Ένας διπλωματικός μαραθώνιος βρίσκεται σε εξέλιξη στην Ευρώπη, στον απόηχο της άτυπης συνόδου κορυφής στην Ουάσιγκτον για το ουκρανικό ζήτημα.
Λίγες ώρες μετά τη συνάντηση στον Λευκό Οίκο ανάμεσα στον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, τον Ντόναλντ Τραμπ και Ευρωπαίους ηγέτες, ακολούθησαν συνεχείς («back to back») τηλεδιασκέψεις, με αντικείμενο την ειρηνευτική προοπτική, το μέλλον της Ουκρανίας και την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Ήδη συνεδρίασε η Συμμαχία των Προθύμων με τη συμμετοχή περισσότερων από 30 ηγετών, ενώ στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε τηλε-σύνοδος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, με τη συμμετοχή των ηγετών των 27 κρατών-μελών της ΕΕ.
Αύριο, Τετάρτη, προγραμματίζεται συνεδρίαση του ΝΑΤΟ με τη συμμετοχή των αρχηγών των γενικών επιτελείων, όπου θα τεθεί εκ νέου στο επίκεντρο η Ουκρανία.
Η «σύνοδος» που ταρακούνησε τους Ευρωπαίους
Η ένταση κατά τη διάρκεια της τηλε-συνόδου οφείλεται σε όσα συζητήθηκαν στον Λευκό Οίκο. Η απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών να συνοδεύσουν τον Ζελένσκι στην Ουάσιγκτον προέκυψε από την αγωνία και τον φόβο να μη μετατραπεί σε φιάσκο μια συνάντηση που θα καθορίσει τις επόμενες εξελίξεις του μακροχρόνιου πολέμου, με εν δυνάμει τραγικές συνέπειες για όλη την Ευρώπη.
Ωστόσο, τουλάχιστον αμηχανία προκαλούσαν οι εικόνες με τον Τραμπ να κάθεται και να μιλάει σαν δάσκαλος σε μαθητές, ενώ ήταν φανερό ότι όλοι -ακόμα και ο Ουκρανός πρόεδρος- δεν θα έμπλεκαν σε μια αντιπαράθεση με τον Αμερικανό ηγέτη μπροστά στις κάμερες. Ίσα-ίσα, κυριάρχησαν οι φιλοφρονήσεις και η εστίαση σε αυτά για τα οποία υπήρχε σύμπνοια. Το εδαφικό μέλλον της Ουκρανίας και το ακριβές περιεχόμενο των εγγυήσεων ασφαλείας για την πολύπαθη χώρα πήγαν στην άκρη, για επόμενη φάση.
Σε κάθε περίπτωση, ως θετικό κρίνουν αρκετοί αναλυτές το ότι εκφράστηκε καθολικά διάθεση για να αναζητηθεί μια λύση που θα οδηγήσει σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες όμως κατάλαβαν και εχθές ότι, αν η Ευρώπη και οι υπόλοιποι πρόθυμοι υποστηρικτές της Ουκρανίας δεν πάρουν έγκαιρα πρωτοβουλία, η πορεία των διαπραγματεύσεων με μόνους παίκτες τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Ουκρανία μπορεί να επιφέρει αναπότρεπτα επιζήμια αποτελέσματα.
Η Συμμαχία των Προθύμων
Η σημερινή σύνοδος της Συμμαχίας των Προθύμων, μια πρωτοβουλία της Γαλλίας και της Βρετανίας, επικεντρώθηκε αρχικά στην ενημέρωση των μελών σχετικά με τις συζητήσεις που διεξήχθησαν χθες στην Ουάσιγκτον. Ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ χαρακτήρισε τις συνομιλίες «εποικοδομητικές», ενώ τόνισε την ανάγκη για συγκεκριμένα βήματα. Από την πρώτη στιγμή ο Στάρμερ είχε ζητήσει σαφείς εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, με τις ΗΠΑ να παίζουν ρόλο «εγγυητή». Η διαφαινόμενη προθυμία του Ντόναλντ Τραμπ να συμμετάσχει σε αυτό το σχήμα θεωρήθηκε από το Λονδίνο σημαντική πρόοδος.
