Η Κύπρος για άλλη μια φορά εκτίθεται διεθνώς. Το τερματικό φυσικού αερίου στο Βασιλικό, έργο- σημαία που παρουσιάστηκε ως το ενεργειακό άλμα του τόπου, έχει μετατραπεί σε μνημείο διαφθοράς, κακοδιαχείρισης και συγκάλυψης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση απαιτεί επιστροφή €67 εκατομμυρίων από τα €101 εκατ. που είχε χορηγήσει, αποδεικνύοντας ότι το έργο κατέληξε σε φιάσκο. Και όπως πάντα, τον λογαριασμό θα τον πληρώσουν οι Κύπριοι πολίτες.
Αυταπόδειχτα πια, η ευθύνη βαραίνει πρώτα και κύρια την κυβέρνηση Νίκου Αναστασιάδη. Δεν μιλάμε για τυχαία λάθη, αλλά για οργανωμένη στρέβλωση:
- Προκηρύξεις και κατακυρώσεις με παρανομίες και παρατυπίες.
- Συμβάσεις σε κινεζική κοινοπραξία με κόστος εκτός πραγματικότητας.
- Αξιώσεις εκατομμυρίων που έγιναν αποδεκτές χωρίς αντίσταση.
Το έργο των €300 εκατ., συν 200 εκατ. για διαχείριση, κατέληξε να φουσκώνει χωρίς τέλος. Και στο τέλος, η ΕΕ αποσύρει τη χρηματοδότηση. Ένα σκάνδαλο που δεν είναι τεχνικό, αλλά βαθιά πολιτικό: το κράτος χρησιμοποιήθηκε ως λάφυρο.
Αν η Κύπρος είχε ελπίσει ότι η νέα κυβέρνηση θα έφερνε κάθαρση, η ελπίδα αποδείχθηκε φρούδα. Ο Νίκος Χριστοδουλίδης για δύο χρόνια έμεινε αδρανής. Ενώ οι Βρυξέλλες ζητούσαν εξηγήσεις, ενώ η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία ερευνούσε, ενώ η Ελεγκτική Υπηρεσία κατήγγελλε, το Προεδρικό σιώπησε. Δεν ήταν αμέλεια· ήταν επιλογή. Ο Χριστοδουλίδης δεν συγκρούστηκε με το κατεστημένο. Το συντήρησε. Και σήμερα αποδεικνύεται ότι αποτελεί απλώς τη συνέχεια του Αναστασιάδη.
Σ’ ένα υγιές κράτος, η Δικαιοσύνη θα είχε ήδη κινηθεί. Στην Κύπρο, η Νομική Υπηρεσία σιωπά. Ο Γενικός Εισαγγελέας Γιώργος Σαββίδης και ο Βοηθός του Σάββας Αγγελίδης, διορισμένοι του Αναστασιάδη, λειτουργούν ως θεματοφύλακες της ατιμωρησίας.
Η εικόνα είναι ξεκάθαρη: μικροϋποθέσεις διώκονται, αλλά οι μεγάλες υποθέσεις θαμμένες. Το μήνυμα προς την κοινωνία; «Το σύστημα είναι ανέγγιχτο και ανέλεγκτο».
Με τα δεκάδες εκατομμύρια που χάθηκαν, η λογική απάντηση είναι μία: ανάκτηση μέσω δήμευσης. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η δήμευση περιουσίας είναι αυτονόητη πρακτική. Στην Κύπρο, όμως, μια τέτοια συζήτηση θεωρείται «ιεροσυλία». Διότι αν εφαρμοζόταν, θα έπρεπε να ξεκινήσει από τον ίδιο τον Νίκο Αναστασιάδη. Και αυτό το κράτος δεν είναι έτοιμο να κοιτάξει στον καθρέφτη του.
Την ίδια στιγμή, στη Γαλλία ο πρώην Πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί καταδικάστηκε σε πέντε χρόνια φυλάκιση με αναστολή, πρόστιμο €100.000 και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων, επειδή έλαβε παράνομη χρηματοδότηση από το καθεστώς Καντάφι. Το γαλλικό δικαστικό σώμα απέδειξε ότι κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου. Στην Κύπρο, όμως, η Δικαιοσύνη αντί να λογοδοτεί στην κοινωνία, λογοδοτεί στο κατεστημένο. Το αποτέλεσμα είναι η πλήρης απαξίωση των θεσμών.
