Περιοχή Κουµανδαρίας-Κοιλάδα της Αµασκούς / Κούρη Ξυλούρικου
Γνωστές και άγνωστες γωνιές που συντηρούν τον µύθο και την παράδοση του πιο σπουδαίου κρασιού του νησιού
Ερήµη, Μονάγρι, Άγιο Γεώργιος, Συλίκου, Δωρός, Λάνια, Τριµίκλινη, Άγιος Μάµας, Καπηλειό, Ζωοπηγή, Καλό Χωριό, Άγιος Παύλος, Άγιος Κωνσταντίνος, Λουβαράς, Γεράσα και Αψιού. Τα χωριά βρίσκονται βόρεια της πόλης της Λεµεσού σε υψόµετρο 500 – 900 µέτρων. Τα αµπέλια τους µοιράζονται το τοπίο µε την πυκνή, θαµνώδη και άγρια ανάπτυξη και τα αραιά δάση, ενώ η πλούσια χλωρίδα και πανίδα είναι αρκετά εντυπωσιακές – όπως είναι και τα ιστορικά και αρχαιολογικά µνηµεία της περιοχής. Στην περιοχή βρίσκεται επίσης το Φράγµα Κούρη, το µεγαλύτερο στην Κύπρο και αποτελεί ένα σηµαντικό υγροβιότοπο.
Η περιοχή έχει µακρά παράδοση στην παραγωγή Κουµανδαρίας, η οποία συνεχίζει να παράγεται ακόµη και σήµερα από γηγενείς ποικιλίες το µαύρο και το ξυνιστέρι. Η κύρια ασχολία των κατοίκων της περιοχής ήταν από αρχαιοτάτων χρόνων η αµπελουργία. Κύρια χαρακτηριστικά της Κουµανδαρίας, που προσφέρεται ως επιδόρπιο κρασί, είναι η εξαιρετική γεύση και το θαυµάσιο άρωµα. Όταν η Κουµανδαρία παρασκευάζεται µόνο από άσπρα σταφύλια έχει ωραιότατο χρώµα και άρωµα αλλά είναι λιγότερο γλυκιά. Όταν προέρχεται από µαύρα σταφύλια είναι πολύ γλυκιά αλλά υστερεί σε χρώµα. Έτσι για την παρασκευή ειδικού τύπου τελειοποιηµένης και τυποποιηµένης Κουµανδαρίας, σύµφωνα µε καθορισµένες επίσηµες προδιαγραφές, οι οινοβιοµηχανίες προβαίνουν σε ανάµιξη των δυο πιο πάνω τύπων σταφυλιών.
Το Μονάγρι έχει δύο µοναστήρια της Παναγίας της Αµασγούς και του Αρχαγγέλου Μιχαήλ (το κρυφό σχολείο της Κύπρου) µοναδικής αρχιτεκτονικής. Επίσης έχει δύο εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου και της Παναγίας Εσωκίρας. Εκεί θα βρείτε και τη µοναδική κυπριακή τουλίπα Στο χωριό υπάρχουν δυο οινοποιεία, το Menargos Winery και το Monagri Grape Farm.
Ο Δωρός κατέχει προνοµιούχα θέση, από τα παλιά χρόνια στην παραγωγή άριστης ποιότητας Κουµανδαρίας, ζιβανίας, κρασιού και σταφίδας. Αξίζει να επισκεφθείτε την αρχαία εκκλησία του Αγίου Επιφανίου (14ος – 15ος αιώνας), τον Ιερό Ναό της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης, την παλιά βρύση, το κοινοτικό πάρκο µε τα πεύκα και τον ανεµόµυλο. Στο χωριό είναι το Οινοποιείο του Καρσερά. Βόρεια του χωριού µπορεί να συναντήσει κανείς το γιεφύρι του Διόνυσου, το µοναδικό που διατηρήθηκε στο χωριό το οποίο αποδεικνύει τη σχέση του θεού Διόνυσου µε τα χωριά της Κουµανδαρίας. Εκεί στα αρχαία χρόνια γίνονταν αρχαιοελληνικές τελετές και πορείες, οι οποίες ξεκινούσαν από τον Δωρό και πήγαιναν µέχρι τη Λάνεια και τα άλλα γύρω χωριά.
