Παγκόσμια ζητήματα όπως το τραύμα της πανδημίας και η κλιματική κρίση συνδέονται με τοπικά θέματα, στα έργα των δυο Τουρκοκυπρίων γυναικών εικαστικών, της Alev Adil και της Asli Bolayir, που παρουσιάζονται σε δυο εκθέσεις ταυτόχρονα στη Λευκωσία, σε επιμέλεια της Esra Pumer Bardak.
Η πρώτη έκθεση κάτω από τον τίτλο «Rivers in the ocean» παρουσιάζεται στο Korai Project Space, κοντά στο Παγκύπριο Γυμνάσιο, και η δεύτερη στο Art Space, στην κατεχόμενη πόλη.
Η επιμελήτρια της διπλής έκθεσης «Rivers in the ocean», Esra Pumer Bardak, μας εξηγεί ότι για εκείνη ήταν σημαντικό η έκθεση των δυο εικαστικών να διατρέξει τη διαιρεμένη πρωτεύουσα, φτάνοντας σε όλες τις κοινότητες της Κύπρου, όπως ο διακοπτόμενος πλέον ποταμός Πεδιαίος, που κάποτε έρεε στην εντός των τειχών πόλη της Λευκωσίας, διασχίζοντας το νησί. «Γι’ αυτό και η δουλειά των Alev Adil και Asli Bolayir ξεδιπλώνεται σε δυο χώρους στη Λευκωσία, στο Korai στον νότο και στον χώρο Art Space στη βόρεια Λευκωσία. Αυτές οι εκθέσεις απηχούν τις δυαδικότητες που υπάρχουν όχι μόνο στις πρακτικές των καλλιτεχνών, αλλά και στον παγκόσμιο χώρο. Η ιδέα του διπλού, είτε ως σύμβολο της ομοιότητας είτε ως σύμβολο της πολικότητας, αναφέρεται επίσης στην επιθυμία που νιώθουμε να αισθανόμαστε ολόκληροι και ολοκληρωμένοι», σχολιάζει η Esra Pumer Bardak.
Όπως εξηγεί η επιμελήτρια, μερικά από τα θέματα που πραγματεύονται οι δυο εικαστικοί «περιλαμβάνουν την αποπροσανατολισμένη εγγύτητα του ανθρώπου με τη φύση, τον περιορισμό και την ελεύθερη ροή της κίνησης, σε σχέση με τις αφηγήσεις που περιβάλλουν τη μοίρα (τύχη). Οι αναφορές στις φυσικές, φιλοσοφικές και μεταφορικές πτυχές του νερού, της τύχης και της εν/δράσεως αποτελούν επαναλαμβανόμενα σύμβολα που αμφισβητούν προκλητικά συλλογισμούς που σχετίζονται με τις ικανότητες και τις αποτυχίες των ανθρώπων στην αντιμετώπιση της σύγχρονης ζωής».
Τα έργα των δυο εικαστικών είναι εμπνευσμένα από τη φράση του Γερμανού φιλοσόφου Νίτσε «Amor Fati» (αγάπη για τη μοίρα και το πεπρωμένο σου). Στο ερώτημα πώς επεξεργάστηκαν αυτή την ιδέα, η Alev Adil σχολιάζει: «Η Asli και εγώ έχουμε στενή δημιουργική συνεργασία από το 2018 και έχουμε συζητήσει συχνά για τα μεταβαλλόμενα όρια μεταξύ της ελεύθερης βούλησης και του πεπρωμένου. Κατά τη διάρκεια της καραντίνας η Asli βρισκόταν στη Βαρκελώνη κι εγώ στο Λονδίνο και επιστρέφαμε τότε στις καθημερινές μας συζητήσεις σε αυτό το ερώτημα του πεπρωμένου. Η μοίρα φαινόταν τόσο πιεστική μπροστά στον συλλογικό θανάσιμο κίνδυνο και την παγκόσμια κρίση».
Η φράση του Νίτσε «Amor Fati» έγινε κεντρικό θέμα στη δουλειά των δυο εικαστικών και έτσι ξεκίνησαν τη φιλοσοφική τους συνεργασία. «Θα πρέπει να αποδεχτούμε τη μοίρα μας και να υποκλιθούμε σε αυτό που είναι πραγματικότητα; Να κάνουμε το καλύτερο δυνατό από τα χαρτιά που μας μοιράζονται; Για παράδειγμα, φτιάξαμε πολλές κάρτες ταρώ! Τι πρέπει να αποδεχτούμε, τι μπορούμε να αλλάξουμε; Εμπνεύστηκα ιδιαίτερα από τον Νίτσε, ο οποίος, στη γέννηση της τραγωδίας, είδε τον Άμλετ ως τον απόλυτο διονυσιακό άνθρωπο και γράφει για τη διεκδίκηση και τη ζωή σύμφωνα με το πεπρωμένο σου, όσο τραγικό κι αν είναι. Η περίοδος του Covid, ήταν μια περίοδος δημιουργικής συνεργασίας και βαθιάς ενδοσκόπησης για εμάς. Η τέχνη μας έδωσε τη δυνατότητα να εξερευνήσουμε, να εκφράσουμε και να θεραπεύσουμε τα διλήμματα και τους δαίμονες που μας στοιχειώνουν».
