Σκηνοθετώντας το πολυσυζητημένο έργο του Ντάνκαν Μακμίλαν«People, Places & Things», που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Κύπρο από τη ΣΕΖΟΝ Γυναίκες, εξηγεί με τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζει το δύσκολο θέμα του εθισμού, όπως και τους λόγους που το θέατρο λειτουργεί ως χώρος αντίστασης και απελευθέρωσης για την ίδια.

-Πώς πιστεύεις πως το έργο ανταποκρίνεται στις Σεζόν Γυναίκες; Θα έλεγες πως είναι ένα ‘γυναικείο έργο’; Δεν είμαι σίγουρη αν υπάρχουν πραγματικά «γυναικεία» έργα. Αυτό που κάνει το People, Places & Things να συνδέεται με τις Σεζόν Γυναίκες είναι ότι χαρτογραφεί την εμπειρία μιας κεντρικής πρωταγωνίστριας  και όλα όσα βλέπουμε, τα ζούμε αποκλειστικά μέσα από τη δική της προοπτική. Το έργο απομακρύνεται συνειδητά από το κλασικό σημείο εκκίνησης ενός άνδρα πρωταγωνιστή και μας καλεί να μπούμε μέσα στον ψυχισμό μιας γυναίκας που βρίσκεται στα όρια. Πέρα από το ζήτημα του εθισμού, αγγίζει βαθύτερα θέματα: τι σημαίνει να είσαι γυναίκα καλλιτέχνιδα, πώς διαμορφώνεις ταυτότητα μέσα σε ένα περιβάλλον που συχνά σε ορίζει μέσα από στερεότυπα, και πώς βρίσκεις τη φωνή σου μέσα σε όλο αυτό.

-Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση στη σκηνοθεσία του; Η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν να αποτυπωθεί η εμπειρία της ανάρρωσης σε όλη της την ένταση, τόσο συναισθηματικά όσο και σωματικά, χωρίς να καταλήξει σε δραματική υπερβολή ή εκμετάλλευση του θέματος του εθισμού. Ο τρόπος που συνήθως αντιμετωπίζεται ο εθισμός στην ποπ κουλτούρα είναι ότι τείνει να γλαφυροποιεί ή να στιγματίζει τους εθισμένους, να τους μετατρέπει σε ηθικά διηγήματα, να τους παρουσιάζει ως θύματα, να αστειεύεται μ’ αυτούς, ή να αγνοεί τις πραγματικότητες του εθισμού, τόσο για τους ίδιους όσο και για όσους τους περιβάλλουν. Η διαδικασία της ανάρρωσης είναι κάτι που συνήθως υποεκπροσωπείται. Η πραγματικότητα της ανάρρωσης είναι ότι πρόκειται για μια διαρκή διαδικασία χωρίς τέλος. Είναι μια καθημερινή μάχη για όλη σου τη ζωή.

-Με ποια προσωπικά σου εφόδια-εμπειρίες το σκηνοθέτησες; Για τη σκηνοθεσία του έργου, στηρίχθηκα τόσο σε προσωπικές εμπειρίες όσο και σε ουσιαστικές συναντήσεις με ανθρώπους που το έχουν βιώσει. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας, είχαμε τη σπάνια ευκαιρία να συνεργαστούμε με την Αγία Σκέπη, να γνωρίσουμε από κοντά το έργο που επιτελείται εκεί και να συνομιλήσουμε με την Διευθύντρια της Θεραπευτικής Κοινότητας Αγίας Σκέπης Τίνα Παύλου, η οποία μοιράστηκε μαζί μας πολύτιμες σκέψεις και εμπειρίες σχετικά με τη διαδικασία της ανάρρωσης, τον ρόλο της κοινότητας και τη λεπτή ισορροπία ανάμεσα στην αποδοχή και την ευθύνη. Επιπλέον, είχαμε συναντήσεις με πρώην χρήστες, οι οποίοι μοιράστηκαν ανοιχτά τις ιστορίες τους και στάθηκαν απίστευτα γενναιόδωροι με τον χρόνο και την εμπιστοσύνη τους. Αυτές οι μαρτυρίες υπήρξαν θεμελιώδεις για τη σκηνοθετική προσέγγιση μας βοήθησαν να προσεγγίσουμε το θέμα με σεβασμό, ακρίβεια και ανθρωπιά, μακριά από εύκολες δραματοποιήσεις ή στερεότυπα.

-Πως συνδέθηκες εσύ προσωπικά με το έργο; Το People, Places & Things δεν αφορά μόνο τον εθισμό  πηγαίνει πολύ πιο πέρα από αυτό. Μιλά για το τι σημαίνει να είσαι ζωντανός τώρα, να διαπραγματεύεσαι ποιος είσαι, και για το «ηθικό δίλημμα που πρέπει να έχεις πια μόνο για να σηκωθείς από το κρεβάτι». Νομίζω ότι όλοι μπορούμε να ταυτιστούμε με αυτό. Καταλαβαίνω πολύ καλά την επιθυμία να απενεργοποιήσεις τα συναισθήματά σου, να μη νιώθεις τόσο έντονα. Ταυτίζομαι επίσης με το πόσο δύσκολο είναι, αυτή τη στιγμή, να παρακολουθείς τον κόσμο χωρίς να νιώθεις ότι καταρρέει. Πώς συνεχίζουμε να λειτουργούμε; Τι τρόπους βρίσκουμε για να προχωρήσουμε στη μέρα μας; Και πώς βρίσκουμε μια κοινότητα; Πιστεύω ότι αυτό το έργο, τώρα, είναι πιο επίκαιρο από ποτέ.

