«Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη/ περπατώντας η Δόξα μονάχη/ μελετά τα λαμπρά παλικάρια/ και στην κόμη στεφάνι φορεί/ γεναμένο από λίγα χορτάρια/ που είχαν μείνει στην έρημη γη.»
Εμπνευσμένο από τους στίχους του διάσημου επιγράμματος του Εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού και αποτυπωμένο όπως το φαντάστηκε ο ζωγράφος Νικόλαος Γύζης, αποκαλύφθηκε το άγαλμα της Δόξας των Ψαρών στους πρόποδες της Μαύρης Ράχης. Το επιβλητικό άγαλμα ύψους 4 μέτρων, δωρεά του εφοπλιστή Θανάση Μαρτίνου, φιλοτέχνησε ο σπουδαίος γλύπτης Νίκος Γεωργίου, ενώ η διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου έγινε από τον αρχιτέκτονα μηχανικό Μανώλη Βουρνού.
200 χρόνια μετά την Ελληνική επανάσταση τα Ηρωϊκά Ψαρά απέκτησαν τη δική τους Δόξα η οποία «φτερουγίζει» στη Μαύρη ράχη, πάνω στο χώμα που είναι σπαρμένο με οστά ηρώων. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν την Πέμπτη 5 Αυγούστου σε μία λαμπρή τελετή.
Τα Ψαρά ήταν από τα πρώτα νησιά που ξεσηκώθηκαν ενάντια στον τούρκικο ζυγό, στις 10 Απριλίου 1821 και το Πάσχα ανύψωσαν την επαναστατική τους σημαία (λευκή με κόκκινο). Αλλά στις 21 Ιουνίου 1824, αιγυπτιακές δυνάμεις με αρχηγό τον Ιμπραήμ κατέλαβαν το νησί με 140 καράβια και 14.000 γενίτσαρους. Περισσότεροι από 15.000 κάτοικοι σφαγιάστηκαν και πολλά κορίτσια κατέληξαν δούλες σε σκλαβοπάζαρα, ενώ λίγοι κατόρθωσαν να εγκαταλείψουν το νησί.
Η τραγικότερη ιστορική στιγμή των Ψαρών ήταν το ολοκαύτωμα της Μαύρης Ράχης στις 22 Ιουνίου 1824, όταν η πόλη των Ψαρών έπεσε στα χέρια των Τούρκων. Όσοι από τους αμάχους πρόλαβαν έφυγαν με τα πλοία. Οι υπόλοιποι σκοτώθηκαν ή πνίγηκαν. 500 περίπου Ψαριανοί (κατ’ άλλους 150) έτρεξαν στο Παλιόκαστρο (Μαύρη Ράχη) και κλείστηκαν στο μικρό φρούριο αποφασισμένοι να μην παραδοθούν αλλά να πέσουν πολεμώντας.
Οι γενναίοι αυτοί υπερασπιστές του φρουρίου, με επικεφαλής τον Αντώνη Βρατσάνο, γιο του προέδρου της Βουλής των Ψαρών, αφού πολέμησαν, έδωσαν και την τελευταία τους πνοή κι έγιναν ολοκαύτωμα για την απελευθέρωση της πατρίδας ανατινάσσοντας την πυριτιδαποθήκη.
Πηγή: chiosin.gr
