διαγωνισμός τον προσεχή Σεπτέμβριο, σε συνεργασία με το Υφυπουργείο Καινοτομίας.
Θα συνεχίσουμε να εργαζόμαστε με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Όλες μας οι ενέργειες αποσκοπούν στο νοικοκύρεμα της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών, με κύριο στόχο την ίση μεταχείριση των πολιτών και τον τερματισμό της αδιαφάνειας και της αναξιοκρατίας, προς όφελος του προσφυγικού κόσμου μέχρι την πολυπόθυτη λύση και την επιστροφή στις περιουσίες τους.
*Υπουργός Εσωτερικών