Ο Άγιος Γεώργιος (ένα χωριό όπου το κρασί «µετατρέπεται σε θαυµατουργό»). Το χωριό είναι κτισµένο στην αριστερή πλευρά της κοιλάδας του Κούρη, σε ένα ήσυχο και γραφικό περιβάλλον, σε υψόµετρο 490 µέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στην περιοχή καλλιεργούνται τα µαύρα σταφύλια και η σουλτανίνη. Επίσης καλλιεργούνται τα σιτηρά, οι χαρουπιές και οι αµυγδαλιές. Επισκεφθείτε την παλιά και νέα εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, το εξωκλήσι του Αγίου Παντελεήµονα και το εξωκλήσι της Παναγίας Συρκάς που βρίσκεται περίπου ενάµισι χιλιόµετρο βόρεια του χωριού και κτίστηκε το 1897. Όπως αναφέρει η παράδοση και οι παλιοί κάτοικοι του χωριού, σε περασµένες εποχές η Συρκά ήταν βασίλειο. Οι άνθρωποι που ζούσαν στο βασίλειο, περιέπεσαν σε µεγάλες αµαρτίες και η Παναγία θέλησε να τους καταστρέψει. Το θέληµά της το άκουσε ο Χριστός ο οποίος προσπάθησε µε το χέρι του να κλείσει το στόµα της µητέρας του. Η προσπάθεια του Χριστού (το αριστερό του χέρι, µπροστά από το στόµα της Θεοµήτρος) απεικονίζεται στο άγιο εικόνισµα. Επιγραφή πάνω στην εικόνα αναφέρει: «ΜΗΤΗΡ ΘΕΟΥ Η ΤΗΣ ΣΥΓΓΙΑΣ».
Το όµορφο και γραφικό χωριό Λάνεια βρίσκεται σε υψόµετρο 575 µέτρων και είναι ένα από τα χωριά του νησιού, στα οποία καλλιεργείται το σταφύλι. Η περιοχή είναι γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων για τα αµπέλια και το κρασί της και στο βιβλίο του Σίµου Μενάρδου (1907) αναφέρεται το χωριό ως «κώµη εξαιρέτως οινοφόρα», ενώ κάνει λόγο και για µια περιοχή µε το όνοµα Δκιόνυσος (Διόνυσος). Σύµφωνα µε την παράδοση, το χωριό πήρε το όνοµά του από τη λέξη «Ληνός» που σηµαίνει πατητήρι σταφυλιών. Μια άλλη εκδοχή αναφέρεται στη Λάνα, κόρη του Διόνυσου θεού του κρασιού, ή µπορεί να προέρχεται από τη λέξη «βαλανιά» (βελανίδι), εξαιτίας των καρπών των δέντρων βελανιδιάς που αναπτύσσονται σε αφθονία στην περιοχή. Ενδιαφέροντα αξιοθέατα περιλαµβάνουν το παλιό πατητήρι, το Μουσείο Αποθήκευσης Κουµανδαρίας και ένα παλιό ελαιοτριβείο, την εκκλησία και το εξωκλήσι της Παναγίας Βαλάνας. Στο χωριό διατηρείται ένας Δρυς 500 ετών.
Το Καπηλειό είναι χτισµένο σε έναν και µόνο λόφο, που δεσπόζει της κοιλάδας του ποταµού Λιµνάτη (αναφέρεται και σαν Αµπελικός). Το όνοµα του χωριού λέει πολλά για την ιστορία του. Τα επτά πατητήρια του χωριού λειτουργούσαν και σαν ταβέρνες για τους περαστικούς, που µετέφεραν την παραγωγή τους στο «πήγαινε» και τις προµήθειές τους στο «έλα». Στη Ζωοπηγή, δηµιουργήθηκε το Ιστορικό Μουσείο της Κουµανδαρίας, το οποίο παρουσιάζει µια µόνιµη έκθεση βασισµένη σε ένα χρονολογικό και θεµατικό άξονα, που αναπτύσσεται σε τέσσερις αίθουσες. Για διευθέτηση επίσκεψης απαιτείται προσυνεννόηση (Τηλ: 99656288, οδός Κουµανδαρίας, 4565 Ζωοπηγή, Λεµεσός).