Για να κατανοήσει κανείς το μέγεθος του προβλήματος, πρέπει να θυμηθεί το σκάνδαλο των «χρυσών διαβατηρίων». Η Κύπρος πούλησε την ευρωπαϊκή της υπηκοότητα σε ολιγάρχες, φυγάδες και ανθρώπους του υποκόσμου. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν περιορίστηκε σε παρατηρήσεις· κίνησε διαδικασία παράβασης εναντίον της Κύπρου, οδηγώντας τη χώρα στο Δικαστήριο της ΕΕ. Η διεθνής διαπόμπευση ήταν τέτοια, ώστε ακόμα και το Al Jazeera έφτασε να αποκαλύψει με κρυφές κάμερες πώς λειτουργούσε το κύκλωμα, με πρωταγωνιστές πολιτικούς και δικηγόρους.
Και ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Παραιτήσεις, φτηνές δικαιολογίες, και στη συνέχεια… σιωπή. Καμία ουσιαστική τιμωρία. Ούτε δήμευση παράνομων κερδών, ούτε ποινικές καταδίκες για τους μεγάλους πρωταγωνιστές. Ο συνδυασμός των δύο σκανδάλων– Βασιλικού και χρυσών διαβατηρίων– έχει εκθέσει ανεπανόρθωτα τη χώρα. Στην ΕΕ, η Κύπρος θεωρείται πλέον ο «αδύναμος κρίκος» που υπονομεύει τη συλλογική αξιοπιστία. Στις διεθνείς αγορές, το νησί αντιμετωπίζεται με καχυποψία.
Όταν μια χώρα εμφανίζεται να μην μπορεί να ελέγξει ούτε την κατασκευή ενός ενεργειακού έργου ούτε το ίδιο της το διαβατήριο, το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: το κράτος έχει καταρρεύσει ως θεσμός λογοδοσίας. Η ζημιά δεν είναι μόνο οικονομική. Είναι κυρίως πολιτική και ηθική. Η Κύπρος παρουσιάζεται ως ένας «πειρατικός θύλακας» εντός της ΕΕ, όπου η διαφθορά καλύπτεται και τα σκάνδαλα κλείνουν με fast- track συγκάλυψη. Το Βασιλικό δεν είναι μεμονωμένη αποτυχία. Είναι η κορυφή ενός παγόβουνου. Από τα «χρυσά διαβατήρια» μέχρι τις ακυρωμένες μαρίνες, η ιστορία επαναλαμβάνεται: μεγάλες εξαγγελίες, φανταχτερές κορδέλες, και στο τέλος, φιάσκο.
Η ΕΕ με την απαίτηση επιστροφής των κονδυλίων απλώς επισφράγισε αυτό που οι πολίτες ήδη γνωρίζουν: το κράτος είναι ανίκανο να διαχειριστεί μεγάλα έργα, γιατί έχει υποταχθεί σε ένα σύστημα διαφθοράς.
Η επιστροφή των 67 εκατομμυρίων δεν είναι «τεχνικό ζήτημα». Είναι ηθικό και πολιτικό κάζο. Είναι το πιστοποιητικό μιας δημοκρατίας που λειτουργεί ως βιτρίνα. Ο Κύπριος πολίτης, κουρασμένος από δεκαετίες εμπαιγμού, βλέπει ότι τα ίδια λάθη επαναλαμβάνονται, διότι κανείς δεν τιμωρείται ποτέ. Το κράτος έχει μετατραπεί σε μηχανισμό νομιμοποίησης της διαφθοράς. Τι πρέπει να γίνει; Η απάντηση είναι απλή αλλά δύσκολη:
- Θεσμοθέτηση δήμευσης περιουσιών όσων αποδεδειγμένα εμπλέκονται σε σκάνδαλα.
- Αλλαγή στη Νομική Υπηρεσία, ώστε να πάψει να είναι εργαλείο συγκάλυψης.
