Χάσμα γενεών, ένα κοινωνικό φαινόμενο, το οποίο προκαλεί αρκετά προβλήματα στην επικοινωνία, αλλά και στην κατανόηση μεταξύ γονέων και παιδιών. «Η έλλειψη κατανόησης είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που συντηρεί τα προβλήματα επικοινωνίας», σημειώνει στο philenews ο Κλινικός και Σχολικός Ψυχολόγος, Δρ Αντρέας Χατζηκυπριανού.
Σύμφωνα με τον Δρ Χατζηκυπριανού, υιοθετείται μια στάση «μονόδρομου διαλόγου», κατά την οποία που δεν μπορεί ο ένας να δει τη σκοπιά του άλλου, με αποτέλεσμα το κτίσιμο εμποδίων στην επικοινωνία να γίνεται αναπόφευκτο.
Παράλληλα εξηγεί πώς καλλιεργείται το χάσμα γενεών, εάν έχει γίνει πιο έντονο στην εποχή μας λόγω της επικράτησης της τεχνολογίας και των social media και κατά πόσον πιστεύει πως το φαινόμενο αυτό θα μειωθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια.
Ποιες επιπτώσεις μπορεί να προκαλέσει το χάσμα γενεών στη σχέση γονιών και παιδιού και ποιες οι επιπτώσεις στην ψυχολογία των παιδιών; Τι είναι αυτό που οξύνει την κατάσταση;
Η κύρια επίπτωση από ψυχοκοινωνική σκοπιά είναι τα προβλήματα επικοινωνίας. Υπάρχει μια τάση των παλαιότερων γενεών να εξιδανικεύουν, κατά κάποιον τρόπο, τα δικά τους νεανικά χρόνια, καθώς και ότι έζησαν δυσκολότερη ζωή, θεωρώντας συγχρόνως ότι στη σημερινή εποχή οι νέοι απολαμβάνουν πληθώρα ελευθεριών και διευκολύνσεων.
Από την άλλη οι νέοι θεωρούν ότι η κοινωνία που παρέλαβαν είναι προβληματική, είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι σε θέματα ορθού πολιτικού λόγου, ψυχικής υγείας, διαφορετικότητας και είναι ισχυροί γνώστες της τεχνολογίας.
Οι μεγαλύτεροι συνεχίζουν να δίνουν παραδείγματα του παρελθόντος, δαιμονοποιώντας πολλές φορές την τεχνολογία και τα παιδιά αισθάνονται ότι δεν υπάρχει κοινός κώδικας επικοινωνίας.
Υιοθετείται έτσι μια στάση ανταγωνιστική, μια στάση «μονόδρομου διαλόγου» όπως ονομάζω που δεν μπορεί ο ένας να δει τη σκοπιά του άλλου και το κτίσιμο εμποδίων στην επικοινωνία γίνεται αναπόφευκτο.
Η έλλειψη κατανόησης είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που συντηρεί τα προβλήματα επικοινωνίας. Αυτό με τη σειρά του δημιουργεί προστριβές, απόσταση, χάσμα. Αν ο γονιός έχει άκαμπτη, κριτική και απορριπτική διάθεση σε κάθε τι νέο που φέρνει το παιδί, εκτός των προβλημάτων στην επικοινωνία “κτυπά’’ το οικοδόμημα της αυτοεκτίμησης του ίδιου του παιδιού.
Θεωρείτε πως το χάσμα γενεών έχει γίνει πιο έντονο στην εποχή μας λόγω της επικράτησης της τεχνολογίας και των social media?
Σαφώς η τεχνολογία είναι ένας παράγοντας που διαφοροποιεί αρκετά έναν σημερινό έφηβο από τους γονείς του, όπως ακόμα περισσότερο έναν 30χρονο από τους δικούς του γονείς. Όσο μεγαλύτερη η απόκλιση από τη γνώση της τεχνολογίας, τόσο μεγαλύτερο και το χάσμα στον τομέα αυτό.
Παρόλα αυτά υπάρχει μεγάλη ετερογένεια. Πολλοί άνθρωποι μεγαλύτερης ηλικίας γεφυρώνουν το τεχνολογικό χάσμα με τη συστηματική τους εμπλοκή. Σε καμιά περίπτωση όμως αυτό δεν συμβαίνει αβίαστα όπως συμβαίνει στη ζωή ενός παιδιού-εφήβου που η πραγματικότητά του είναι αυτή.
Οι γρήγοροι ρυθμοί της εποχής μας συμβάλουν ακόμη περισσότερο στη δυσκολία επικοινωνίας;
Σε παλαιότερες εποχές δύο ή τρεις γενιές ζούσαν στο ίδιο περιβάλλον με παρόμοιο τρόπο ζωής καθώς η ανάπτυξη ήταν τόσο αργή. Όμως σήμερα, το κοντινότερο παρελθόν είναι πολλές φορές ξεπερασμένο και ο κόσμος είναι πιο προχωρημένος κάθε μέρα. Αν κάποιος από εμάς διαφωνεί ας κάνει μια ανασκόπηση της ζωής του την τελευταία δεκαετία.