Στην περιοχή υπάρχουν πολλά οινοποιεία µερικά από τα οποία είναι η Συνεργατική Εταιρεία Αµπελουργών, Καλό Χωριό, Τηλ.: 25 542266, Οινοποιείο Παναγιώτης Καρσεράς, Δωρός Τηλ.: 99 413238/99 589325, Οινοποιείο Μενάργος, Μονάγρι Τηλ.: 25 433674
Για διαµονή στα αγροτουριστικά καταλύµατα έχει στο χωριό Αψιού στα αγροτουριστικά Apsiou Stone House( 99652241) και το Blue Cottage (99649331). Στη Λοφου στο Απόκρυφο (25813777), Agrovino (25470202), Apanemia Inn (99527711), Oinoessa (99373371). Στο Βουνί θα βρείτε το Oinou Strata (25944244) και στο Vouni Lodge (99685395).
Για κρατήσεις και πληροφορίες επισκεφθείτε την ιστοσελίδα της Κυπριακής Εταιρείας Αγροτουρισµού www.agrotourism.com.cy T: +357 22340071
ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΑΤΑΛΥΜΑΤΑ
ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ
Agios Andronikos Καλοπαναγιώτης, (99646151)
Aristotelio Boutique Hotel Πεδουλάς, (22953334)
Atratsa Mountain Suites Καλοπαναγιώτης, (22318543 / 99464664)
Avli Traditional House Λυθροδόντας, (70070033 / 97770330)
Casale Panayiotis Traditional village Καλοπαναγιώτης (22952444)
Dionysos Σαράντι, (99882901 / 99903170)
Enipnion Apartments Κακοπετριά, (22924500 / 96899699)
Evgenia’s House Ασκάς, (22642344)
Farmakas Living Φαρµακάς, (22498150 / 99426848)
Hani Chrysomilou Καλοπαναγιώτης, (99530540)
Isminis Petroktisto Παλαιχώρι, (99438681)
Linos Inn Κακοπετριά, (22923161)
Lyhnos Ασκάς, (22642641)
Maison Elena Καλοπαναγιώτης, (99447871 / 70006062)
Polyxeni’s house Καλοπαναγιώτης, (22497509 / 99699952)
The house of Xenis Γαλάτα, (22922391 / 99419251)
The Mill hotel Κακοπετριά, (22922536)To Palataki tis Vasilikis Καλοπαναγιώτης, (99634545 / 70000099)
Olympia Traditional Houses Λύµπια, (99542477)
ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Ample Places Λεύκαρα, (99613771)
Andri’s House Καλαβασός, (24332528 / 99550803)
Anesi House Σκαρίνου, (24322089 / 99630464)
Anna House Σκαρίνου, (24322089 / 99630464)
Aunt Maria’s Λεύκαρα, (99356652)
Charalambos holiday cottage Καλαβασός, (99619396)
Cosmas House Σκαρίνου, (24322089 / 99630464)
Cyprus Villages – Danae House Τόχνη, (24332998)
Eveleos Holiday Country House Τόχνη, (99520973 / 99649755)
Evkarpos Country House Ψεµατισµένος, (99520973 / 99649755)
Garden Kamara House Κάτω Δρυς, (99892677 / 99419491)
Iosiphis Stonebuilt houses Λεύκαρα, (24664677 / 99790780)
Kontoyiannis Traditional House Καλαβασός, (25584131 / 99635816)
Lefkara View Λεύκαρα, (24360038 / 96359101)
Lito house Σκαρίνου, (24322089 / 99630464)
Michalis House Σκαρίνου, (24322089 / 99630464)
Modus Vivendi Ψεµατισµένος, (99446479 / 25746322)
Our House Βάβλα, (97667198)
Porfyrios country house Χοιροκιτία, (99520973, 99649755)
Red Blue Door Λεύκαρα, (99959393 / 99420984)