-Με ποιους τρόπους το έργο καταρρίπτει ή ενισχύει στερεότυπα γύρω από τη «δυναμική» ή «ευάλωτη» γυναίκα; Το έργο παρουσιάζει την Έμμα ως ολόπλευρη, πολύπλοκη προσωπικότητα, αντί για κλισέ θύμα ή ηρωίδα με μια απλή ηθική διδαχή. Συνήθως, τέτοιοι ρόλοι όπως ο αλκοολικός ή ο τοξικομανής είναι άντρες, οπότε η παράσταση σπάει το μοτίβο του άνδρα πρωταγωνιστή και τοποθετεί στο κέντρο μια γυναίκα. Πέρα από το ζήτημα του εθισμού, το έργο επικεντρώνεται και σε ιστορίες μητέρων και κόρων, οι οποίες είναι σπάνιες δυστυχώς στο θέατρο, σε αντίθεση με τις συχνές ιστορίες πατέρων και γιων. Όπως ανάφερε και ο ίδιος ο Μακμίλαν το έργο του  περνάει το Τεστ Bechdel, με τουλάχιστον δύο γυναίκες να μιλούν για κάτι άλλο εκτός από έναν άνδρα, και η κεντρική σύγκρουση είναι ουδέτερη ως προς το φύλο, χωρίς να αφορά την αναζήτηση του σωστού άνδρα ή τον γάμο.

-Πως επηρεάζεσαι εσύ η ίδια από τα στερεότυπα της κυπριακής κοινωνίας; Ως queer γυναίκα μέσα στην πατριαρχική κοινωνία της Κύπρου, επηρεάζομαι καθημερινά είναι αδύνατο να μην συμβαίνει αυτό. Παρ’ όλα αυτά, δεν με καθορίζει ούτε με περιορίζει. Έχω αποδεχθεί ότι ζω εδώ, ότι αυτός είναι ο τόπος μου, και έχω βρει μηχανισμούς να το αντιμετωπίζω, να προστατεύω τον εαυτό μου και παράλληλα να εκφράζομαι ελεύθερα μέσα από τη δουλειά μου. Το θέατρο, με έναν τρόπο, γίνεται χώρος αντίστασης και απελευθέρωσης, εκεί όπου μπορώ να μετατρέπω αυτά τα στερεότυπα σε δημιουργία.

-Έχει δύναμη το θέατρο και η τέχνη στην Κύπρο να αλλάξουν προκαταλήψεις και κοινωνικές αντιλήψεις; Δεν είμαι σίγουρη ότι το θέατρο μπορεί πραγματικά να αλλάξει προκαταλήψεις. Αυτό που όμως πιστεύω βαθιά είναι ότι μπορεί να δημιουργήσει στιγμές αναγνώρισης και αλήθειας. Ελπίζω το κοινό να φεύγει από την παράσταση με μια φρέσκια οπτική για τον εθισμό, ίσως λίγο πιο ανοιχτό απέναντι σε κάτι που συχνά παρεξηγείται.

-Πιστεύεις πως το κοινό στην Κύπρο μπορεί να παρακολουθήσει πια ‘δύσκολα’ θέματα; Ναι, πιστεύω πως το κοινό στην Κύπρο είναι πλέον έτοιμο να παρακολουθήσει πιο “δύσκολα” ή απαιτητικά θέματα. Τουλάχιστον μέσα από τη δική μου εμπειρία, βλέπω τον κόσμο να ανταποκρίνεται με ενδιαφέρον, συγκίνηση και ωριμότητα σε έργα που δεν χαρίζονται, που θίγουν βαθύτερα ζητήματα και προκαλούν σκέψη. Ίσως είναι καιρός κι εμείς οι δημιουργοί να σταματήσουμε να χρησιμοποιούμε αυτό ως δικαιολογία  ότι “το κοινό δεν είναι έτοιμο” και να αρχίσουμε να του εμπιστευόμαστε περισσότερο έργα που το εμπλέκουν ουσιαστικά, συναισθηματικά και πνευματικά.

-Ποιά τα επόμενα επαγγελματικά σου σχέδια; Εκτός από το People, Places & Things, αυτή την περίοδο σκηνοθετώ ένα περφόρμανς βασισμένο στο βιβλίο της Νταϊάνας Γεωργίου, Other Reflexes, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Art Explora, το οποίο επιμελείται το The Island Club. Τον Δεκέμβριο ξεκινάμε πρόβες στον Θεατρικό Οργανισμό Κύπρου όπου θα σκηνοθετήσω ένα νέο έργο, το οποίο θα δημιουργηθεί συλλογικά από την ομάδα των ηθοποιών για την Πειραματική Σκηνή, υπό την καλλιτεχνική επιμέλεια της Μαγδαλένα Ζήρας και σκηνοθεσία της Αύρας Σιδηροπούλου.