«Ήμουν λυπημένος που δεν είχα παπούτσια, μέχρι που είδα κάποιον που δεν είχε πόδια». Τα λόγια αυτά του Μενέλαου Λουντέμη ήρθαν και με χαστούκισαν ξανά, αφυπνίζοντάς με από τη βολική χειμερία μου νάρκη, μόλις αντίκρισα αυτή την συγκλονιστική φωτογραφία του Τούρκου φωτορεπόρτερ Μεχμέτ Ασλάν, που πήρε το Α’ Βραβείο στα Siena International Photo Awards (SIENA).
Τραβήχτηκε όταν εμείς στην Ελλάδα γκρινιάζαμε για ένα ακόμα σκληρό λοκντάουν λόγω κορωνοιού, και εγώ προσωπικά έκανα χρήση του άθλιου click-away και έκλεισα ραντεβού σε ένα μαγαζί για να αγοράσω καινούργιο ζευγάρι παπούτσια.
Φτάνοντας εκεί, στην οδό Ερμού, χρειάστηκε να περιμένω περίπου 15 λεπτά έξω από το κατάστημα. Στα 5 δυσανασχέτησα…
Η φωτογραφία δείχνει έναν πρόσφυγα από τη Συρία, τον Μουνζίρ αλ-Ναζάλ, που πετάει στον αέρα τον 5χρονο γιο του Μουσταφά. Ο πατέρας έχασε το ένα του πόδι σε βομβαρδισμό σε μια αγορά στο Χαλέπι. Το παιδί γεννήθηκε έτσι, χωρίς άκρα! Στην Τουρκία, αγωνίζονται να επουλώσουν τα τραύματα της φρίκης στη Συρία, ζώντας σε μια περιοχή όπου το Ισλαμικό κράτος έκανε τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων σκέτη κόλαση.
Δεν είναι εύκολη η προσαρμογή σε μιαν άλλη, προσφυγική ζωή. Πόσο μάλλον όταν, κυριολεκτικά, δεν μπορείς να σταθείς στα δυο σου πόδια. Η μητέρα του παιδιού Ζεινάμπ, είχε δηλώσει στην Ουάσιγκτον Ποστ που κατέγραψε την ιστορία τους, ότι τρία χρόνια προσπαθεί, μπαινοβγαίνοντας σε νοσοκομεία, να βρει τους κατάλληλους γιατρούς για να αντιμετωπίσουν την σπάνια και δύσκολη πάθηση του παιδιού, ώστε στη συνέχεια να μπορέσει να προχωρήσει στην εύρεση προσθετικών σκελών. Αλλά δεν υπάρχουν. Ούτε αυτά, ούτε και ειδικευμένοι στη συγκεκριμένη πάθηση.
Ο πατέρας μοιάζει αφημένος στη μοίρα του, δυστυχής και πολύ πονεμένος. Ανοίγει η ψυχή του μόνο όταν είναι καλά ο Μουσταφά, και μπορεί να τον πετάει στον αέρα. Κανένα φάρμακο δεν μπορεί να υποκαταστήσει αυτή τη χαρά, που όμως διαρκεί τόσο λίγο.
Η τραγωδία ενός πολέμου, και ένα χαμόγελο που ακυρώνει τη φρίκη του, αλλά μόνο για μια στιγμή!
Πόσο διαρκεί όμως μια στιγμή; Ιδίως τέτοια;
Και πόση αξία μπορεί να έχουν άραγε οι γλυκανάλατοι και ενοχικοί από τύψεις συνειρμοί που κάνουν διάφοροι σαν κι εμένα, ανακαλύπτοντας ξανά τον Λουντέμη και αποδοκιμάζοντας καταναλωτικές αδυναμίες που δεν πρόκειται να εγκαταλείψουν;
Υποθέτω ότι αυτή η φωτογραφία είναι προϊόν ενός μόνο από εκατοντάδες κλικ που μπορεί να πάτησε ο φωτογράφος. Από μόνη της μπορεί να αποτυπώνει μια στιγμή που δεν «λέει» όλη την αλήθεια. Ίσως και να παρασέρνει κάποιους σαν κι εμένα να πλάθουν γύρω από αυτήν σκέψεις και ιστορίες που ίσως να διαφεύγουν από την πραγματικότητα και την ουσία της.
Θα ήθελα πολύ να έβλεπα τις άπειρες φωτογραφίες που «πετάχτηκαν», και που ίσως δεν δούμε ποτέ. Φοβάμαι πως αυτές θα είναι κοντύτερα στα λόγια της μητέρας του παιδιού, παρά στη στιγμιαία χαρά του πατέρα, αλλά ίσως και του ίδιου του Μουσταφά.
Αλλά τότε, και τα λόγια του Λουντέμη να είναι, μεταξύ μας, λόγια ενός ενσταντανέ, που να αγγίζουν το συναισθηματικό μέρος του εαυτού μας, αλλά να αποδυναμώνουν το «διά ταύτα». Εκείνο που πρέπει να γίνει…
Ειλικρινά, δεν ξέρω τι να ευχηθώ εκτός από τούτο: Οι στιγμές της χαράς να είναι χιλιάδες πόζες. Και εκείνες της δυστυχίας, όλο και πιο λίγες. Να μάθω ότι ο Μουσταφά θα βρει ιατρική φροντίδα σε άλλη χώρα, και θα ξεκινήσει εκεί μιαν άλλη, καλύτερη ζωή.
