Η ακροδεξιά «καπνιά» δεν θα ευδοκιμήσει.
Σύμφωνα με τον Δαρβίνο, τα είδη εξελίσσονται, στη διάρκεια χιλιάδων χρόνων, ώστε να μεγιστοποιήσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους. Αλλά η φυσική επιλογή ενίοτε μπορεί να εκδηλωθεί ακόμα και σε μερικές δεκαετίες. Κάτι τέτοιο συνέβη στις αρχές του 19ου αιώνα στο Μάντσεστερ της Αγγλίας, μια από τις πρώτες πρωτεύουσες της βιομηχανικής επανάστασης. Οι νυχτοπεταλούδες της περιοχής (Biston betularia) είχαν άσπρα φτερά με μαύρα στίγματα, κάτι που τους πρόσφερε μια φυσική κάλυψη. Οι λιγοστές της μαύρης ποικιλίας γινόταν εύκολα βορά των πουλιών πάνω στους κορμούς των δέντρων. Όταν η καπνιά από τα εργοστάσια άρχισε να καλύπτει τα δέντρα, οι ανοιχτόχρωμες πεταλούδες ξεχώριζαν και άρχισαν να αφανίζονται. Μέσα σε μερικά χρόνια, όμως, το DNA τους μεταλλάχθηκε και οι πεταλούδες έγιναν σταδιακά μαύρες, ώστε να καμουφλάρονται αποφεύγοντας τους θηρευτές. Ωστόσο, όταν τη δεκαετία του 1950 τα εργοστάσια έπαψαν να είναι ρυπογόνα, οι πεταλούδες έγιναν και πάλι ανοιχτόχρωμες κατά 90%.
Σήμερα τα πράγματα φαντάζουν δυσοίωνα, μαύρα. Το ανησυχητικό δεν είναι μόνο οι πόλεμοι, λίγο-πολύ ο «πολιτισμένος» κόσμος μας είχε πάντα τους πολέμους που του… άξιζαν, όπως και τους δικτάτορες που του… αναλογούσαν. Είχε όμως και εκείνους που αντιδρούσαν και επανέφεραν τον κόσμο στη λογική – κάτι σαν τη διαδικασία της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου, ώστε το είδος μας να επιβιώσει σε έναν κόσμο που γίνεται εχθρικός και αφιλόξενος. Η ακροδεξιά «καπνιά» του ψευδοπατριωτικού λόγου επιδρά στην εξέλιξη της κοινωνίας τελευταίως, μεταλλάσσοντας το πολιτικό DNA της, και μάλιστα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα. Αν και πάντα υπάρχουν –ευτυχώς!– οι οπαδοί του ορθολογισμού, η επιρροή του ανορθολογισμού και του παραλόγου φαίνεται πως αυξάνεται.
Απέναντι στους πολλούς που αντιδρούν στον απροκάλυπτο αυταρχισμό, όπως π.χ. στις ΗΠΑ, φωνάζοντας «No Kings!», υπάρχουν εκατομμύρια άνθρωποι που μισούν τον συνάνθρωπό τους επειδή δεν μοιάζει μ’ αυτούς, έχει άλλες ιδέες και απόψεις, διαφορετική γλώσσα και θρησκεία. Πιστεύουν ότι αυτά τον κάνουν επικίνδυνο. Γίνονται ρατσιστές, ανάγοντας σε μείζον και καθοριστικό το δευτερεύον και επουσιώδες. Όμως κακοί άνθρωποι βρίσκονται παντού, εξίσου μοιρασμένοι στις «καλές» και στις «κακές» φυλές, χώρες και θρησκείες (το τελευταίο δεν είναι απολύτως ακριβές: Δεν υπάρχουν καλές θρησκείες, μόνο κακές… και χειρότερες). Αυτό που μετρά είναι το τι άνθρωπος είναι κάποιος, ποιες είναι οι αξίες του – όχι το χρώμα του δέρματός του, η γλώσσα του ή το πού γεννήθηκε. Δεν κινδυνεύουμε από τις άλλες κουλτούρες αλλά από τις μισάνθρωπες και ολοκληρωτικές απόψεις – τέτοιες υπάρχουν παντού, ακόμα και ανάμεσα στους υποθετικά ομοίους μας.
Ένας απλός γύρος στα social media ή στα διαδικτυακά σχόλια κάτω από την αρθρογραφία των ΜΜΕ μάς δείχνει ότι αυτή η τοξικότητα, η οποία προέρχεται από τις στρεβλές ιδέες περί έθνους και φυλής, ευδοκιμεί και στα καθ’ ημάς. Είναι κυρίαρχη και στις αντιλήψεις για το Κυπριακό: Καμουφλαρισμένη ως ισότητα, είναι η επιλογή της δήθεν «ενωτικής» ΔΔΟ. Υπάρχει όμως ένα θεμελιώδες λάθος λογικής στο σκεπτικό της: Εκλαμβάνει ως δεδομένο το ότι όλοι οι Ελληνοκύπριοι είναι ένα πράγμα, με παρόμοιες ιδέες και αξίες, ενώ αντιστοίχως ίδιοι μεταξύ τους είναι και όλοι οι Τουρκοκύπριοι. Αυτό όμως είναι μια ρατσιστική και διχαστική ανακρίβεια. Υπάρχουν πολλοί από τους μεν που είναι πιο κοντά σε πολλούς από τους δε – αυτή είναι μια ουσιαστική προϋπόθεση ισότιμης συμβίωσης, μαζί με την ευκαιρία να ψηφίζουμε ο ένας τον άλλο, χωρίς καμιά εθνοτική ταμπέλα στο μέτωπο να μας καθορίζει ψευδώς.
Δεν ξέρω αν διάγουμε μια περίοδο κακής μετάλλαξης, όπως συνέβη με τις νυχτοπεταλούδες του Μάντσεστερ. Ούτως ή άλλως, όμως, ας θυμόμαστε ότι η επιστροφή στην κανονικότητα είναι δική μας επιλογή: Το νεοναζιστικό «μαύρο» δεν μπορεί παρά να είναι μια βραχυχρόνια στρέβλωση. Έχουμε βάσιμες ελπίδες να επιβιώσουμε, όπως μας δείχνει η Ιστορία – μας το θυμίζει και ο πρόσφατα χαμένος Νιόνιος: «Κείνο που με τρώει/ κείνο που με σώζει/ είναι π’ ονειρεύομαι/ σαν τον Καραγκιόζη»…
chrarv@philelefheros.com
MINORITY REPORT, 26.10.2025
