Το ΓεΣΥ, παρά την τεράστια πολεμική που δέχθηκε αλλά και την υπόσκαψη του, κατάφερε μέσα σε 18 μήνες από την ολοκλήρωση και της δεύτερης φάσης του, να αγκαλιαστεί από το σύνολο της κοινωνίας, δημιουργώντας συνθήκες ισότιμης πρόσβασης σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας. Επιπρόσθετα, αποτέλεσε το καταλυτικό εργαλείο για την πετυχημένη διαχείριση της πανδημίας, μέσα από τις δομές και τους μηχανισμούς που διαθέτει, έστω και εάν βρίσκεται στα πρώτα του βήματα.
Το επίτευγμα του ΓεΣΥ είναι ακόμη πιο μεγάλο αν αναλογιστούμε ότι, λίγους μήνες πριν την έναρξή του, σχεδόν κανένας δεν πίστευε πως θα εφαρμοζόταν. Ας μην ξεχνάμε επίσης ότι, οικονομικοί και πολιτικοί παράγοντες, στην προσπάθεια να αποθαρρύνουν την ομαλή του λειτουργία προέβαιναν σε δημόσιες τοποθετήσεις ότι το ΓεΣΥ θα καταρρεύσει μέσα σε λίγους μήνες από την εφαρμογή του. Τοποθετήσεις που υποστηρίζονταν και από την απροθυμία ή και την ιδιαίτερα χαμηλή ανταπόκριση των ιατρών και άλλων παρόχων για να συμμετάσχουν στο Σύστημα.
Ο Οργανισμός Ασφάλισης Υγείας (ΟΑΥ) που διαχειρίζεται το ΓεΣΥ, δυόμισι χρόνια μετά την εφαρμογή της πρώτης φάσης και ενάμισι χρόνο μετά την ένταξη και των ενδονοσοκομειακών υπηρεσιών του, παρουσιάζει μια σημαντική αποθεματική ευρωστία και δεν έχει καταρρεύσει, όπως υποστήριζαν όσοι δεν πίστεψαν στη μεγάλη αυτή κοινωνική μεταρρύθμιση. Στη συγκεκριμένη εξίσωση, πρέπει να λάβουμε υπόψη δύο σημαντικά δεδομένα: Πρώτον, το γεγονός ότι η εφαρμογή του ΓεΣΥ έλαβε χώρα, χρονικά, σε μια περίοδο πρωτόγνωρης πανδημίας, η οποία ταρακούνησε συστήματα υγείας που λειτουργούν σε άλλα κράτη εδώ και 100 χρόνια, και δεύτερο, το γεγονός ότι, το ΓεΣΥ απώλεσε έσοδα πέραν των 150 εκατομμυρίων ευρώ, λόγω της καθυστέρησης κατά 3 μήνες στην καταβολή των αυξημένων συνεισφορών της β΄φάσης, και της απώλειας εσόδων επειδή στο πλαίσιο ενίσχυσης εργαζομένων και επιχειρήσεων λόγω της πανδημίας, δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι αντί μισθό έπαιρναν επιδόματα από το κράτος, για τα οποία δεν κατεβλήθησαν συνεισφορές στο ΓεΣΥ.
Σε καμιά περίπτωση δεν ισχυρίζομαι ότι δεν υπάρχουν προβλήματα. Yπάρχουν σοβαρά προβλήματα, τα οποία πρέπει να ξεπεραστούν, με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των παρεχομένων υπηρεσιών αλλά και της ενίσχυσης της βιωσιμότητας του συστήματος. Οι άξονες προτεραιότητας αφορούν την ενημέρωση και εκπαίδευση τόσο των παρόχων όσο και των ασθενών για σωστή αξιοποίηση του Συστήματος, την κατάρτιση κατευθυντήριων εγγράφων που θα ενισχύσουν την ποιότητα της υγείας και την πάταξη των καταχρήσεων μέσα από αυστηρά πρωτόκολλα και καλύτερο έλεγχο και εποπτεία.
Δυστυχώς, αντί να γίνεται μια συνολική αξιολόγηση της πραγματικότητας και της τεράστιας προσφοράς του ΓεΣΥ προς την κοινωνία, σε ένα τόσο μικρό χρονικό διάστημα (που ειρήσθω εν παρόδω τεκμηριώνεται και από την πρόσφατη ποσοτική και ποιοτική έρευνα που έγινε σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας), κάποιοι επικεντρώνονται σε προβλήματα τα οποία και σαφώς γνωρίζει ο Οργανισμός και καταβάλλει τεράστια προσπάθεια αντιμετώπισης τους, και προβαίνουν σε τακτικισμούς και κινδυνολογίες για τη βιωσιμότητα του Οργανισμού λόγω των πολλών καταχρήσεων και της αδυναμίας, όπως ισχυρίζονται, για να πάρει διορθωτικά μέτρα ο ΟΑΥ.