Μέσα από τα έργα τους οι δυο εικαστικοί πετυχαίνουν να συνδέσουν τα παγκόσμια ζητήματα που αφορούν το τραύμα της πανδημίας και την κλιματική κρίση με τοπικά ζητήματα. Πώς το υλοποιούν όμως; Η επιμελήτρια Esra Pumer Bardak μας εξηγεί ότι τα έργα τέχνης δημιουργήθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας, σε μια εποχή που ίσχυαν αυστηροί περιορισμοί στη μετακίνηση σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του ετήσιου κλεισίματος των σημείων ελέγχου στην Κύπρο. «Η έκθεση επεκτείνει τη σημασία των ατομικών εμπειριών σε μια ευρύτερη δημόσια κλίμακα. Αυτό συνδέεται επίσης στενά με μια μετατόπιση στην αισθητική της φύσης – οι αναμνήσεις της γαλήνης γίνονται όλο και περισσότερο αγχωτικές και αλλόκοτες. Τα έργα τόσο της Adil όσο και της Bolayir, απευθύνονται τόσο στις προσωπικές όσο και στις συλλογικές εμπειρίες που είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με την αυξημένη συνειδητοποίηση του εαυτού μαζί με τις ζημιές που προκαλεί η κλιματική αλλαγή. Έτσι, δεν αναρωτιόμαστε μόνο πώς οι επιλογές ή οι περιορισμοί μας σε ατομικό επίπεδο επηρεάζουν το πεπρωμένο ή τη μοίρα μας, αλλά και πώς οι επιλογές των παγκόσμιων ηγετών επηρεάζουν τις συλλογικές μας εμπειρίες στον πλανήτη Γη».
ΜΙΑ ΑΤΟΜΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΣΕ ΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Από την πλευρά της η Alev επισημαίνει ότι η δουλειά τους είναι μια πολύ ατομική αντίδραση σε μια συλλογική κρίση. «Πιστεύουμε ότι η τέχνη μπορεί να συνδέσει και να θεραπεύσει τόσο τα τραύματα της πανδημίας όσο και τα τραύματα της Ιστορίας του νησιού μας. Η οικοδόμηση συνδέσεων πέρα από το χάσμα είναι μέρος αυτού. Ο Ανδρέας Μαλλουρής, ο οικοδεσπότης μας στο Korai, είναι ένας ταλαντούχος καλλιτέχνης και γκαλερίστας και η υποστήριξη και η γενναιοδωρία του για να μας βοηθήσει να επιτύχουμε το όραμά μας έγινε μέρος αυτής της παγκόσμιας/τοπικής θεραπείας».
Η έκθεση στο Korai περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα οπτικών μέσων, συμπεριλαμβανομένων οπτικοακουστικών εγκαταστάσεων, ψηφιακών φωτογραφιών, κινηματογραφικών στιγμιότυπων, έργων μεγάλης κλίμακας mix-media, φωτογραφικών έργων, κολάζ και εκτυπώσεων. Η Asli Bolayir τονίζει ότι η συνεργασία της με την Alev χαρακτηρίζεται από ένα κοινό πάθος για την παρατήρηση, που αποτελεί το θεμέλιο του κοινού τους έργου. «Αυτή η συλλογική εξερεύνηση ενθαρρύνει τους θεατές να εμπλακούν στην ευχάριστη πράξη της παρατήρησης, καλώντας τους να βυθιστούν στο έκθεμα. Τα έργα μας διαπλέκονται σε διάφορες κλίμακες, μεγάλη ψηφιακή εκτύπωση σε χαρτί και μικρή λιθογραφική εκτύπωση σε χαρτί, ενσωματώνοντας την έννοια του Amor Fati. Η υιοθέτηση της καθημερινής ρουτίνας έγινε για εμάς ένα μέσο να αποδεχτούμε και να περιηγηθούμε στην ιδιότυπη πραγματικότητα της ζωής, που σημαδεύεται από προβληματισμούς και αμέτρητες κλήσεις».
Στο έργο μεικτών μέσων «Q u e s e r a sera, 2021», η Asli Bolayir συνδυάζει φωτογραφικές και λιθογραφικές εκτυπώσεις, προσφέροντας διαφορετικές ερμηνείες της καθημερινής ζωής. «Αντλώντας μεταφορικά έμπνευση από το παιχνίδι “φιδάκι”, ο συμβολισμός του ταξιδιού της ζωής είναι κεντρικός στη σχέση μου με το ζήτημα του κισμέτ. Εν τω μεταξύ, τα φωτογραφικά τοπία και οι ταινίες της Alev αντικατοπτρίζουν τις περιβαλλοντικές ανησυχίες και την καταστροφή του περιβάλλοντός μας, καταδεικνύοντας έναν κοινό προβληματισμό για τα κοινωνικά ζητήματα», σχολιάζει η Asli.
- Λευκωσία, Korai Project Space. Η έκθεση των Τουρκοκυπρίων εικαστικών Alev Adil και Asli Bolayir με τίτλο «Rivers In The Ocean» συνεχίζεται μέχρι τις 3/3.