Παρ’ όλα αυτά, οι λεπτομέρειες παραμένουν κρίσιμες. Ανακοινώθηκε ότι ομάδες σχεδιασμού της συμμαχίας θα βρεθούν τις επόμενες ημέρες στην Ουάσιγκτον για συνεννοήσεις με τους Αμερικανούς, ενώ ο αρχηγός των βρετανικών ενόπλων δυνάμεων, ναύαρχος σερ Τόνι Ράντακιν, ταξιδεύει ήδη στις ΗΠΑ. Στο επίκεντρο βρίσκεται η δημιουργία μιας «δύναμης αποτροπής», η οποία θα αναπτυχθεί στην Ουκρανία μετά τη λήξη των εχθροπραξιών ώστε να αποθαρρύνει τυχόν νέα ρωσική επίθεση.
Ωστόσο, η συμμαχία δεν είναι ενιαία ως προς τη στάση της. Κάποια κράτη δηλώνουν διατεθειμένα να προσφέρουν μόνο εξοπλισμό και λογιστική στήριξη, αλλά όχι στρατεύματα επί του εδάφους. Για τον λόγο αυτόν, δίνεται έμφαση στην «αναγέννηση» του ίδιου του ουκρανικού στρατού μέσω εκπαίδευσης και παροχής σύγχρονου οπλισμού. Δεν υπάρχουν όμως ακόμα λεπτομέρειες.
Παράλληλα, συζητήθηκαν και νέα πακέτα κυρώσεων κατά της Ρωσίας σε περίπτωση που ο Βλαντίμιρ Πούτιν αρνηθεί να προχωρήσει σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Ωστόσο, η απειλή κυρώσεων από πλευράς Τραμπ φαίνεται να έχει μπει προσωρινά στον «πάγο», μετά τη σύνοδο κορυφής που είχε με τον Ρώσο πρόεδρο στην Αλάσκα.
Η εικόνα που αναδύεται είναι μιας ευρείας, αλλά όχι απολύτως ενιαίας, διεθνούς πρωτοβουλίας, η οποία προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ αποφασιστικότητας και διπλωματίας.
Τι είπαν οι 27 της ΕΕ για την Ουκρανία
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα, αφού συγκάλεσε εκτάκτως τη συνεδρίαση των Ευρωπαίων ηγετών, με το πέρας αυτής μίλησε στα ΜΜΕ. Τόνισε την ανάγκη να επιταχυνθούν οι διαδικασίες για την παροχή στην Ουκρανία εγγυήσεων ασφαλείας «παρόμοιων με το Άρθρο 5 του ΝΑΤΟ», με συνεχή εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών. «Τώρα είναι η στιγμή να προχωρήσουμε γρήγορα σε πρακτικά βήματα», υπογράμμισε, προσθέτοντας ωστόσο ότι οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις πρέπει να αποτελούν την «πρώτη γραμμή άμυνας» της χώρας. Για τον Κόστα, η πιο ουσιαστική εγγύηση είναι μια Ουκρανία με ισχυρό στρατό, ικανό να υπερασπιστεί την κυριαρχία της.
Στο επίκεντρο των δηλώσεών του βρέθηκαν και οι τριμερείς συνομιλίες που εξετάζεται να γίνουν μεταξύ Τραμπ, Πούτιν και Ζελένσκι, μετά την πρόσφατη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στην Αλάσκα. Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου υπογράμμισε, επίσης, τη σημασία της ευρωπαϊκής πορείας της Ουκρανίας, αναφερόμενος στην ανάγκη επιτάχυνσης της διαδικασίας ένταξης στην ΕΕ, ως ακόμη ένα βήμα σταθερότητας και ασφάλειας.
Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι δήλωσε ότι είχε επικοινωνία με τον Κόστα, χαρακτηρίζοντας τις συζητήσεις «ένα σημαντικό βήμα προς τον τερματισμό του πολέμου και την εγγύηση της ασφάλειας της Ουκρανίας και ολόκληρης της Ευρώπης». Ο Ουκρανός πρόεδρος τόνισε πως οι αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας για τη χώρα του αποτελούν το κορυφαίο επίτευγμα της συλλογικής προσπάθειας των εταίρων, αλλά και της θυσίας και του θάρρους του ουκρανικού λαού που υπερασπίστηκε την ανεξαρτησία του.