Σίγουρα οι γρήγοροι ρυθμοί δεν ευνοούν την αποτελεσματική επικοινωνία. Χρειάζεται μεγαλύτερη προσπάθεια και κυρίως πρόθεση για να αλληλοεπιδράσουμε με κατανόηση.
Πιστεύετε πως το πρόβλημα του χάσματος γενεών θα μειωθεί τα επόμενα χρόνια καθώς οι κοινωνίες τείνουν να είναι πιο προοδευτικές; Αρχικά θεωρείτε πως οι επόμενες κοινωνίες θα είναι πιο προοδευτικές;
Ναι, κατά την άποψή μου θα είναι πιο προοδευτικές. Από την άλλη όμως θεωρώ ότι το χάσμα πάντα θα υπάρχει και είναι φυσικό να υπάρχει. Φτάνει να υπάρχει πρόθεση γεφύρωσής του. Θεωρώ πως βρισκόμαστε σε μια ιδιαίτερη εποχή, καθώς λίγο πολύ για πρώτη φορά μετά τη ραγδαία ανάπτυξη του διαδικτύου νέοι και άτομα μεγαλύτερης ηλικίας μιλούν τα τελευταία χρόνια παρόμοια τεχνολογική γλώσσα με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το γεγονός αυτό, μειώνει σαφώς το χάσμα. Η επαφή των μεγαλύτερων με την τεχνολογία τους ενημερώνει για κοινωνικοπολιτικές αλλαγές. Προσεγγίζουν πλέον διαφορετικά ζητήματα όπως η επαγγελματική ικανοποίηση, ισονομία, ψυχική υγεία, ορθός πολιτικός λόγος. Κάτι τέτοιο έρχεται σε συγκερασμό με τα ενδιαφέροντα της νέας γενεάς.
Πώς θα συμβουλεύατε ένα γονιό αλλά και έναν έφηβο να διαχειριστούν το χάσμα γενεών;
Μερικοί γονείς πιστεύουν ότι ακριβώς επειδή είναι μεγαλύτεροι και ως εκ τούτου έχουν βιώσει περισσότερα στη ζωή, αυτομάτως γνωρίζουν καλύτερα. Ωστόσο, με το διαρκώς μεταβαλλόμενο κοινωνικό τοπίο, οι γονείς πρέπει να έχουν ανοιχτό μυαλό σχετικά με έννοιες που δεν υπήρχαν όταν μεγάλωναν. Το ίδιο ακριβώς, η νεότερη γενιά θα πρέπει επίσης να είναι πρόθυμη να μάθει από τους μεγαλύτερους αντί να πιέζει μόνο γι΄ αυτό που ξέρει ότι είναι σωστό. Παράλληλα μπορούν να βοηθούν τους μεγαλύτερους στην κατανόηση των νέων τεχνολογιών και κοινωνικών εννοιών.
Ο ρόλος της οικογένειας είναι να παρέχει ένα υπόβαθρο ως προς τις σημαντικές για τη ζωή αξίες. Μέσα από ένα τέτοιο ισχυρό υπόβαθρο θα είναι σε θέση ο έφηβος να φιλτράρει επιρροές του έξω κόσμου και να διαμορφώσει το δικό του σύστημα αξιών.
Το μόνο βέβαιο είναι ότι αν οι γονείς δεν δείχνουν κατανόηση και ανοιχτή διάθεση απέναντι στο διαφορετικό που φέρνει το παιδί, τότε το παιδί κλείνει το δίαυλο επικοινωνίας, αφού θα αισθάνεται ότι οι γονείς δεν το κατανοούν και σέβονται, υιοθετώντας πολλές φορές και ακραίες επιλογές, προκειμένου να διαφοροποιηθεί από τους μεγαλύτερους.
Τέλος, αντί να παλεύετε για να κατευθύνετε μια συζήτηση, μάθετε να ακούτε ο ένας τον άλλον πριν μιλήσετε για να καταλάβετε. Κατανοώ βέβαια δεν σημαίνει απαραίτητα συμφωνώ. Η κατανόηση θα σας οδηγήσει στην αποδοχή ακόμα και αν κάτι δεν ανταποκρίνεται στα δικά σας πολιτισμικά πρότυπα. Επεξεργαστείτε τις σκέψεις που προσπαθεί να μεταφέρει το άλλο μέρος και προτού οι δηλώσεις γίνουν διαφωνίες, σκεφτείτε να καταλήξετε σε συμβιβασμό. Πάρτε τα καλά μέρη που θα είναι αμοιβαία επωφελή για όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.
