Ου περί χρημάτων η… αγωγή για τα βασανιστήρια

 

Ο λόγος της εναντίον τους επίκρισης είναι προφανώς το ότι αποδέχθηκαν τον εξώδικο διακανονισμό προς τον οποίον προέβησαν οι δικηγόροι με τη βρετανική Κυβέρνηση στις 23 Ιανουαρίου 2019 «απλώς για να πάρουν μερικά χρήματα», κατά τον υπαινιγμό τους!

Κάποιοι, με τα γραφόμενά τους, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στη βρετανική δήλωση για τον διακανονισμό, υπογραμμίζοντας ότι σε αυτή μιλούν για «έκτακτη ανάγκη» και όχι για αγώνα. Κάποιοι άλλοι υπογραμμίζουν ότι στη βρετανική δήλωση δεν γίνεται λόγος για αποζημίωση, αλλά για μια «εξώδικη ρύθμιση, προκειμένου να δοθεί ένα τέλος στη δίκη».
Κάποιοι, ακόμα, επικαλούνται τη θαρραλέα απάντηση του μεγάλου μας ήρωα Κυριάκου Μάτση «Ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα…» όταν του πρόσφεραν μυθικό ποσό, προκειμένου να προδώσει τον αγώνα και αρνήθηκε. Η προσπάθειά τους, προφανώς, είναι να μεμφθούν τους 33 αγωνιστές οι οποίοι έκαναν την αγωγή και αφήνουν υπονοούμενα ότι «εξαγοράστηκαν» για ένα εκατομμύριο ευρώ.

 

Αρχίζοντας από το τελευταίο, πρέπει να πούμε ότι το «ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούμεθα…» δεν είναι μόνο ο Κυριάκος Μάτσης που το είπε, αλλά και άλλοι πολλοί αγωνιστές. Αγνοούν, όμως, ή προσποιούνται ότι αγνοούν, πως στα βασανιστήρια και στις ανακρίσεις, στους περισσότερους αγωνιστές (και σε ενάγοντες βέβαια), οι Άγγλοι προσκόμιζαν βαλίτσα γεμάτη με πεντόλιρα για να τους τα προσφέρουν ώστε να μιλήσουν. 

Όσον αφορά στην ανάλυση της δήλωσης των Άγγλων ότι σε αυτή δεν γίνεται λόγος για αποζημίωση, αλλά για μια εξώδικη ρύθμιση προκειμένου να δοθεί ένα τέλος στη δίκη, μας εκπλήττει που στην ουσία υιοθετούν τη βρετανική άποψη. Ακόμα και τα θετικά στοιχεία τα οποία περιέχονται στη βρετανική ανακοίνωση, έστω μέσα από τη διπλωματική γλώσσα της, όχι μόνο δεν τα αναγνωρίζουν, αλλά τα παρουσιάζουν ως αρνητικά. 

 

Τα ξένα δημοσιεύματα

 

Αν όμως κάποιοι από τους δικούς μας αρθρογράφους και άλλους επικριτές δεν είδαν θετικά από την έκβαση της υπόθεσης, τους παραπέμπουμε σε ξένα δημοσιεύματα, τα οποία μιλούν καθαρά για τη δικαίωση των αγωνιστών. Στήνουν στον τοίχο τη Βρετανία για τα απάνθρωπα βασανιστήρια και τους βιασμούς που έκαναν κατά τη διάρκεια της Ε.Ο.Κ.Α. και ενημερώνουν τη διεθνή κοινή γνώμη για τον απελευθερωτικό μας αγώνα.

Ενδεικτικά μόνο αναφέρουμε μερικούς από τους τίτλους ξένων εφημερίδων και δικτυακών τόπων:

GURDIAN: UK to pay £1m to Greek Cypriots over claims of human rights abuses. H εφημερίδα μιλά για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το Ηνωμένο Βασίλειο σε Ελληνοκυπρίους.

 

ARAB NEWS: Cypriots ‘vindicated’ after UK settlement of torure claims. Eδώ, λοιπόν, γίνεται λόγος για δικαίωση των Κυπρίων μετά τη διεύθετηση για την υπόθεση των βασανιστηρίων.

 

Για δικαίωση των Κυπρίων μιλά επίσης και το πρακτορείο Αssosiated press: Cypriots ‘Vindicated’ after UK settlement of torture claims.