Η πραγματικότητα είναι πως, οι καταχρήσεις και τα προβλήματα στο σύστημα υγείας είναι υπαρκτά και συμβαίνουν από τη γέννηση της Κυπριακής Δημοκρατίας αλλά κανένας στο παρελθόν δεν ασχολήθηκε στο βαθμό που συμβαίνει σήμερα, γιατί το κόστος των καταχρήσεων, στην απουσία ενός εθνικού συστήματος υγείας, το πλήρωνε αγόγγυστα από την τσέπη του ο φορολογούμενος, με χρήματα που πολλές φορές ήταν μαύρα αφού, ο κάθε πάροχος εισοδηματίας δήλωνε κατά το δοκούν τα έσοδα του στις φορολογικές αρχές. Δηλαδή, το σύστημα μέσα από την ανοχή του προστάτευε φοροφυγάδες και συντηρούσε στρεβλώσεις που αποδυνάμωναν την κοινωνική συνοχή. Ακόμη και σε εξόφθαλμες περιπτώσεις που παρόχοι «εκμεταλλεύονταν» τους πολίτες, αυτές έπεφταν στα μαλακά χωρίς κανένα ουσιαστικό κόστος ή τιμωρητικά μέτρα για τους υπευθύνους.
Ο ΟΑΥ, που στοχοποιείται για τη μη αποτελεσματική διαχείριση των καταχρήσεων, παρά το γεγονός ότι μέλημα του σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα ήταν να εφαρμόσει με επιτυχία το Γενικό Σύστημα Υγείας και να μην το αφήσει να καταρρεύσει, όπως κάποιοι διατυμπάνιζαν, απέδειξε ότι είναι αποφασισμένος να περιφρουρήσει τη μεγάλη αυτή μεταρρύθμιση. Το τελευταίο διάστημα έθεσε εκτός υπηρεσιών του ΓεΣΥ “5” ιατρούς, παγιοποίησε τη συνεργασία του με κέντρα παροχής υπηρεσιών, επέβαλε μέτρα και περιορισμούς σε άλλους παρόχους και απέκοψε σε εκατοντάδες περιπτώσεις απαιτήσεις παρόχων για υπηρεσίες που δεν δικαιολογούνται επαρκώς ή δεν κρίθηκαν απαραίτητες.
Αλήθεια, ποιός άλλος θεσμός τα προηγούμενα χρόνια επέβαλε τόσα μέτρα και ποινές για καταχρήσεις στο σύστημα υγείας, σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα;
Πέραν των πιο πάνω, ο οργανισμός εξετάζει σε συνεχή βάση πρόσθετα μέτρα και μηχανισμούς για να περιορίσει όσο γίνεται περισσότερο τις καταχρήσεις και σε καμιά περίπτωση δεν θα αφεθεί σε κίνδυνο η βιωσιμότητα του Συστήματος. Ήδη ο Οργανισμός συνεργάζεται με το Εθνικό Ινστιτούτο Κλινικής Αριστείας της Υγείας του Ηνωμένου Βασιλείου (National Institute for Health and Care Εxcellence – NICE), για την ανάπτυξη πρωτοκόλλων και δεικτών ποιότητας και απόδοσης, ανάπτυξη εκπαιδευτικών προγραμμάτων, και άλλων δραστηριοτήτων που θα συμβάλουν τόσο στην ποιότητα όσο κα την εξοικονόμηση πόρων και περιορισμό των καταχρήσεων. Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΑΥ αποφάσισε πρόσφατα να συνεργαστεί με Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα της Κύπρου με σκοπό την ανάπτυξη υποδομών κα μηχανισμών που θα συμβάλουν περαιτέρω στον καλύτερο έλεγχο και ποιοτική αναβάθμιση του ΓεΣΥ. Ο οργανισμός, μέσα από μια συνεχή διαδικασία εφαρμογής μέτρων κα ανάπτυξης συμμαχιών με καταξιωμένους οργανισμούς και ιδρύματα τεκμηριώνει την αποφασιστικότητα του να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις και να γίνει πιο ωφέλιμος για την κοινωνία.
Το ΓεΣΥ αποτελεί πλέον κατάκτηση της κοινωνίας μας, ανατρέποντας κατεστημένα που διαχώριζαν τους πολίτες σε προνομιούχους και αδικημένους. Το ΓεΣΥ ανέδειξε διαχρονικά προβλήματα του τομέα της υγείας που τροφοδοτούσαν την πλεονεξία κάποιων παρόχων σε βάρος της τσέπης και της αξιοπρέπειας των συνανθρώπων μας. Το στοίχημα της εφαρμογής της μεταρρύθμισης έχει πετύχει και η προσπάθεια πλέον του ΟΑΥ είναι η συνεχής βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών και η προστασία της βιωσιμότητας του Συστήματος από τις καταχρήσεις και τις αχρείαστες δαπάνες.
Η κριτική είναι πάντοτε ευπρόσδεκτη και λειτουργεί υποστηρικτικά για να γίνει ο οργανισμός πιο αποδοτικός και πιο επωφελής για τους δικαιούχους του. Οι υπερβολικές, όμως, αναφορές σε προβλήματα που ήταν αναμενόμενα να προκύψουν και οι επαναλαμβανόμενες κινδυνολογίες που εργολαβικά δημοσιοποιούνται, αδικούν το έργο που παρήχθηκε, έργο το οποίο είναι κτήμα του συνόλου της κοινωνίας μας. Η προσπάθεια που επιχειρείται για να παραγνωριστεί η μεγάλη εικόνα και προσφορά του ΟΑΥ προς την κοινωνία είναι άδικη και δεν εξυπηρετεί την οικοδόμηση ενός κλίματος συνεργασίας ανάμεσα σε όλους τους θεσμούς, το οποίο θα συμβάλει στην περαιτέρω προοπτική και ασφάλεια του ΓεΣΥ.
* Αναπληρωτής Γ.Γ. ΣΕΚ