Stratos Art Deco House Καλαβασός, (99104208 / 96219252)
Ta domata tou Zeniou Τρούλλοι, (99664033 / 99610506)
Teacher’s house Μαρώνι, (24332132 / 99121663)
Cyprus Villages – Tenta House Καλαβασός, (24332998)
The house of Achilles Χοιροκιτία, (96440328)
The Library hotel Καλαβασός, (24817071)
To Konatzi tis Marikkas tziai tou Yianni Κάτω Δρυς, (99727771)
Vasilopoulos House Τόχνη, (24332531 / 99469958)
Vavla Rustic Retreat Βάβλα, (96865404)
Vrakas House Τόχνη, (99468446)
ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΕΜΕΣΟΥ
Agrovino Λόφου, (25470202 / 99468151)
Ambelikos Ποταµίτισσα, (25522211)
Antony’s Garden House Επισκοπή, (25932502 / 99618233)
Apanemia Studio Λόφου, (99527711)
Apokryfo Λόφου, (25813777 / 96475530)
Apsiou Stone House Αψιού, (99652241)
Arkela Βάσα Κοιλανίου, (25375355 / 99434035)
Arsorama Άρσος, (25817000 / 97889999)
Avalon village houses Φασούλα, (99310667 / 99309166)
Blue Cottage (MPLE) Αψιού, (25822670 / 99649331)
Cornaro house Άρσος, (25358836 / 99314684)
Iacovos House Όµοδος, (99829589 / 99749065)
Lasmari’s Bouquet Συκόπετρα, (25381436 / 99580200)
Livadia Hotel Κυπερούντα, (25532929)
Moustos House Άρσος, (25313022)
Nicolas and Maria’s Cottages Ανώγυρα, (25331963)
Oinoessa Λόφου, (99373371)
Oinou Strata Βουνί, (25944244)
Pantelis House Όµοδος, (99829589 / 99749065)
Themis House Λεµύθου, (99614822 / 99461330)
To Chorio Βάσα Κοιλανίου, (99491455)
Vouni Lodge Βουνί, (99685395 / 99215530)
ΕΠΑΡΧΙΑ ΠΑΦΟΥ
Agios Theodoros Cottage Χούλου, (99622396 / 25001016)
Agrotiko Καλλέπεια, (99418427)
Amarakos Inn Κάτω Ακουρδάλεια, (26633117 / 96313374)
Androniki Επισκοπή, (99619146)
Archontiko tou Meletiou Παναγιά, (26935011 / 99518000)
Ayii Anargyroi Μηλιού, (26814000)
Chloe’s House Πάνω Ακουρδάλεια, (99355259 / 96354226)
Elpida’s Stonebuilt Houses Γουδί, (99356129 / 99229707)
Karydhia Cottage Αρόδες, (24634680 / 99659928)
Kostaris (Goudi village houses) Γουδί, (99463813 / 99626672)
Leonidas village houses Γουδί, (26955588 / 99638491)
Liakoto Παναγιά, (26935597 / 99871951)
Loxandra’s House Κάθηκας, (99608333 / 70005554)
Michalis Anoyia Κάθηκας, (26944229 / 99667888)
Mouskos house Παναγιά, (22772413 / 99678013)
Olga’s Cottage Κάτω Ακουρδάλεια, (99571065 / 99660439)
Palati of Xylari Παναγιά, (99614673 / 99831540)
Pinou’s House Γουδί, (22516530 / 99547028)
Piskopos House Επισκοπή, (99619146)
Sappho manor house Δρούσια, (25321254 / 99604010)
Spanos house Γουδί, (99413244 / 99528965)
Stelio’s house Παναγιά, (26722343 / 99433094)
Vasilias Nikoklis Inn Νικόκλεια, (26432211 / 99309279)
Vasilion agrotourism Πόλη Χρυσοχούς, (22382018 / 99497929)
Kaizer Agrotourism Αµαργέτη, (99660539)
Makrinari Κρίτου Τέρρα, (26932932 / 99603603)
Marmaras Λυσός, (26221216)