 

Η «News UK politics» κάνει λόγο για «θύματα βιασμού και βασανιστηρίων από τις βρετανικές αποικιακές δυνάμεις»: UK PAYS £1m damages to Cyprus ‘victims of rape and torture by british colonial forces’

 

 

 

Διαβάζοντας τα επιπόλαια συμπεράσματα των επικριτών μας, διερωτόμαστε αν γνωρίζουν την όλη ιστορική πορεία με την αγωγή των βασανισθέντων αγωνιστών. Έχουν τη συνείδησή τους ήσυχη ότι τα συμπεράσματά τους είναι ορθά και βάσιμα ασχέτως εάν δεν έχουν πλήρη εικόνα του ιστορικού της αγωγής;

 

Θέλουμε να πληροφορήσουμε το κοινό, αλλά και τους επικριτές μας, ότι στην αρχή οι ενδιαφερόμενοι για την αγωγή δεν ήταν μόνο 33, αλλά ανέρχονταν στους 130 και ότι τη νομική αυτή υπόθεση τη χειρίστηκαν τέσσερις διακεκριμένοι Κύπριοι δικηγόροι και καμιά δεκαριά Άγγλοι δικηγόροι.

 

Έπρεπε να γνωρίζουν, ακόμα, οι επικριτές ότι η υπόθεση δεν είναι τωρινή, αλλά ξεκίνησε πριν από έξι χρόνια, κατά τα οποία δίνονταν συνεχείς μάχες στα δικαστήρια, χωρίς καμιά βοήθεια από οποιονδήποτε.
«Απ’ ον αππέξω του χορού πολλά τραούδκια ξέρει», κατά τη λαϊκή ρήση. 

 

 

Εμείς νιώθουμε περήφανοι για τον αγώνα που κάναμε και τη δικαστική μάχη που δώσαμε και έχουμε τη συνείδησή μας ήσυχη. Μέσω αυτής της διαδικασίας γνωστοποιήσαμε διεθνώς τα εγκλήματα των Βρετανών και τώρα όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι οι Άγγλοι έκαναν απάνθρωπα βασανιστήρια στην Κύπρο, για τα οποία υποχρεώθηκαν να δώσουν αποζημιώσεις. Στόχος μας δεν ήταν τα χρήματα.

Ο εκπρόσωπος των Βρετανών, υπουργός των Εξωτερικών Alan Duncan, ο οποίος προέβη στην επίσημη ανακοίνωση έπειτα από τον τελικό διακανονισμό της αγωγής των αγωνιστών για τα βασανιστήρια, μπορεί να λέει ό,τι θέλει. Όμως, ό,τι και να πει, όπως και να το πει, όσο και να προσπαθήσει να ωραιοποιήσει τα πράγματα, το γεγονός εξακολουθεί να παραμένει ότι: Η Βρετανία πληρώνει για τις κακώσεις που προξένησαν οι αποικιοκράτες σε αγωνιστές που βασάνισαν την περίοδο του αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. 

 

Σταχυολογώ ορισμένα αποσπάσματα από τις δηλώσεις του: 

 

«Πολιτική αγωγή από 33 Κυπρίους κατά της Κυβέρνησης της Α.Μ. σχετικά με την περίοδο εκτάκτου ανάγκης». Κάνει αναφορά, δηλαδή, στην «έκτακτη ανάγκη» που κήρυξαν οι αποικιοκράτες κατά τη διάρκεια της οποίας «Ελληνοκύπριοι παραστρατιωτικοί (σ.σ. και όχι πλέον τρομοκράτες, όπως μας αποκαλούσαν) διεξήγαγαν έναν ένοπλο ανταρτικό αγώνα, προσπαθώνας να φέρουν ένα τέλος στη βρετανική διακυβέρνηση της Κύπρου και να εγκαθιδρύσουν ένωση της Κύπρου και της Ελλάδας». Παραδέχονται, δηλαδή, τώρα οι Βρετανοί ότι δεν ήταν τρομοκρατία τα όσα κάναμε, αλλά αγώνας, προσδιορίζοντας και τον στόχο του που ήταν η ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.
 

 

Μια και μας ανάγκασαν εχθροί και φίλοι να αγγίξουμε το θέμα για να θέσουμε τα πράγματα στην ορθή τους βάση, θα αναλύσουμε το ιστορικό και τις διάφορες εξελίξεις και τα διάφορα στάδια που περάσαμε.

ΤΟ 2012 οι Αγωνιστές της Κένυας ύστερα από αγωγή εναντίον της Βρετανίας για τα βασανιστήρια που υπέστησαν από τα στρατεύματα κατοχής των Άγγλων ιμπεριαλιστων έκαναν εξώδικο διακανονισμό. Οι Βρετανοί τους έδωσαν αποζημιώσεις, αναγνωρίζοντας ότι τους βασάνισαν και τους προκάλεσαν διάφορες σωματικές βλάβες. Όταν λάβαμε γνώση δείξαμε ενδιαφέρον. (Βλέπετε, τόσον καιρό βρισκόμασταν σε άγνοια, αλλά κανείς δεν μας συμβούλευσε, ούτε βέβαια και οι κυβερνήσεις μας, οι οποίες, ουσιαστικά με το τέλος του Αγώνα μας εγκατέλειψαν).

