Οι υπουργοί δεν ήξεραν, οι πολίτες πέθαιναν και ο Δημητριάδης τσιρίζει…

Σ’ αυτή τη χώρα οι πολιτικοί πεθαίνουν να γίνουν υπουργοί. Σ’ αυτή τη χώρα, όμως, οι υπουργοί ποτέ -ή έστω σπανίως- φταίνε όταν κάτι πάει στραβά. Σ’ αυτή τη χώρα, ήρθε επιτέλους ένα πόρισμα -το πρώτο μετά την τραγωδία του Μαρί- να τους υπενθυμίσει τι σημαίνει πολιτική ευθύνη. Η Νομική Υπηρεσία δημοσιοποίησε χθες το πόρισμα της Ερευνητικής Επιτροπής για το περιβόητο σκάνδαλο με τους ακατάλληλους και φονικούς αερόσακους Takata, εξαιτίας των οποίων δύο άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους και αρκετοί άλλοι κινδύνευσαν.

Η διατύπωση απολύτως ξεκάθαρη. Δεν επιτρέπει την παραμικρή αμφιβολία: «Θεωρούμε ότι οι διατελέσαντες Υπουργοί (Μεταφορών) φέρουν βαριά πολιτική ευθύνη για την αδράνεια, απραξία, αμέλεια και αδιαφορία που επέδειξε το Τμήμα Οδικών Μεταφορών, Τμήμα που υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργείου τους, το οποίο, όχι μόνο δεν έλαβε οποιοδήποτε προληπτικό μέτρο μείωσης ή αποτροπής του κινδύνου που αντιμετώπιζαν οι χρήστες οχημάτων εφοδιασμένων με τους εν λόγω αερόσακους, αλλά ούτε καν ενημέρωσε τη Διεύθυνση του Υπουργείου και το κοινό για τον υπό αναφορά κίνδυνο».

Παρ’ όλα αυτά, όπως θα περίμενε κάθε κάτοικος αυτού του δύσμοιρου τόπου, ουδείς υπεύθυνος. Όλοι ανεξαιρέτως, έσπευσαν να βγάλουν την ουρά τους απέξω.

Πρώτος και καλύτερος ο Μάριος Δημητριάδης. Αντί να σιωπήσει -έστω από στοιχειώδη σεβασμό προς τις οικογένειες οι οποίες μαυροφορέθηκαν- επέλεξε να τριγυρίζει τα ΜΜΕ. Να ωρύεται για δήθεν «στοχοποίηση». Να μας εξηγεί με νομικίστικες ακροβασίες ότι «δεν θυμάται». Ότι «δεν είχε ενημερωθεί». Ότι το ΤΟΜ δεν είχε υποχρέωση να τον ενημερώσει. Σχεδόν νιώσαμε την ανάγκη να του πούμε και… συγγνώμη που τον ενοχλήσαμε.

Ο ίδιος φτάνει να δηλώσει αυτολεξεί: «Το αν έπρεπε να γνωρίζω ή δεν έπρεπε να γνωρίζω… βάσει του διοικητικού δικαίου δεν έχει καμία υποχρέωση το ΤΟΜ να ενημερώσει το υπουργείο». Και αμέσως μετά, με απέραντη πολιτική άγνοια: «Τώρα αν με ρωτάτε για μια γενικότερη πολιτική ευθύνη για οτιδήποτε συμβαίνει στο υπουργείο και κατά τη διάρκεια της θητείας κάποιου, οτιδήποτε πάει στραβά, ανεξαρτήτως αν έχει τη γνώση, κάποιος μπορεί να πει ότι έχει η πολιτική ευθύνη».

Κάποιος; Όχι ο ίδιος. Κάποιος αόριστα. Ο γείτονας, ο κλητήρας, ο περιπτεράς απέναντι… Και όμως, στο ίδιο πόρισμα, ο πρόεδρος της Επιτροπής, με σοφό τρόπο, παραθέτει τις αρχές του δημοσίου δικαίου, που καθιστούν τέτοιες δηλώσεις όχι μόνο προσβλητικές προς τα θύματα, αλλά και εξοργιστικές για κάθε νοήμονα πολίτη.