- Πραγματική λογοδοσία για πρώην και νυν αξιωματούχους, χωρίς εξαιρέσεις.
Αλλιώς, το Βασιλικό και τα χρυσά διαβατήρια θα αποτελούν για πάντα ντροπιαστικά μνημεία, και η Κύπρος θα συνεχίσει να βυθίζεται σε ένα φαύλο κύκλο απαξίωσης. Η διαφθορά δεν είναι απλώς οικονομικό έγκλημα. Είναι έγκλημα κατά της ίδιας της δημοκρατίας. Διότι όταν οι πολίτες βλέπουν ότι οι ισχυροί μένουν ατιμώρητοι, χάνουν κάθε εμπιστοσύνη στο σύστημα. Το σκάνδαλο του Βασιλικού, όπως και τα «χρυσά διαβατήρια», δεν είναι απλώς λογιστικά ή τεχνικά ζητήματα. Είναι καθρέφτης της χώρας μας. Και το ερώτημα που μένει είναι: θα ανεχθούμε να συνεχίσει αυτό το καθεστώς ή θα απαιτήσουμε κάθαρση, όπως αξίζει σε μια πραγματική δημοκρατία;
Στο τέλος της ημέρας, ο μεγάλος χαμένος όλων αυτών των σκανδάλων είναι ένας: ο τίμιος φορολογούμενος πολίτης. Ο άνθρωπος που πληρώνει κάθε μήνα φόρους, που καταβάλλει ΦΠΑ, που υφίσταται τις αυξήσεις στα καύσιμα και στην ηλεκτρική ενέργεια, και που βλέπει το κράτος του να μετατρέπει τις θυσίες του σε λάφυρο μιας διεφθαρμένης ελίτ.
Η δικαιοσύνη δεν είναι αφηρημένη έννοια. Είναι η έμπρακτη υποχρέωση ενός κράτους προς τους πολίτες του. Όταν ο πολίτης πληρώνει, περιμένει αντάλλαγμα: ασφάλεια, αξιοπιστία, κράτος πρόνοιας, σεβασμό στα χρήματά του. Στην Κύπρο, όμως, οι πολίτες πληρώνουν για να καλύπτονται τα σφάλματα, οι παραλείψεις και οι σκοπιμότητες των κυβερνώντων.
Το Βασιλικό και τα χρυσά διαβατήρια αποτελούν διπλή προσβολή. Όχι μόνο γιατί χάθηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια, αλλά γιατί για άλλη μια φορά το βάρος πέφτει στους ώμους της κοινωνίας. Και το κράτος, αντί να προστατεύσει τους πολίτες, προστατεύει τους ενόχους. Αν υπάρχει μία υποχρέωση απέναντι στην κοινωνία, αυτή είναι η κάθαρση. Χωρίς αυτήν, καμία ανάπτυξη και κανένα νέο έργο δεν θα έχει νόημα.
Η Κύπρος χρειάζεται θεσμούς που δεν θα φοβούνται να ακουμπήσουν τους ισχυρούς, Δικαιοσύνη που δεν θα διστάζει να παραπέμψει πρώην Προέδρους, υπουργούς, ή μεγαλοδικηγόρους, και ένα πολιτικό σύστημα που θα ξέρει ότι τα σκάνδαλα δεν θα κλείνουν με μια συγγνώμη. Η πραγματική κάθαρση δεν είναι εκδίκηση. Είναι δικαιοσύνη. Είναι η αποκατάσταση της ισορροπίας ανάμεσα στο κράτος και τον πολίτη. Είναι το ελάχιστο χρέος που έχουμε απέναντι σε όσους εργάζονται, φορολογούνται και κρατούν ζωντανή την οικονομία.
Ο τίμιος φορολογούμενος δεν ζητά προνόμια. Ζητά μόνο δικαιοσύνη. Και μέχρι να τη βρει, η Κύπρος θα παραμένει δέσμια ενός φαύλου κύκλου ατιμωρησίας και διεθνούς απαξίωσης. Η ώρα της κάθαρσης δεν είναι αύριο. Είναι τώρα.
Ελεύθερα, 28.9.2025