Ως πρόεδρος των Συνδέσμων Αγωνιστών ζήτησα από τον δικηγόρο κ. Παναγιώτη Δημητρίου να μας συμβουλεύσει αν αξίζει τον κόπο να κάνουμε αγωγή και πώς πρέπει να ενεργήσουμε. Πριν όμως μάς απαντήσει, μάς τηλεφώνησαν από το γραφείο του κ. Νεόφυτου Πυριλλίδη από τη Λεμεσό και μας ενημέρωσαν για το ενδιαφέρον Άγγλων δικηγόρων να αναλάβουν τυχόν αγωγές μας προς τη βρετανική κυβέρνηση, για τα βασανιστήρια που είχαμε υποστεί κατά τον Αγώνα της ΕΟΚΑ. Τότε τους φέραμε σε επαφή με το Γραφείο του κ. Παναγιώτη Δημητρίου και τα πράγματα πήραν τον δρόμο τους. Επειδή, όμως, εμείς δεν είχαμε χρήματα για την αγωγή, κάναμε συμφωνία του τύπου «No win no fees», δηλαδή, αν δεν κερδίσουν τη δίκη, δεν θα πληρωθούν. 

Έτσι, λοιπόν, αρχίσαμε δουλειά, ενημερώνοντας επανειλημμένως τους Αγωνιστές της Ε.Ο.Κ.Α. από όλα τα μέσα ενημέρωσης, αν υπέστησαν βασανιστήρια και αν ενδιαφέρονται να υποβάλουν τα σχετικά τεκμήρια προς τους δικηγόρους. Ενδιαφέρθηκαν 130 αγωνιστές, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ήταν οι μόνοι που βασανίστηκαν.

Οι δικηγόροι, αφού αξιολόγησαν τις υποθέσεις του καθενός έπειτα από συνεντεύξεις ή άλλους τρόπους, κατέληξαν σε έναν κατάλογο 33 ατόμων με καθαρά νομικά κριτήρια. Αυτό δεν σημαίνει πως όσοι δεν είχαν περιληφθεί στον κατάλογο, δεν υπέστησαν βασανιστήρια. Αντιθέτως, μπορεί και να βασανίστηκαν περισσότερο από τους 33 που είχαν επιλεγεί. Έπρεπε, όμως, οι υποθέσεις τους να μπορούσαν να σταθούν στο δικαστήριο. Να είχαν δηλαδή όλα εκείνα τα τεκμήρια, όπως μαρτυρίες, δημοσιεύματα, ιατρικά πιστοποιητικά και άλλα, που να απεδείκνυαν ξεκάθαρα ότι όντως βασανίστηκαν.
 

 

Αυτή η ιστορία άρχισε το 2013. Δώσαμε μάχες με τη βρετανική Κυβέρνηση, μέχρι να φθάσουμε στην τελική διευθέτηση. Υπήρξε μεγάλο παρασκήνιο. Η βρετανική Κυβέρνηση προέβαλε κι εκείνη τη δική της αντίσταση προκειμένου να αποσείσει την ευθύνη από πάνω της. Ισχυριζόταν ότι δεν ήταν το βρετανικό κράτος που θα έπρεπε να επιδικάσει την υπόθεση, αλλά η Κυπριακή Δημοκρατία.  Η απόφαση του δικαστηρίου, όμως, μάς δικαίωσε, αφού υποδείκνυε ότι η Βρετανία θα έπρεπε να κάνει τη δίκη. Η επιτυχία μας αυτή, ωστόσο, ανατράπηκε, έπειτα από επιτυχή έφεση της βρετανικής Κυβέρνησης. Έτσι, το δικαστήριο αποφάσισε ότι θα έπρεπε οι ενάγοντες να πληρώσουμε 750.000 λίρες έξοδα! Οι δικηγόροι μας άσκησαν έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο, η ακρόαση της οποίας ακόμα δεν έχει καθοριστεί.

 

Εν τω μεταξύ, η Εισαγγελία παρασκηνιακά ζήτησε από τους δικηγόρους μας, αν μπορούσαν, να συζητήσουν εξώδικο διακανονισμό, πράγμα που έγινε αποδεκτό και έτσι φθάσαμε στη γνωστή συμφωνία.

 

Αν κάποιος από τους ενάγοντες δεν επιθυμεί τον διακανονισμό, μπορεί να τον απορρίψει και να προχωρήσει την υπόθεση μόνος του. Όπως, βεβαίως, και όποιος άλλος αγωνιστής επιθυμεί να ασκήσει αγωγή για βασανιστήρια, μπορεί να το πράξει από μόνος του.

 

Η προσπάθεια που καταβάλαμε θεωρούμε ότι επί της ουσίας δικαιώθηκε. Και η δικαίωση ασφαλώς δεν είναι η αποζημίωση γιατί ο στόχος μας δεν ήταν τα χρήματα.  

*Πρόεδρος των Συνδέσμων Αγωνιστών Ε.Ο.Κ.Α. 1955-1959