Γράφει η Επιτροπή: «Όταν κάποιος αναλαμβάνει ένα αξίωμα, είτε με τη ψήφο του λαού είτε άλλως πως εξουσίες και αρμοδιότητες, τότε το πρόσωπο αυτό έχει ευθύνη να διεκπεραιώσει το έργο που ανέλαβε υπεύθυνα και με επάρκεια, και ευθύνη που προκύπτει όταν αποτύχει στη διεκπεραίωση του έργου που του ανατέθηκε…»

Και πιο κάτω, με τρόπο αφοπλιστικό, ξεκαθαρίζει σύμφωνα με τον καθηγητή Δημόσιου Δικαίου και πρόεδρο του Ιδρύματος Τσάτσου, Ξενοφώντα Κοντιάδη: «Η πολιτική ευθύνη είναι αντικειμενική. Δεν χρειάζεται να έχει άμεση και προσωπική εμπλοκή ένας Υπουργός σε ένα ζήτημα για να του καταλογιστεί. Αρκεί να εμπίπτει το κρίσιμο ζήτημα στο πεδίο των αρμοδιοτήτων του. Η πολιτική ευθύνη βαραίνει τους Υπουργούς για πράξεις δικές τους και για πράξεις ή παραλείψεις των υπαλλήλων του Υπουργείου τους ή των υπηρεσιών και νομικών προσώπων».

Για όσους βολεύονται πίσω από την άγνοια, το πόρισμα υπενθυμίζει τις μνημειώδεις αναφορές Πολυβίου στο πόρισμα για το Μαρί: «Η συζήτηση περί πολιτικής ευθύνης δεν αφορά τόσο την “ευαισθησία” των εμπλεκομένων πολιτικών προσώπων, το πολιτικό κόστος ή το γάτζωμα σε μια καρέκλα, όσο τους θεσμούς. Όσο ισχυρότεροι είναι οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί και η κοινωνία πολιτών, τόσο πιο αυτονόητη η ανάληψη της πολιτικής ευθύνης».

Και συνεχίζει ο καταπέλτης του πορίσματος. Ο πολίτης, αναφέρεται, «έχει εμπιστευτεί τη διαχείριση θεμάτων που τον επηρεάζουν, τόσο αναφορικά με την κοινωνικοοικονομική του υπόσταση όσο και την ίδια του τη ζωή, στους διάφορους πολιτειακούς αξιωματούχους».

Αν αυτοί επιδείξουν ολιγωρίαι: «Τα πρόσωπα που έχουν υποπέσει στην αμέλεια ή ολιγωρία ή ανεπάρκεια ή αδράνεια έχουν ευθύνη ή ευθύνες για τα συμβάντα που προκύπτουν και τα αποτελέσματα της κακής διαχείρισης που τους αναλογεί».

Ακολουθεί η πιο θεσμικά ηχηρή παρατήρηση: «Η ετοιμότητα ανάληψης ευθύνης συνιστά ένα βασικό εχέγγυο της διατήρησης της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους κυβερνώντες και τους ίδιους τους πολιτειακούς θεσμούς. Όσο πιο ψηλό το αξίωμα, τόσο πιο έντονη πρέπει να είναι η αίσθηση ευθύνης. Εάν τα πρόσωπα στην κορυφή της πολιτικής και κοινωνικής πυραμίδας δεν αναλαμβάνουν ευθύνη για τις πράξεις και παραλείψεις τους, τότε ενθαρρύνουν την εδραίωση γενικής κοινωνικής και πολιτικής ασυδοσίας».

Με απλά λόγια: Ένας υπουργός δεν μπορεί να παριστάνει το διακοσμητικό στοιχείο. Και αν δεν ήξερε, τότε είναι δύο φορές υπόλογος. Μία γιατί δεν έδρασε και μία γιατί δεν φρόντισε καν να μάθει.

Η περίπτωση Takata δεν ήταν μια ατυχία. Ήταν μια εγκληματική πολύχρονη διαχειριστική αδιαφορία η οποία στοίχισε ζωές. Όσοι σήμερα παριστάνουν τους αιφνιδιασμένους ή με περισσή ανευθυνότητα επικαλούνται το «δεν θυμάμαι», ας γνωρίζουν πως η κοινωνία απαιτεί να λογοδοτήσουν.

Το οφείλουμε στον Κυριάκο, στην Στυλιανή, στον Αλέξανδρο…

Για να δούμε, αυτή τη φορά οι Εισαγγελείς θα αρθούν στο ύψος των περιστάσεων;