Υπενθυμίζεται ότι στις συνομιλίες συμμετείχε και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος σημείωσε πως είναι θετικό ότι μετά τις χθεσινές συναντήσεις υπάρχει ορατότητα για τα επόμενα βήματα και για συνάντηση του Προέδρου της Ουκρανίας με τον Πρόεδρο της Ρωσίας σύντομα.
Υπογράμμισε, ακόμα, την ανάγκη για άμεση εκεχειρία και εξέφρασε την ικανοποίησή του για την πρόθεση των HΠΑ να στηρίξουν τις εγγυήσεις ασφαλείας.
Οι νέες δηλώσεις Τραμπ προκαλούν ανησυχία
Ο Τραμπ, σε συνέντευξή του σήμερα στο Fox News, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο ο Πούτιν να μην επιθυμεί καμία συμφωνία για την Ουκρανία. «Θα μάθουμε για τον Πούτιν μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες», είπε χαρακτηριστικά, προειδοποιώντας ότι, αν ο Ρώσος πρόεδρος δεν κινηθεί υπεύθυνα, «θα είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση γι’ αυτόν».
Ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρθηκε και στον Ουκρανό ηγέτη, τονίζοντας ότι πρέπει να επιδείξει ευελιξία στις διαπραγματεύσεις. Ξεκαθάρισε, ωστόσο, πως οι ΗΠΑ δεν σκοπεύουν να αποστείλουν στρατεύματα στην Ουκρανία, ακόμη και στο πλαίσιο ενδεχόμενων εγγυήσεων ασφαλείας.
Αναφερόμενος στη σχέση του με τον Πούτιν, ο Τραμπ υπογράμμισε πως υπάρχει πλέον «μια ζεστασιά» ανάμεσά τους, κάτι που έγινε εμφανές στη συνάντηση της Άνκορατζ. «Υπάρχει μια καλή αίσθηση, κι αυτό είναι θετικό», είπε, ενώ αποκάλυψε ότι δεν μίλησε τηλεφωνικά με τον Ρώσο πρόεδρο μπροστά σε Ευρωπαίους ηγέτες και τον Ζελένσκι, θεωρώντας το «ασέβεια».
Ο Τραμπ άσκησε κριτική σε ορισμένους Ευρωπαίους ηγέτες, τους οποίους κατηγόρησε ότι δεν έχουν την ίδια αίσθηση επείγοντος για τον τερματισμό του πολέμου. Όπως αποκάλυψε, κάποιος εξ αυτών πρότεινε νέα συνάντηση «σε έναν ή δύο μήνες», πρόταση που ο ίδιος απέρριψε, λέγοντας πως σε αυτό το διάστημα θα χαθούν χιλιάδες ζωές. Ο ίδιος δήλωσε ότι επικοινώνησε απευθείας με τον Πούτιν και προσπαθεί να οργανώσει άμεσα συνάντηση με τον Ζελένσκι, επιμένοντας πως η ειρηνευτική διαδικασία πρέπει να ξεκινήσει «απόψε».
Ο Ντόναλντ Τραμπ απέκλεισε την αποστολή αμερικανικών στρατευμάτων στην Ουκρανία.
«Έχετε τη διαβεβαίωσή μου, και είμαι ο πρόεδρος», δήλωσε ο Τραμπ στην τηλεοπτική εκπομπή Fox & Friends του Fox News όταν ρωτήθηκε αν θα μπορούσαν να σταλούν αμερικανικές δυνάμεις για την άμυνα ενάντια σε μια άλλη ρωσική εισβολή.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ επανέλαβε ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει δεκτή στο ΝΑΤΟ υπό την προεδρία του, αλλά είπε ότι το Κίεβο θα εξακολουθήσει να λαμβάνει εγγυήσεις ασφάλειας. Αυτές, όπως υπονόησε, θα «αναλάβουν» οι ευρωπαίοι σύμμαχοι. Ο Τραμπ είπε ότι η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι μεταξύ των χωρών που εξετάζουν το ενδεχόμενο να στείλουν τα δικά τους στρατεύματα για να ενισχύσουν την άμυνα της Ουκρανίας.
