Πού σταματά η χειροτεχνία και πού αρχίζει η τέχνη; Το ερώτημα αυτό βρίσκεται στο επίκεντρο της έκθεσης «Στο Νήμα της Αριάδνης», που παρουσιάζεται στην Οικία Ματτέι στη Λάρνακα σε επιμέλεια του δρα Ιωσήφ Χατζηκυριάκου.
Η Γερμανο-ιταλίδα εικαστικός Herta Ottolenghi (1885-1953) δημιουργούσε υφαντά έργα τέχνης ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα. Η εικαστικός ήταν μια από τους πρώτους καλλιτέχνες που αντιμετώπισαν την τέχνη της υφαντικής ως μέσο δημιουργίας έργων τέχνης, υφασμάτων δηλαδή που δεν έχουν καμιά χρηστική λειτουργία αλλά εξυπηρετούν αποκλειστικά τις εικαστικές ανάγκες του δημιουργού τους. Ένα έργο της Ottolenghi, στο οποίο αποτύπωσε τα «τοπία της ψυχής» της όταν έκανε ψυχανάλυση, είχε δει ο δρ Ιωσήφ Χατζηκυριάκος σε ένα ταξίδι του στην Ιταλία, στο σπίτι ενός συλλέκτη στην περιφέρεια του Βένετο. Με αφορμή αυτό το έργο, ο δρ Χατζηκυριάκος επιμελήθηκε την έκθεση «Στο Νήμα της Αριάδνης – In Ictum Arianna», στην οποία παρουσιάζεται το έργο της Herta Ottolenghi, μαζί με έργα Κύπριων καλλιτεχνών που, όπως εκείνη, εκφράζονται δημιουργικά μέσα από το ύφασμα. Την έκθεση, στον Πολυχώρο Δημιουργικότητας και Πολιτισμού – Οικία Ματτέι στη Λάρνακα, οργανώνει το BPRarts Cultural Management.
Μέσα από τα έργα που εκτίθενται, ο επιμελητής θέτει στον επισκέπτη ερωτήματα που αφορούν τη σχέση της τέχνης με τη χειροτεχνία, του εικαστικού με τον αριστοτέχνη και τη σημασία της πρόθεσης που καθορίζει τι είναι το ένα και τι το άλλο. Όπως εξηγεί ο ίδιος, η επιλογή των καλλιτεχνών έγινε με πρόθεση να αναδείξει και να φωτίσει τη χρήση του υφάσματος ως εικαστική δημιουργία.
Ο γλύπτης Θεόδουλος Γρηγορίου έχει χρησιμοποιήσει κατά καιρούς τεχνικές ύφανσης για να δημιουργήσει εικαστικά έργα, σε συνεργασία με εργαστήρια στην Γαλλία. Το έργο του, που έγινε ειδικά για τη συγκεκριμένη έκθεση στο εργαστήριο του Rubusson, είναι εμπνευσμένο από την καταστροφή της Παναγίας των Παρισίων. Ο καλλιτέχνης παρουσιάζει την κάτοψη του ναού σε μια ταπισερί, μαζί με μια σιδερένια κατασκευή η οποία συμβολίζει το καμπαναριό του ναού με ένα γκαργκόιλ.
Στον ίδιο χώρο είναι τα τέσσερα έργα του Παναγιώτη Δουκανάρη. Για να εξυπηρετήσει τα εικαστικά του ερωτήματα, ο καλλιτέχνης αποδομεί καμβάδες που προορίζονται για ζωγραφική. Μέσα από αυτή τη διαδικασία προκύπτει μια σειρά από γεωμετρικά σχήματα τα οποία αποτελούν ένα είδος εσωτερικών τοπίων, όπως κάνει και η Ottolenghi. Η τεχνική δυσκολία κατασκευής των έργων του εμπεριέχει το στοιχείο της χειροτεχνίας, αλλά με εικαστικό και φιλοσοφικό υπόβαθρο.
Η Ιωάννα Λουκά είναι μια από τις σημαντικότερες υφάντριες στην Κύπρο, με την οποία ο δρ Χατζηκυριάκος δούλεψε αρκετές φορές στο παρελθόν. Εκπροσώπησε τη χώρα μας, μαζί με άλλους καλλιτέχνες, στην έκθεση του «Homo Faber» το 2018 στη Βενετία, ενώ τον περασμένο Μάιο έλαβε μέρος στη Διεθνή Μπιενάλε Χειροτεχνίας και Δημιουργίας «Revelation» στο Παρίσι. «Την επέλεξα γιατί η Ιωάννα είναι η μόνη επαγγελματίας υφάντρια που ζει από την ύφανση. Και παρόλο που κάνει υφάσματα τα οποία είναι χρηστικά, δημιουργεί και επιτοίχια εικαστικά έργα που δεν είναι διακοσμητικά αλλά προκύπτουν από την έρευνά της. Στην έκθεση εκτίθεται ένα μεγάλο έργο και μικρά δείγματα, μαζί με τα τετράδια που περιλαμβάνουν σχέδια για το τεχνικό κομμάτι της ύφανσης. Επίσης παρουσιάζεται ένα μεγάλο σχέδιο στο οποίο αποτυπώνεται το στήσιμο του αργαλειού για ένα συγκεκριμένο ύφασμα. Τα σχέδια λειτουργούν σαν μικρά παράθυρα στο μυαλό της υφάντριας».
Ο πέμπτος καλλιτέχνης που παρουσιάζει δουλειά του είναι ο PASHIAS. Συμμετέχει στην έκθεση παρουσιάζοντας σε μια οθόνη το αποτέλεσμα της περφόρμανς «Periphora» που δημιούργησε το 2019. Σ’ αυτό το έργο προβάλλει τις ανθρώπινες σχέσεις μέσα από μια σειρά σχοινοδεσιών. Τα 1,302 μέτρα νήματος που χρησιμοποιεί αναπαριστούν έναν γυάλινο πλανήτη ο οποίος συμβολίζει την εξέλιξη της δράσης.
Η έκθεση συμπληρώνεται με το μουσικό έργο «Αργαλειός αλλιώς» του Κυριάκου Κώστα. Ο συνθέτης ηχογράφησε τους ήχους των αργαλειών την ώρα της ύφανσης που βρίσκονται στον χώρο και δημιούργησε μια σύγχρονη μουσική που αποτελεί το μουσικό τοπίο της έκθεσης.
Η διοργάνωση χρηματοδοτείται από το Υφυπουργείο Πολιτισμού και στηρίζεται από το Δήμο Λάρνακας και την Ιταλική Πρεσβεία.
- Η έκθεση «Στο Νήμα της Αριάδνης – In Ictum Arianna» παρουσιάζεται στην Οικία Ματτέι στη Λάρνακα ώς τις 4/12.
Ελεύθερα, 27.11.2022.
